یک: دوستان، سخنرانیِ من بر دو بخش پایه دارد. یکم، همین است که با شما می گویم. دومین را پس از پرسش های شما وا می گویم. پس، این دو بخش از سخنِ مرا را بی دیگری داوری نکنید. من به اینجا دعوت شده ام تا در باره ی حجابِ بانوان سخن بگویم. در این سالها، از حجاب، بیش از اقتصاد و فرهنگ و سیاست، بیش از نان، بیش از ادب، بیش از خردمندی، و بیش از خود خدا سخن به میان آمده و کتاب ها نوشته شده. من اما چه سخن تازه ای با خود دارم از حجابِ بانوان؟ که شما نشنیده یا نخوانده باشیدش؟ پس بهتر می دانم هیکلِ هر آنچه را که می خواهم بگویم، در دوغابِ یک سفر به پاکستان فرو ببرم و از این سفر، ارمغانی کارگشا – و نه بی ربط – برای شما بیاورم. سال هفتاد و پنج یا هفتاد و شش است که با پانزده تن از دانشجویان دانشگاه تهران، راهیِ پاکستان می شوم. یک دوربینِ کوچکِ فیلمبرداری با من است که با آن، ریز به ریزِ دیدارها و دیدنی ها را ثبت می کنم. به ایران که باز می گردم، فیلم های گرفته شده را بهم می دوزم و می شود: از” کراچی تا پیشاور”. این مجموعه ی تلویزیونیِ پانزده قسمتی، چندین بار از شبکه ی چهار سیما پخش می شود. با دوستان همسفر، در اسلام آباد، به کتابخانه ی ملی پاکستان می رویم. که بر دیوارش با حروف خودمان نوشته اند: دِ اینترناشنال لیبرری آو پاکیستان.

دو: در دیدار با رییس کتابخانه ی ملی، به وی می گویم: شما چرا به پاکسازی زبان اردو از واژگان بیگانه همت نمی کنید؟ با آرامشی آمیخته به راستی می گوید: زبان اردو، زبان لاغری ست. لغات فراوان ندارد. ما برای زدودنِ این لاغری، ناگزیریم به زبانهای دیگر متوسل شویم. علامه اقبال لاهوری چرا به فارسی می سراید؟ چون در فارسی – که تا همین اواخر زبان رسمیِ هندوستان بوده – دایره ی لغات فراوان است. و بعد این که: هندوستان ( و در دلش: پاکستان) سالهای سال مستعمره ی انگلستان بوده. خواه ناخواه مردم در درازنای این سالهای استعماری، زبان انگلیسی را آموخته اند و اکنون جزیی از استخوانبندیِ هویت شان شده. اینها را نمی شود بیرون ریخت.

سه: در کتابخانه ی ملی پاکستان، کتاب های خطیِ فراوانی می بینم به زبان فارسی. و حتی قفسه ای است از کتابهای خطی زمان سامانیان و مغولان و صفویان و زندیه و قاجار. و همه به فارسی. با اجازه ی کتابدار، یکی از کتاب های سامانی را بیرون می کشم و می نشینم به ورق زدنش. اسمش این است: مونتا مونگورف. از کتابدار می پرسم این یعنی چه؟ می گوید: به زبان حاکامی یعنی: پیامبرانِ حامیِ زن. ادبیاتش به فارسیِ کلیله ودمنه می ماند. آمیخته به واژگان غلیظ عربی اما قابل فهم. چندین پیامبر را بر شمرده از فرزندان آدم (ع) که برجسته ترین رسالت شان، حمایت از زنان عصرشان بوده است. دوستانم می روند و من فرو می شوم به مطالعه و یاد داشت برداری از مونتا مونگورف.

چهار: از فرزندان نسل پنجم حضرت آدم، سنگتراشی ست به نام سامون. در نواحیِ اربیلِ عراق زندگی می کند. زنان قبیله اش پسرزایند. یعنی هرچه می زایند پسر است. قبیله با کمبود دختر و زن روبروست. مردان، به قبایل اطراف یورش می برند و دخترانشان را می ربایند و به قبیله ی خود می آورند. سامون به مخالفت بر می خیزد. هشتاد سال مخالفتش ادامه دارد. در این هشتاد سال، سامونِ پیامبر، سی و دو دختر را از دزدان قبیله اش می خرد و این سی و دو دختران را دست نخورده به میان قومش باز می گرداند. مردان قبیله که از اعتراض های تمام نشدنیِ سامون به تنگ آمده اند، دو پای او را از دو سوی به کمر اسبان چموش می بندند و اسبان را می رمانند و این پیامبر را از وسط دو شقه اش می کنند.

پنج: پس از سامون، پیامبری ست به نام سیحون، که با قوم خود در کناره ی رود نیل زندگی می کند. رسمی در این قوم جا افتاده که دختران خود را به خانه ی روسای قبایل اطراف و پولداران می برند و بدانان می فروشند. سیحونِ پیامبر سالها به مردمان قوم خود سرکوفت می زند که دختر فروشی، زشت و نارواست. سرانجام، مردانِ دختر فروشِ به تنگ آمده، او را به چاهی می اندازند و چاه را با نی های خشک پر می کنند و نی ها را آتش می زنند.

شش: پیامبری ست شترچران که با فروشِ شیرِ شترانش روزگار می گذراند. پدر و مادرِ پیری دارد و همسری و چهار فرزندِ خردسالِ دختر. این پیامبر سی و پنج ساله است. اسمش؟ شوشان. درهمین شوشِ دانیال خودمان زندگی می کند. شوشانیان، پیرانِ پولدارِ فراوانی دارند. و این پیرانِ پولدار، دخترکانِ تازه بالغ را به برقِ پول خود، به زنی می گیرند. شوشان، به اعتراض و مخالفت با این رسم نادرست می پردازد. شعار او این است: عروسیِ پیران با دخترکان، ناپسند است. جوان با جوان، پیر با پیر. پیرانِ پولدار، شوشان را به خرابه ای می برند و دیوار فرسوده ای را به روی او خراب می کنند.

هفت: سمیر، صد سال است که پیامبر است. هشتاد سال از این صد سال را به همدلی با دختران و زنانِ قومِ خود گذرانده اما راه به جایی نبرده است. در قوم سمیر، کتک زدنِ روزانه ی زنان و دختران، از واجبات است. و مردی و پدری و برادری اگر زن و دختر و خواهرش را کتک نزند، مرد نیست. سمیرِ پیامبر، بر سرِ مردانِ کتکیِ قومش فریاد می کشد که: به زنان و دخترانِ خودتان، همچون خودتان بنگرید. شما که اجازه ندارید سنگ و چوب و سیلی به سگی و خری و گاو و گوسفندی بزنید، چرا به زنان و دختران خود سنگ و چوب و سیلی می زنید؟ مردانِ کتکی، سمیر را در شکمِ تنه ی درختی جای می دهند و تنه ی درخت را از میان اره می کنند.

هشت: “حَیونا” از نسل دهم حضرت آدم است. با قبیله اش در جایی سر سبز و پر علف به اسم نوار – در بین النهرین – به گله داری مشغول است. در کتاب مونتا مونگورف آمده: نواریان، پنج هزار هزار(پنج میلیون) گوسفند، هزار هزار(یک میلیون) اسب وهزار هزار شتر داشتند. مردانِ نوار، با گله های خود که به دشت های اطراف می روند، پسران را با خود می برند اما زنان و دخترانشان را با اندکی آب و نان، در خانه ها زندانی می کنند. و حتی در و پیکر خانه ها را گل مالی و بنایی می کنند. زنان و دختران بیست روز تا یک ماه در خانه ها می مانند. مردان که باز می آیند، درها را می گشایند. اما چه درد که گاه زنی و دختری و کودکی مرده است. این زن و دختر و کودکِ مرده، قربانیانِ پذیرفته شده ی نواریان است. حیونای پیامبر، چهل سال به این رسم ناپسند بر می شورد. و آنقدر سوز بر می کشد که مردان نوار، زنده در چاهی می نهندش و سنگی بر چاه، که: اکنون هر چه می خواهی سوز برکش!

نه: در کناره ی رود ارس، قبیله ای ست به نام رامون. با پیامبری به نام رامی. یکی از قوانین قبیله ی رامون این است: هر زن و دختری اگر با مردی و پسری که پدر یا برادرش نیست گفتگو کند یا حتی دیده شود، باید از کوه رامون به زیر انداخته شود. رامیِ پیامبر را بخاطر مخالفت های پنجاه ساله اش با این رسمِ کهن، رگ می زنند و می کشندش.

ده: در کناره ی همین رود ارس، زنان و دخترانی که از خانه بیرون می روند، حتماً باید صورتِ خود را گل مالی کنند تا شناخته نشوند و زیبایی شان نیز آشکار نشود. پیامبرِ این عصر، مرد تنومند و قوی هیکلی ست به نام زمیر. همسر و دختران زمیر، تنها بانوانی اند که از خانه بیرون می روند بی آنکه صورتشان را گل مالی کنند. زمیر می گوید: خدای اگر می خواست، خودش صورت زنان و دختران را ناشناس و ناپیدا می آفرید. مردانِ غیرتیِ قبیله، در درازنای شصت سال پیامبریِ زمیر، ده بار تلاش می کنند او را از پای در آورند. یازدهمین بار، سنگی از کوه بر او می غلتانند. در این سنگ غلتانی، سرِ زمیر از تنش جدا می شود. مردان غیرتی، سرِ زمیر را بر پنجمین درخت از درختانِ دوازده گانه ی صنوبر می آویزند تا برای بی غیرتان عبرت شود.

یازده: در شهرِ آباد و ثروتمندِ عدن – در همین یمنی که می شناسیمش – مرد خردمندی ست به نام تیجور. از نسل دوازدهم حضرت آدم است. شهر از نظم و قوانینِ سترگی برخوردار است. بزرگان هفتاد قبیله در این شهر خانه و محله دارند. این بزرگان، ماه به ماه در یک مجلس مشورتی دور هم می نشینند و بایدها و نبایدهای شهر را، و چند و چونِ قبایل اطراف را مدیریت می کنند. تیجورِ پیامبر که یکی از این بزرگان است، با سخنرانی های فهیمانه و باشکوهش درمجلس مشورتیِ عدن، سران قبایل را می پذیراند که با ورودِ دو زن به مجلس موافقت کنند. دو زن، یکی جوان و دیگری پای به سن نهاده.( کف زدنِ بانوان حاضر در سرای قلم برای تیجورِ پیامبر). ورودِ این دو زن به مجلس مشورتی، بعدها و پس از کشته شدنِ تیجور، باعث می شود که تا قرن ها بعد، برده داری و کنیز داری ازعدن برچیده شود. در کتاب مونتا مونگورف، خواندم که از مجلس مشورتیِ عدن بانویی خردمند به نام بلقیس آنچنان می درخشد که پادشاهیِ تمامیِ سرزمین های آن اطراف به او وانهاده می شود. ملکه ی سبا همین بانو بلقیس است که از هوش فراوان برخوردار است و با جناب سلیمانِ پیامبر دیدار می کند.

دوازده: در کتاب مونتا مونگورف، یکی از پیامبرانی که نامش به نیکی برده شده، مرد جوان بیست و شش ساله ای ست به نام تختون. این تختون، نجار است. در و پنجره و خیشِ شخم زنی می سازد. همسر زیبایی دارد به نام سوره و فرزند پسری به نام شومان. در یک حادثه ی دلخراش، تنه ی درختی به روی او می افتد و جمجمه و دنده هایش می شکند. تختون می داند که از این زخم عمیق جان بدر نمی برد. در بستر بیماری، بزرگان قوم را فرا می خواند و در حضور آنان، خودش همسرش را طلاق می دهد. هرچه بزرگان قوم می گویند: طلاق دادنِ زن در قاموس پیامبران کار پسندیده ای نیست، تختون پافشاری می کند که: سوره، جوان است و باید زندگی کند. دو ماه سپری می شود. تختونِ پیامبر که سخت ناتوان و رنجور است، بار دیگر بزرگان قوم را به خانه ی خود می خواند و در حضور آنان سوره را به عقد پسرعمویش در می آورد. بزرگان قوم بر می آشوبند که تو پیامبر نیستی. چرا؟ چون دو خطا کردی. یک این که زنت را طلاق دادی و دو این که زنت را به عقد دیگری در آوردی. تختون می گوید: من امروز یا فردا می میرم. چرا باید سوره ی نوزده ساله پس از مرگ من بی شوهر بماند؟( کف زدنِ بانوان حاضر در سرای قلم برای تختونِ پیامبر). تختون فردای همان روز می میرد. در کتاب مونتا مونگورف آمده که از سوره و پسرعمو، چهار پسر به دنیا می آیند که از همین چهار پسر، دو نفرشان به پیامبری برگزیده می شوند.

سیزده: سخن من – محمد نوری زاد – که به اینجا می رسد، کمی به حجاب می پردازم و سپس می گویم: بخش دیگرِ سخن من پس از پرسش و پاسخ خواهد بود. دکتر خزعلی که تا اینجای سخن در میان حاضران نشسته و یاد داشت برداری می کند، بالا می آید و در کنار من می نشیند. یکی دو نفر پرسش هایی مطرح می کنند و من پاسخ می گویمشان. دکتر خزعلی از من و سفرم به پاکستان می گوید و ادامه می دهد: از آقای نوری زاد تشکر می کنیم که از این سفر، هدیه ای چون کتاب مونتا مونگورف با نکته های نابش برای ما به ارمغان آورده. کتابی که از پیامبرانِ حامیِ زن می گوید. پیامبرانی که ما هیچ اسمی از آنان نشنیده ایم. دکتر خزعلی به تک تک پیامبرانِ حامیِ زن در کتاب مونتا مونگورف اشاره می کند و با افتخار و غرور به تختونِ پیامبر آفرین می گوید و ادامه می دهد: این که پیامبری خودش همسرش را طلاق بدهد و خودش همو را به عقد پسرعمویش در آورد بسیار پسندیده و دلنشین و فهیمانه و انسانی و خدایی ست.

چهارده: سخن دکتر خزعلی که به تشکر از تختون پیامبر می رسد، دست بر شانه اش می نهم و رو به حاضران می گویم: من به آزادگیِ دوستم جناب دکتر خزعلی آفرین می گویم. آقای خزعلی، این آفرین را از محدوده ی آزادگی اش برداشت و به تختون پیامبر تقدیم کرد، و گرنه در ادیان آسمانی چنین چیزهایی وجود ندارد. و گفتم: دوستان، آنچه که من از سفرم با پانزده دانشجوی دانشگاه تهران به پاکستان گفتم، و از مجموعه ی تلویزیونی ” از کراچی تا پیشاور”، و از دیدار و گفتگو با رییس کتابخانه ی ملی پاکستان، و گفتگو در باره ی واژگان بیگانه در زبان اردو، همه درست و راست است. اما کتاب مونتا مونگورف، ساخته ی تخیلِ منِ نوری زاد است که هماره انتظار داشته ام پیامبران خدا، چنین رفتاری با زنانِ عصر خود داشته باشند و از زن و حقوق لهیده اش دفاع کنند و حتی در این راه به بد ترین شکل ممکن اره شوند و به چاه انداخته شوند و کشته شوند وهیچ نامی نیز از آنان در میان نباشد( کف زدنِ حاضران در سرای قلم)

پانزده: و می گویم: در ادیان آسمانی برای منِ محمد نوری زاد ابهام هایی ست که با اخلاق انسانی و الهی جور در نمی آید. از برده داری و کنیز داری نمی گویم و تنها به همین کاری که تختونِ تخیلیِ من انجام داد می پردازم. در زندگی آخرین پیامبر داریم که: دخترکی شش ساله را با عروسک هایش به پیامبر هبه می کنند. که یعنی: این دختر مال تو. دخترک در خانه ی پیامبر به نه سالگی می رسد و پیامبر با او همبستر می شود. هفت هشت ده سال بعد، پیامبر از دنیا می رود. دخترکِ عروسکی، اکنون چهارده پانزده ساله است. اما به حکم ادیان آسمانی، هم او و هم دیگر زنان پیامبر نباید با دیگری ازدواج کنند. و باید با عنوان ” ام المومنین”ی باقیِ عمرشان را بی شوهر سر کنند.

شانزده: دکتر خزعلی با همان آزادگی ای که من از او سراغ دارم می گوید: آقای نوری زاد، شما پرسشِ بزرگی در من پدید آوردید. که باید بروم در این باره تحقیق کنم. بله، درست می فرمایید. زنان پیامبران چرا نباید پس از آنان شوهر اختیار کنند؟
پایان
چهارم تیرماه نود و هفت – تهران

https://t.me/MohammadNoorizad

مصاحبه شبکه ی تلویزیونی ایران فردا با محمد نوری زاد در باره ی وضعیت و بن بست های این روزهای جمهوری اسلامی