برشی از زندگی محمد نوری زاد

یک: در تمام دوران کودکی و نوجوانی و جوانی ام، محبتِ غلیظ به مادر بزرگ و پدر بزرگ، مرا از هر کجا به تناولِ گرمای آغوششان می دواند. با هر تعطیلی، راهی روستا می شدم و از نردبانِ ” با آنان بودن” بالا می رفتم و در خانه ی ابریِ مهرشان مست می شدم. نه این که مدام بنشینم و زل بزنم به صورت و قد و بالایشان، نه، همین که احساس می کردم آن دو عزیز آسمانی در جوار من اند و من هرلحظه که اراده کنم در کنارشانم، به من گرما می بخشود و لذتی نمکین به جانم می دواند. تمام روزهای سال را در جدول ضربِ بی نوایی ام جا می دادم تا به تعطیلات نوروز و تابستان برسم و بی معطلی پرواز کنم به سمت روستا. خانه ی کاهگلی و فرسوده ی پدربزرگ، چشمگیرترین قصر دنیا بود برای من. جوری که انگار هر خشتِ آن خانه ی فرسوده از براده های طلا بود و تیرهای چوبیِ و پیرِسقفش، پله هایی بودند برای این که مرا تا مغز مستی ببرند. نیک به یاد دارم که وسط های پاییز و زمستان، هرگاه پدر بزرگ یا مادر بزرگ از روستا به تهران و به خانه ی ما می آمدند، من با تماشای چهره های آسمانی شان تا خودِ ابرها پر می کشیدم و آنگاه که پای در کفش می کردند که راهی روستا شوند، تا کجا از پی شان می رفتم و زار می زدم. انگار جان بودند و از بدنم خروج می کردند. عجبا که این جنس از محبت، هرگز دیگر در من نجوشید و سر بر نیاورد.

دو: روستای ما نه آب لوله کشی داشت و نه برق. هر خانه چاهی برای خود داشت و اهل خانه با طناب و سطل آب بالا می کشاندند. و چراغ ها؟ کارشان با نفت بود و روشنایی مختصری می پراکندند. روزهای بلند تابستان بود و روستا. و من، چهارده پانزده ساله. با یکی از دوستان روستایی ام – حسن – که دوسالی از من بزرگتر بود شریک شدم برای کاسبی. که لااقل پول جیب مان را درآوریم. حالا چه بفروشیم؟ یخ و سبزی. از کجا شروع کنیم؟ ما که مغازه نداریم. یک انبار متروکه ی یونجه را از کدخدای روستا به امانت گرفتیم مجانی. این انبار درست در کناره ی میدانگاهیِ آبادی بود. سرمایه؟ مجموعاً بیست تومان. یک دوچرخه هم داشتیم البته با ترک بند. یخ را باید از پانزده کیلومتری می خریدیم و می آوردیم به آبادی. و سبزی را از یکی از روستاهای دور. و چون تقسیمِ کاری در کارمان نبود، با هم می رفتیم برای خرید سبزی، دو ترکه. و با هم می رفتیم برای خرید یخ، دو ترکه. کار که شروع شد، خیار و بادمجان و نوشابه را نیز به اقلام خود افزودیم.

سه: یک ماه گذشت و من و حسن با مشقت جنس جور می کردیم و می فروختیم اما هیچ به سرمایه ی ما افزوده نمی شد. مگر می شود؟ رازش را که پیگیر شدیم، دانستیم ما دو نفری سودمان را نرم نرم سرمی کشیم. در آن گرمای تابستان، نوشابه و یخ، ما را وسوسه می کرد. یکی من، یکی حسن. یکی من، یکی حسن.

چهار: هر روز که مغازه را وا می کردیم، فریاد های نوبتیِ من و حسن در روستا می پیچید: یخِ یخ. سبزی خوردن. خیار، بادمجون. دست ها دور دهان حلقه می کردیم و داد می زدیم: بدو که تموم شد. برای خرید سبزی، با دوچرخه به روستایی دور می رفتیم. و برای رفتن به آن روستای دور، باید از یک تپه ی بلند سرازیر می شدیم و می رسیدیم به کف رودخانه ی خشک. و از آنجا پیاده از تپه ی مقابل بالا می رفتیم. کف رودخانه ی خشک اما، از خاکِ رُس انباشته بود. شاید نیم متر. و انگار الک کرده و معطلِ یک پفِ باد که به هوا بلند شود. این نیم متر خاکِ رُسِ الک کرده، مثل ترمز عمل می کرد و هر دوچرخه و موتوری را از حرکت باز می داشت. اما اراده ی ما بالا تر از تلنبار خاکِ رس بود. یکی فرمان را می گرفت و دیگری هل می داد.

پنج: یک بار که به روستای دور رفتیم و سبزی خریدیم و گونیِ سبزی را به ترک دوچرخه بستیم، در راه بازگشت، آمدیم و آمدیم تا رسیدیم به بلندیِ تپه ی نفس گیر و خاک رسِ کف رودخانه ای که آب نداشت. هر دو از دوچرخه پیاده شدیم و ایستادیم به تماشای راهی که باید طی کنیم. حسن گفت: من نقشه ای دارم. چه؟ بجای این که پیاده برویم پایین و داخل خاک رس بشویم و با تن و بدنی خاک آلود از تپه ی مقابل برویم بالا، بیا با سرعت از همینجا برویم پایین. بعدش؟ بعدش این که این سراشیبی، به دوچرخه سرعت می دهد. بعدش؟ بعدش این که این سرعت زیاد، هم ما را از خاکِ رُسی که مثل ترمز عمل می کند می رهاند و هم ما را تا نیمه ی تپه ی مقابل بالا می برد. از آنجا به بعد را رکاب می زنیم و خلاص.

شش: من راضی شدم. چرا که نقشه ی حسن در کلام درست می نمود. عقب کشید و فرمان دو چرخه را به من سپرد که: تو بران. من پشت فرمان نشستم و او جلو. بار سبزی نیز در پشت. پای در رکاب نهادم و دوچرخه را به شیبِ تندِ تپه سپردم. دوچرخه کم کم سرعت گرفت و این سرعت، کم کم از اندازه بیرون شد. جوری که من کمی نگران شدم. فرمان را محکم گرفته بودم که مبادا نافرمانی کند. رفتیم و رفتیم تا رسیدیم به انبوه خاک رُس. آنجا بود که نقشه ی حسن جواب نداد و خاک رُس مثل ترمز عمل کرد. آنهمه سرعت و ترمزی ناگهانی؟ بله، هم من و هم حسن و هم دوچرخه و هم بار سبزی، معلق زدیم در هوا و مثل شناگرانِ شلخته، فرو شدیم به داخل خاک رسِ الک کرده ی پنجاه سانتی. وقتی از خاک رُس سر برآوردیم، هرکجای ما خاکی بود الا چشمانمان. انگار بار صد تا کامیون خاک را روی ما خالی کرده باشند. خداوکیلی هم خیلی خوفناک شده بودیم و هم خیلی خنده دار. آبی در آن اطراف نبود و ما چاره ای جز این نداشتیم که با همان ریخت مخوف و خنده دار به آبادی رویم و خود را به خانه هایمان برسانیم. کند ترین ثانیه های عمرمن شاید آن ثانیه هایی بود که من و حسن مجبور بودیم از وسط آبادی و از میان مردمی که تک به تک شان را می شناختیم بگذریم تا به چند سطل آب برسیم و سر و روی بشوییم. حاضر بودم از میدان مین بگذرم و از میان مردم آبادی نگذرم. اما رفتیم و آنانی که نباید ما را می دیدند، دیدند و داستان ما تا مدتها خنده ها بر می انگیخت و شرم ها بر ما می بارید.

هفت: مشقت فراوان و نبودِ سود، ما را به متارکه ترغیب کرد. یک روز که هم سبزی خوردن داشتیم و هم یخ، تصمیممان را عملی کردیم. پول نقدمان را که ده تومان بود نصف کردیم. با سبزی و یخ چه کنیم؟ سبزی ها را حسن برداشت و یخ را من. او با سبزی هایش رفت اما من ماندم و قالبِ یخی که نیمِ سرمایه ام بود و نرم نرم آب می شد. گرچه روی قالب یخ را با گونی پوشانده بودم اما هوای گرمِ انبار یونجه به تن و بدنِ قالب یخ نفوذ می کرد و کارش را می ساخت. باریکه ی آبی که از زیر قالب یخ راه افتاده بود، با من حرف می زد. وحشت از آب شدنِ سرمایه، مرا بیرون دواند تا دست ها را دور دهان حلقه کنم و تا می توانم داد بزنم: یخِ یخ.

هشت: پنج نفر از مردان آبادی با کمی فاصله از انبار یونجه که حالا مغازه ی یخ فروشیِ من بود، سرِ نوبتِ آب با هم بگو مگو داشتند. شیبِ بگومگوهایشان کم کم بالا می گرفت و عصبیت به چهره ها می دوید. داد و قال آنان – که بیل بدست دور هم حلقه زده و با نعره های بلند با هم سخن می گفتند – مرا به جمع شان کشاند. چشم من به دهانشان بود. از این دهان به دهانی دیگر. اما چیزی ازنعره هایشان نمی فهمیدم. همه ی حواس من به قالب یخ بود. به سرمایه ای که آب می شد. انگار مهم ترین دلشوره ی هستی، همین قالبِ یخی بود که آب می شد. و من از میان همه ی ابناء بشر، حامل این دلشوره ی بودم. نعره ها بالا گرفت و دست ها به دسته ی بیل رفت. کش و قوسی پیدا شد و کارِ گفتگو به نهایت رسید. بزن بزن های عنقریب و سر و دست های شکسته با کمی فاصله از ما پا بپا می شد. من چه؟ در عالم خود بودم. اصلاً فریادی و نعره ای نمی شنیدم. تنها و تنها دهان هایی را می دیدم که باز و بسته می شوند. بی آن که صدایی از آنها بیرون بیاید. دنیا انگار برای من از حرکت باز ایستاده بود. آب شدنِ یخ، یعنی شکست بزرگ تجاری برای من. و من عجله داشتم این شکست بزرگ را عقب برانم.

نه: من بی آنکه خود بدانم، نرم نرم رفته بودم و درست در وسط حلقه ی پنج نفره ی مردان عربده کش جا گرفته بودم. از نزدیک می دیدم که بیل ها بالا رفت و خون به چشم ها دوید و رگ های گردن بالا زد و فحش ها بدهن ها دوید و ای وای که یک ساعت دیگر قالب یخ آب می شود و من می مانم و شکست بزرگ تجاری. کاری بکن پسر! چه بکنم؟ فریاد بکش و صدایت را به تک تک خانه های آبادی برسان و بگو که دارد تمام می شود این یخِ بدکردار. بله، چرا که نه؟ دست ها را دور دهان حلقه کردم و با صدایی بسیار فراتر از نعره ی مردانِ خون بچشم و رگِ گردن بیرون زده و بیل بالا برده فریاد زدم: یخِ یخ بدو که تموم شد! ناگهان سکوت در گرفت. در آن معرکه ی بیل و خون و رگ گردن، این صدا دیگر چیست که از یخ می گوید؟ انگار کدخدای آبادی سر رسیده و یکی یک سیلیِ آبدار زیرگوشِ مردان بیل کشیده خوابانده و داد زده: خجالت بکشید! در آن سکوتِ کوتاه اما ناب، هیچیک از مردان بیل بالا برده گمان بر این نبرد که من حامل دلشوره ی هستی ام. بیل ها نرم پایین آمد و غضب از چهره ها عقب نشست و کفِ دهن ها با حرکتِ آرام پشت دست سترده شد. یکی شان با نگاه به من خندید. باورش نمی شد که وسطِ مذاکره ی حساس پنج نفره، یک نوجوان چهارده ساله بیاید جلو و بگوید که مرا نیز ببینید. شکست تجاری، چهره ی مخوف خود را نشانم داد. کسی نیامد و نیمی از قالب یخ آب شد. باقیِ یخ را برداشتم و بردم برای پدر بزرگ و مادر بزرگ و گفتم: سیر آب خنک بخورید. خودم البته بیش از آنها محتاج سرکشیدنِ آب یخ بودم. هرچه باشد من از وسط مذاکره ی پنج بعلاوه ی یک می آمدم.

سایت: nurizad.info
اینستاگرام: mohammadnourizad
تلگرام: telegram.me/MohammadNoorizad
ایمیل جدید: mnoorizad@gmail.com
تماس با ادمین تلگرام: mohammadnourizad@

محمد نوری زاد
بیست و هفت آذر نود و پنج – تهران