یادت هست روزی که با چند شاخه گل رز به دیدنم آمدی و گفتی : این گلها، درگرمای مطلوب بلوچستان پرورش یافته اند؟ و ذوق می کردی! که : می شود با اشاعه ی کشت گلخانه ای درسیستان و بلوچستان، معیشت نامطلوب آن نواحی را سامان داد؟

تو، سریال “روی خط مرز” مرا دیده بودی. در سالهای دور. و می گفتی: از رویکرد تو دراین سریال که عمدتا بر استعداد پنهان سیستان و بلوچستان، و نه ضعف های آشکار آن تاکید کرده بودی، بسیار لذت بردم. و از من خواستی یک مجموعه ی مستند، با محوریت “همبستگی” برایت بسازم. من در سریال مستند روی خط مرز، نوار مرزی این استان را منطقه به منطقه در نوردیده بودم و به بسیاری از ناگفته های دور این سرزمین دور، پرداخته بودم : مدرسه ای که در طویله ی گاوهای سیستانی تشکیل شده بود. آنهم با دانش آموزان تیز هوش اما بی پناه. و مردمی که با “هیچ” روزگار می گذراندند و درشعارهای ما، از واژه ی “مرزداران غیور” ارتزاق می کردند. و جوانانی که بی دلیل، و تنها به خاطر نفهمی های ما زود پیر می شدند.

آن روز، من و تو، به مشترکات فراوانی درباره ی مناطق محروم، و به ویژه، سیستان و بلوچستان، دست یافتیم. این که : نگاه ممتد و آزار دهنده ی امنیتی را دراین استان، ابتدا باید به : معیشتی، و سپس به : علمی – تولیدی – صادراتی، تبدیل کرد.

من گفتم : نوار طولانی و مرزی این استان، وهمجواری اش با دوکشور افغانستان و پاکستان، فرصت بسیار مطلوبی است برای تولید و صادرات. در ملاقات بعدی، چند نسخه از برنامه های مستندی را که درباره ی قاچاق کالا وسوخت، از این استان و استان هرمزگان ساخته بودم، برایت کپی کردم.  آن روز،  یکی دوساعت نشستی و تلویحا به ایده ها و طرحهای خودت اشاره کردی. که اگر ما بتوانیم بار امنیت استان را به خود مردم، و به سران قبایل محول کنیم، فرصت مغتنمی خواهیم یافت برای ایجاد فرصت های شغلی. می گفتی بنا داری یک کارخانه ی اتومبیل سازی – شبیه کرمان خودرو – را در ایرانشهر، راه اندازی کنی. گرچه  راه اندازی این کارخانه هنوز در حد ایده بود، اما می گفتی در جایگزین سازی برای کارخانه ی “باقت بلوچ” ایرانشهر، که فعلا تعطیل و از رده خارج است و کارگران بیکار آن، خود به معضلی بزرگ بدل شده اند، باید بفکر یک کارخانه ی سود آور بود. وحتی می گفتی : بنا داری مدیران ایران خودرو را برای انتقال چند واحد از کارخانه هایشان به بلوچستان متقاعد کنی .

می گفتی : ما باید به رشدی برسیم که درستی عمل مان، درباور مردمان این استان جا بگیرد. طوری که مرد و زن سنی این استان، ما را به قدر خودشان باورکنند. نه این که تنها در هفته ی وحدت ازما حرفهای کلیشه ای بشنوند و بعد از آن به جایگاه  شهروندان  درجه چند پرتاب شوند. می گفتی : سنی ها  ما را و نیت خیر ما را زمانی باور می کنند که شانه به شانه ی ما در بد و خوب استان و کشورشان سهیم و نقش آفرین باشند. می گفتی بنا داری در واگذاری مسئولیت به تحصیل کرده ها و کارشناسان خود استان پافشاری کنی.

عزیزم، روح بزرگ تو، آن روز، با گلهای رز اهدایی ات، آمیخته بود. این گلها بودند که از تو، و از نیت خوب تو عطر می گرفتند. و این تو، که خودت گل بودی،  گلها را بها می بخشودی.

تو خیلی مقتدرانه از پا درآمدی . درست درشرایطی که سالها از بسته شدن باب شهادت می گذشت. احساسم این است که اگر در همان سالهای دفاع مقدس به شهادت می رسیدی، بخش وسیعی از استعدادهای تو ناشناخته می ماند. چه استعدادهایی؟ این که : یک سردار  ، آن سوتر از قانون گریزی های مکرر سپاه، می تواند عاشق باشد . عاشق مردمان سیستانی و بلوچ سرزمینش. مردمی که تاریخی به قدمت ظلم، قامت آنان را فرسوده است . بله، تو اگر درهمان سالهای دفاع مقدس از پا درآمده بودی، بوسه های صادقانه ی تو، آنجا که برپیشانی سران قبایل می نشست، بی مخاطب می ماند.

غربت جذاب تو، درهمین عزلت گزینی تو بود. که شهر نشینی و مرکز نشینی را برنمی تافتی. یادت هست به من گفتی : از این که بعضی ها می گویند: پاسدار خوب، آنست که شهید شده باشد، رنج می برم؟ شاید غیرمستقیم به من می گفتی : می شود پاسدار بود و زنده بود و خوب ماند. عجیب به رضایت مردم بها می دادی. می گفتی : من با ایجاد کار و تزریق ثروت به زندگی مردم  سیستان و بلوچستان، فضا را برای قاچاقچیان و امثال ریگی نا امن می کنم.

بعد از آن روز من و تو بازهم درتماس بودیم. من دوستم “گودرزی” را که از مستند سازان گروه تلویزیونی سپاه بود، به تو معرفی کردم. گفتی : یکی می خواهم که دست به دوربین باشد و حاضریراق. گودرزی هم از همان جاماندگان سالهای جنگ بود. که تقدیر، عروج او را به تعویق انداخته بود تا  رکاب تو  را درک کند.

وتو، استان را پدرانه در آغوش گرفتی. راه افتادی و سران قبایل را با مشقتی وصف ناشدنی، به همبستگی فرا خواندی . می گفتی : ما سابقا اینها را جمع می کردیم و به آنان اسلحه می دادیم. من اما می خواهم کرامت زخمی و گمشده ی آنان را تقدیمشان کنم. که : ای مردم بلوچ، ای مردم سیستان، این شما و این استان شما. و من ، خاک پای شما. خادم شما. شما تصمیم بگیرید و به خادمتان منتقل کنید. ما و شما، این استان را آباد خواهیم کرد. و نشان خواهیم داد که مترادف بودن بلوچستان و قاچاق مواد مخدر، یک ظلم مستمر برای همه ی ما و شما بوده و هست. ما و شما کاری خواهیم کرد که تا نام سیستان و بلوچستان شنیده می شود، یک سرزمینی استثنایی، با کشاورزی مطلوب و متفاوت، و با صنعتی مدرن، و با مردمانی تحصیل کرده  در ذهن ها متبادر شود.

خلاصه روی زمین بند نبودی. احساس می کردی باید کاری اساسی و ماندگار در سیستان و بلوچستان صورت بگیرد و یک بار برای همیشه، مشکل این استان محروم را به صورت ریشه ای برطرف کند. و باورت بر این بود که کسی شاید  زیر بار آن کار بزرگ نرود . کسی که باید جانانه برای رفع مشکلات استان وقت بگذارد. کسی اما نبود. و تو، این مسئولیت بزرگ را پذیرفتی. و انصافا، جانانه هم برای آن وقت گذاردی. و خون دلها خوردی. می شنیدم که گاه، با بعضی ها بگومگو هم می کردی. تا قول مساعد بگیری برای مردمان آن دیار.

این نوشته ی من شاید کمی دیر هنگام باشد. من می توانستم در غوغای تجلیل از تو، همین ها را بنویسم و منعکس کنم. اما متعمدانه مهلت انتشار این نوشته را عقب راندم.

این روزها، روزهای خوبی برای واگشایی خصلت های خوب توست. روزهایی که غوغاها فرو کشیده، و من و تو، می توانیم در آرامش، کارهای جامانده ی همدیگر را مرور کنیم. می دانم که هنوز به تداوم راه خود علاقه مندی. مشتاقی همان بوسه ها و دست های کرامت، بکار افتند و راه نیمه تمام تو، به سرانجام رسد. ومن، اطمینان دارم آنانی که با تو بوده اند و شیفته ی تو، کارهای برزمین مانده ی تو را به نهایت خواهند رساند. اگر که : نابکاران مرکز نشین، راه را بر آنان نبندند و اساسا اعتقادی به تو و راه تو داشته باشند.

حس کلی من این است که سیستان و بلوچستان، گاه از این که تو را درکنار خود نمی بیند، بغض می کند. من هم مثل سابق، دلم برای این استان شریف تنگ شده. وقتی به من پیشنهاد کار کردی، به تو گفتم : “سردار، من این سریال مستند را برای تو  می سازم، به شرطی که کار، سفارشی جلوه نکند. یعنی به خود مردم مراجعه کنیم و جز مردم سیستان و جز مردم بلوچ، کسی از مسئولین جلوی کادر دوربین من نباشد” و تو افزودی : ” نوری زاد، این شرط تو نیست. شرط من است. و گفتی : ” اگر ما را لیاقتی باشد، دوربین های خدا از ما فیلم خواهد گرفت” .

وتو، سردار شوشتری عزیز، راست می گفتی . هم تو لایق دوربین خدا بودی، هم گودرزی، وهم آنانی که درآن جمع شورانگیز با تو پرگشودند. معنی “سردار” مگر نه این است؟ بگذار عده ای از دوستان تو، سر در سهام مخابرات فرو ببرند و چهار ستون قانون را چهار پایه کنند و برای بالا رفتن از صندلی مجلس و برج بلند فلان وزارتخانه، آن را زیر پا بگذارند.

محمد نوری زاد – 4/4/90