یک: آل کاپون، به “صورت زخمی” معروف بود. در نوجوانی به صورتش زخمی نشسته بود از یک درگیریِ. چهل و چهار سال بیشتر عمر نکرد اما همین صورت زخمی، در میانِ جور بجور خلافکاران آمریکایی، برندی شد بی مانند. شگردش، چربکاری بود. چرب کاری از یک سو و ترساندن از دیگر سوی. برای چه؟ برای ربودنِ هر آنچیزی که در میانه ی ترس و چربی خانه کرده است! سبیل بسیاری را چرب کرده بود. از قاضی تا پلیس تا شهردار تا حتی رفتگران شیکاگو. آدم و اسلحه هم که زیاد داشت. غارت، مگر به چیز دیگری محتاج است؟ صورت زخمی با همین دو بازوی ستبرش غارت می کرد. سالها.

دو: صورت زخمی، در ده سالی که در اوج بود، آنقدر از رقیب و مقیب و مردم کشت و کشت و کشت تا رسید به جایگاه رفیع گانگستری. استادی اش هم در این بود که هیچ ردی از خودش بجای نمی نهاد. یعنی آدم می کشت و می دزدید و قاچاق می کرد و رشوه می داد بی هیچ ردی. و همین، راز که نه، شگردِ بزرگِ حرفه ای اش بود. یعنی همه جا بود و جایی نبود. آدم کشته بود و نکشته بود. قاچاق کرده بود و نکرده بود. رشوه داده بود و نداده بود. جوری که وی توانست در همین ده سال، برترین برند گانگستری جهان را برای خود بلوکه کند. کارش چه بود مگر؟ قاچاق مشروبات الکلی و اداره ی قمارخانه ها و اینجورکارها. خب این ها مگر نه این که برای خودش کاری بوده؟ بله، همین را بگو! آل کاپون مالیات را قبول نداشت! خب نداشته باشد. اساساً آنانی که مالیات نمی پردازند، یا به هر جوری خود را از پرداخت مالیات معاف می کنند، یک تفاوت های ماهوی با سایرین دارند. یک جور جَنمِ ویژه دارند. ژنِ شان لابد به دوردست های “از ما بهترانی” تن می ساید. مالیات را آدم های ببو و آنکادره می پردازند، نه صورت زخمی ها.

سه: عجبا که آمریکایی های نمک نشناس، و آنانی که سبیل شان چرب نشده بود، یا بهتر بگویم: آنانی که نخواسته بودند سبیل شان چرب باشد، سر به کارهای ویژه اش فروبردند و برایش پاپوش ها دوختند. جوری که همین نمک نشناس ها و سبیل ناچرب ها، این مرد بی مانند را که یک پنجم شیکاگو را از وزیر و و کیل و قاضی و پلیس و نماینده ی مجلس نان می داد، مفتِ مفت از جایگاه رفیعِ گانگستری اش به زیر کشیدند و بجرمِ ناجوانمردانه ی ” فرار مالیاتی” به یازده سال زندان محکومش کردند. صورت زخمی همینجور که به زندان می رفت، به کف دستش نگاه کرد. که یعنی بشکنی ای دست که نانت نمک نداشت! آل کاپون، هشت سالی هم در زندان “آلکاتراز” ماند اما دوام نیاورد. باید هم بمیرد. مردمی که لیاقت بهره مندی از چنین ستارگان بلند مرتبه ای را ندارند، باید نیز از آنان بی بهره بمانند.

چهار: آل کاپون چهل و چهار سال عمر کرد. اما ده سال از این چهل و چهار سال را در اوج بود. جوری که رییس جمهور آمریکا را هم می توانست متزلزل کند. شهردار که هیچ، قاضی که هیچ، نماینده ی مجلس که هیچ! از این جنمش که بگذریم، آل کاپون مهربان هم بود. آنجا که دید اوضاع دارد پس می رود، به کارهای عام المنفعه روی برد. یعنی همزمان که آدم می کشت و قاچاق می کرد و مالیات نمی پرداخت، برای کودکان و پیران و بازنشستگان و بانوان و در ماندگان و بی خانمان ها فضا می پرداخت مجانی. که بخورند و برقصند و شاد باشند و بهمدیگر مهر بورزند. هرچه جایگاهش بالا و بالاتر می رفت، از صورت زخمی فاصله می گرفت. چه کسی جرأت داشت به آل کاپونی که در اوج بود بگوید: صورت زخمی. پس چه می نامیدندش؟ من چه می دانم؟ من که نبودم آنوقت ها. لابد می گفتند: حضرت مستطاب آل کاپون. یک چیزی شبیه این لابد.

پنج: بعضی ها انگار ساخته شده اند برای ویژه کاری. برای دور زدنِ مزحرفاتِ قانونی. برای پروارگری اصلاً. که هم خودشان بخورند و هم به گلوی دیگران بتپانند. شاید هم اگر اینجوری بنویسم بهتر باشد: بعضی ها ساخته شده اند برای “از بالا به زیر نگریستن”. آل کاپون همینجوری بود. از بالا به زیر می نگریست. همه را کوچک می دید. حتی رییس جمهور آمریکا را. چرا؟ برای این که می گفت: در من جنم و لیاقتی ست که قدرش نه اکنون، بل بعدها آشکار خواهد شد. به درست و غلط این حرفش کاری ندارم اما وقتی که مُرد، آمریکا یک دنگی صدا کرد و تکانی خورد. انگار ترکید. زن و مرد ریختند بیرون. تشییع جنازه ی کم نظیری برایش ترتیب دادند که کمتر دیده بچشمش تاریخ.

شش: من، – نوری زاد – اگر بخواهم تنها و تنها با یک صفت، آل کاپونِ صورت زخمی را توصیف کنم، از واژه ی ” شرّ” بهره می گیرم. آل کاپون یک شرّ بود. یعنی نظم و انظباطی را که هزار هزار دانشمند و استاد و جامعه شناس و هنرمند و ریاضی دان و مهندس و پزشک و کارگر بکار بسته بودند تا به چیزی چون آرامش و رشد دست یابند، این بابا می آمد و همه ی فراورده های انسانی و قانونی را درو می کرد و سفره ی انظباط خاص خودش را پهن می کرد. آل کاپون، همه جا را بهم ریخته بود. شگردها و شیرین کاری های شرارت بارِ این هیولای زمینی، شیکاگو را که لهیده بود هیچ، پای از کل قاره ی آمریکا بیرون زده و به کشورهای دیگر نیز سرایت کرده بود.

هفت: آل کاپون با همه ی شرارت و استادی اش در شرارت، یک پخمگی نیز داشت. و آن این بود که: زمینی بود و به زمین چسبیده بود و از زمین دل بر نمی کند. نه این که زمین دار و زمینخوار باشد! نه، منظور این که: همه چیز را در زمین می کاوید. هم خوشی هایش را و هم هیجان های جور بجورش را. می زد و می کشت و می دزدید و غارت می کرد و روی صورت قانون می رقصید اما فقط و فقط: بر زمین. نیز شاید بهمین خاطر، زمین او را بکام گرفت و پوساندش. آل کاپون اگر کمی فراست داشت و با همه ی زمینی و زمینخواری اش، دستی نیز به آسمان می برد، ماندگاری اش ابدی می شد و همه ی شرارت هایش، به مجاهدت تفسیر می شد.

هشت: آل کاپون، هم صورتِ زخمی، و هم صورتِ زمینی، اما پخمه ای از صورتِ جمهوری اسلامی ست. اکنون اگر بخواهم با این مقدمه ی آل کاپونی، جمهوری اسلامی را توصیف کنم، می شود این: یک شرارت محض. یک وجود ناآرام و بی قرار و پروارگر. یک ویژه پرداز. یک قانونگذارِ قانونگریز. یک شنگولِ شرّ. خنده دارترین شکل این آل کاپون مذهبی، زمین چریِ وی است با دستی که به آسمان دارد. یک مسخره ی زمینی و آسمانی. راستی، آسمان با همه ی قشنگی اش، چه مسخره می شود آنجا که ببینی دست و دهان جمهوری اسلامی در آن می چرد!

محمد نوری زاد
نهم آبان نود و هفت – تهران

یک:
سفر به سمنان
پیشنهاد می کنم حتماً این فیلم را ببینید.
حتماً
حتماً

دو:
سفر به شازند اراک و دیدار با خانواده اش
نکند این فیلم را نبینید یک وقت؟

سه:
سفر به رباط کریم و دیدار با گوهر عشقی

چهار:
سفر به کلاردشت روستانی طویدره
و دیدار با استاد شهرام گودرزی
و اثر سترگش : کورش