یک: جوان، پالتویی بلند و مشکی به تن داشت. و انگار که شب را در راه بوده باشد، ژولیده و نامرتب می نمود. تسبیحی را همینجوری در میان انگشتانش بازی می داد. بقول خودش: ظاهرسازی کرده بود با همین تسبیح برای رد گم کردن. از مشهد به تهران آمده بود. پُر بود از پرسش. جوری که آن همه پرسشِ تمام نشدنی، مرا از قدم زدن وا می داشت. به وی گفتم: در چند مرحله به پرسشهایت پاسخ می دهم. و جوان، ماند تا سه و چهار عصر. عجله ای نداشت گویا. برای مطرح کردنِ همین پرسشها این همه راه آمده بود.

پرسشِ نخست: رهبرمعظم که می داند عده ای از مردم از ایشان خوششان نمی آید، پس چرا تغییر رویه نمی دهد؟ ج: چرا باید تغییر رویه دهد؟ این مردم اند که باید قطب نمای هست و نیست خود را با حضرت ایشان تنظیم کنند. آقای خمینی در 6/3/60 می فرمایند: اگر همه ی مردم موافقت کنند (لابد با یک امر غیر اسلامی) من مخالفت می کنم. یا : اگر سی و پنج میلیون نفر بگویند آری من می گویم: خیر. در این سخن، مردم یعنی باد هوا. تغییرِ رویه، یعنی دست شستن از لقمه های درشت. و تن سپردن به قانون. واین، برازنده ی حضرتِ رهبری نیست. رهبر مسلمین جهان کجا و قانون کجا؟ این قانون است که باید فرش زیرپای حضرت ایشان شود. قانون می گوید: یک چوپانِ پشت کوه در چشم قانون با رهبر برابر است. قانون غلط کرده با هفت جدش که این را گفته!

پرسش دوم: آیا مردمِ ما به آن درجه از فهم سیاسی رسیده اند که در صورتِ برخورداری از آزادی، مخالفینِ خود را تحمل کنند؟ ج: رسیدنِ به آزادی، مستلزم پیمودن راه های پرزحمت و فهیمانه و پر مخاطره است. مردمی که از این راه به آزادی برسند، حتماً به شعوری دست پیدا کرده اند که مخالفین خود را تحمل کنند.

پرسش سوم: چقدر احتمال می دهید حاکمان، روشِ خود را تغییر دهند و به خواستِ مردم تن در دهند؟ ج: تا زمانی که آخوندها بر سرِ کارند، هیچ تغییری در کار نیست. چرا که آخوندهای ما خود را در امتداد و در ردیف مردم نمی دانند. بل خود را برتر و سرتر از دیگران می پندارند. تغییر در حاکمان اسلامی ما، آن زمانی رخ می دهد که آخوندهای حاکم از جهاتِ گوناگون در امتداد مردم قرار گیرند و هیچ امتیازی در میان نباشد. آخوندهای ما هرگز این یکسانی را تحمل نمی کنند.

پرسش چهارم: چرا کشور ما به سمت نظام سرمایه داری حرکت نمی کند؟ ج: حرکت به سوی سرمایه داری آنجا امکان پذیر است که یک جامعه اراده ی کلی و جزییِ خود را به قانون و ضرورت های سرمایه داری – مثل امنیتِ همه جانبه – بسپرد. وحال آنکه آخوندهای حاکم بر ما، خواستار یکجور هردمبیلیِ همه جوره اند برای برخورداری های تمام نشدنی و غیرقانونی شان.

پرسش پنجم: با وجود این همه اعتیاد و فحشاء و جنایت، آیا می شود گفت که جامعه ی ما به انحطاط رسیده؟ ج: این انحطاط و پوسیدگی درست همانی است که آخوندهای حاکمیت طالب آنند. وگرنه آخوندها در یک جامعه ی خردمند و آباد و شاد و رو به رشد، حرفی برای گفتن ندارند.

پرسش ششم: آیا اگر نظام تغییر کند، پول ها و سرمایه هایی که از کشور خارج شده، به کشور باز می گردد؟ ج: در کل، نه!

پرسش هفتم: چرا اکثریت روحانیون نسبت به فساد گسترده در کشور سکوت کرده اند؟ ج: جمعی از روحانیان، از هجوم شعبون بی مخ های حوزوی و بسیجی به بیت مکرم شان و بی آبرویی های بعدی اش می ترسند. خلاصه هرکدامِ این آقایان نقطه ضعف هایی دارند و کار سپاه و اطلاعات جمع آوریِ همین نقطه ضعف هاست دیگر. جمعی از آخوندها وامدار حکومت اند پول می گیرند که سکوت کنند و با رواج مفسده همراهی کنند. جمعی نیز اساساً فسادی نمی بینند. چشم دارند اما نمی بینند. کاری اش هم نمی شود کرد.

پرسش هشتم: در مورد قراردادهای کلان اقتصادی، مثلا برآورد یکهزار میلیارد دلار همکاری اقتصادیِ ایران با دولت های چین و روسیه، چرا به صورت کلی بحث می شود و مسئولین اشاره ای به جزییات این قراردادها نمی کنند و حتی بعضی از این قراردادها را محرمانه برگزار می کنند؟ ج: در اشاراتِ جزیی، و این که ما فلان مبلغ کنار گذاشته ایم برای فلان پروژه و ریز به ریز بشمرندشان و مشخص شان کنند، راه برای دزدی های آتیِ آقایان دشوار می شود. کلی بهتر است برایشان. اینجوری مبسوط الیدند در دزدی. ریز شوند برای چه؟

هنوز این جوان پرسش داشت فراوان. اما وقتی خود دید من باید قدم بزنم به همین ها بسنده کرد. گفت: من وصیت هم کرده ام. برای چه؟ خب به اینجا آمدن خطر دارد. شاید رفتیم و دیگر بر نگشتیم. و گفت: باید ترازوی مخصوصی بسازند و جگر شما را با آن وزن کنند!

دو: آقای نعمتی عصا زنان آمد و پوستری از شاه و فرح در آورد و از من خواست عکسی از وی و پوسترش بگیرم. با همان پوستر رفت داخل دادسرا برای کاری که سرگردانش کرده بودند در این مدت. نیم ساعت بعد دیدم برگشت با نامه ای در دست و رویی گشاده. گفت: با همین پوستررفتم پیش قاضیِ شعبه ی فلان. که اگر اعدامم می کنید بسم الله.

سه: در یک رویِ تابلویم نوشته ام: دزدان سپاه، دزدان 2 الف، اموال شخصی مرا بالا کشیده اند و گذرنامه ام را نمی دهند. صبح نشستم و بر روی دیگرِ تابلو نوشتم: آهای خوبانِ سپاه، اموال شخصی و گذرنامه ی مرا پس بدهید! با این جمله، تعادلی سامان دادم. من همیشه گفته ام و نوشته ام که در هر دستگاه خوب و بد هست. در سپاه و اطلاعات نیز. بدا که اراده ی این دستگاه ها در دست بدانِ سپاه و اطلاعات است. من در این تابلو گفته ام: اگر دزدان سپاه اموال شخصی و گذرنامه ی مرا بالا کشیده اند، خوبانِ سپاه پس بدهند. البته اینها را از باب دلخوشکنکیِ خودم می نویسم. چه کنم؟ من اینجوری ام دیگر!

چهار: یک جوان ریش به صورت آمد و گفت: من نیز تا زمانی که شما ریشت را نزنی، همین می کنم. در همین هنگام، جوانی سی و دو ساله، سوار بر یک اتومبیل تر و تمیز از خانواده ی پراید از داخل زندان بدر آمد. با روی گشاده اش به من سلام گفت. دو سوی تابلویم را نشانش دادم. با شرمی نمکین گفت: رفقای ما را حلال کن آقای نوری زاد. و گفت: ما هر وقت دلمان برای آوینی تنگ می شود به صورت شما نگاه می کنیم.

پنج: یک پژو 405 آمد که بداخل برود. ظاهراً از راهی دور آمده بود. خاک آلود به نظر می رسید. دو مأمور جلو بودند و یکی عقب. مأمور عقبی چرت می زد و سرش آویزان بود. در کنار مأمورِ چرتی، یک پیرمرد شبیه بزرگان قبایل بوچ با ریشی بلند نشسته بود و گیج می زد. احتمالاً این پیرمرد را از شهری دور به زندان اوین آورده بودند تا دمِ دستشان باشد.

شش: جوانی آمد و از من در باره ی شبکه های ماهواره ایِ فارسی زبان پرسید. به وی گفتم: تعداد زیادی از این شبکه ها توسط سپاه و اطلاعات اداره و هدایت می شوند. این جوان از من در باره ی برنامه هایی پر مخاطب شبیه ” استیج” پرسید که این شبها از شبکه ی من و تو پخش می شود و چند ده میلیون بیننده دارد در داخل. در این برنامه، دختران و پسران در یک رقابتِ فشرده، استعداد خوانندگی خود را به نمایش می گذارند. به وی گفتم: اینجور برنامه ها، خروجیِ ناگزیرِ خط قرمزهای آخوندی است در این سالهای پس از انقلاب. و از باب مثال به وی گفتم: صدا و سیمای ما سی و چند سال اصرار داشت که به تیم فوتبال پرسپولیس بگوید: پیروزی. اما سرانجام در برابر اراده ی خلل ناپذیرِ طرفدارانِ این تیم، به زانو در آمد و دست از سر پیروزی برداشت و به پرسپولیس خوشامد گفت و خلاصه به شلاق خواست مردم تن سپرد. یا مثلاً همین صدا و سیما و ارشاد، در اشعار و ترانه ها، نسبت به عبارت و جمله ی کوتاهِ “دوستت دارم” حساس بودند و سالها دست به قلع و قمع زدند و سلاخی ها کردند در این راستا. اما سر آخر، خواست مردم و اصرار ترانه های زیر زمینی در بکار بردن “دوستت دارم” چیرگی یافت.

و گفتم: روزی بیاید که می بینی که در همین صدا و سیمای خودمان و در ابلهانه ترین شکل ممکن و در تقلید از همین ” استیج”، چند نفری از مداحان معروفِ اهل بیت در جایگاه داوری نشسته اند و جمعی از نوپایانِ مداحی را از گوشه و کنار کشور کشانده اند و در رقابتی خنده دار، یکی یکی را می آورند جلو تا مداحی کنند و داوران داوری. البته در این برنامه، عده ای نیز به اسم تماشاچیِ حاضر دراستودیو، تحت تأثیر مداحیِ نوپایان، اشک می ریزند و بازار گرمی می کنند. یاد دوران جاهلیتِ خود افتادم. در شیراز بودم که دیدم یکی از مداحان صاحب نام تهرانی برای اجرای برنامه به شیراز آمد. او اما تنها نبود. پنج شش نفر همراه داشت که وظیفه ی این پنج شش نفر، مجلس گرم کنی بود. یعنی می نشستند لابلای جمعیت و با همان ” السلامُ علیکِ” مداحِ تهرانی، شیون می کشیدند و های های گریه می کردند و اشک می ریختند و بر سر و صورت می زدند و مجلسِ سوت و کور را به وجد می آوردند. یا للعجب! تیتر یکِ امروز روزنامه ی شرق این است: چرا دینِ ما مداح محور شده؟ جوابش را در یک نوشته ی کوتاه تلگرامی داده ام. بخوانیدش.

هفت: یک پژو 405 آمد که به داخل برود. دو جوان ریش به صورت داخلش بودند و زیر چشمی نوشته ی تابلوی مرا می خواندند. راننده سرک کشید و به همکار کناری اش اشاره کرد و به من گفت: کارِ ایناست. که یعنی بالا کشیدنِ اموالت کارِ این همکار من و همکارانش است. رویِ دیگر تابلو را نشانشان دادم. جوان کناری خواند و لبخندی زد و گفت: مگه خوبم داره سپاه؟

هشت: قدم می زدم که دیدم دکتر ملکی و یکی از دوستان با کیسه های غذا در دست، به سمت من می آیند. به دکتر ملکی گفتم: دیروز که با هم رفتیم احمد آباد مصدق، به برادران اطلاعات نوشته بودم که ما ناهار مهمان شماییم. بی وفاها نه بازداشتمان کردند و نه ناهاری به ما دادند. لابد به تلافیِ ناهاری که آنها ندادند، شما زحمتش را کشیده اید. دکتر ملکی دست به کیف همراهش برد و پوستری بیرون آورد که در آن به حقِ سفر اشاره شده بود. دکتر گفت: کمی که هوا خوب شود و حالم بهبود یابد، می آیم و سه ساعتی در کنارت می نشینم هر بار. چرا که من نیز همین خواسته را دارم. دکتر ملکی، هفت هشت سال است که پسرش “عمار” را ندیده است.

نه: دو جوان بیست و چند ساله آمدند که یکی شان در سال 88 بازداشت شده بود و در همین زندان اوین یکی دو ماهی زندانی. جوان دیگر کم سخن بود. جز یک پرسش نپرسید. دردا که من این پرسش را همگانی یافته ام. چه پیر و چه جوان. این که: آینده را چگونه می بینید؟ گفتم: پسرم، آینده، خمیری است بی شکل و بی اختیار. تا چه کسی و چه کسانی شکلش بدهند آنجور که خود می خواهند. ما اگر سهمی در این شکل دهی نداشته باشیم، کسانی را مانند خواهیم بود که: ازما بهتران، با شکل دادنِ خمیر آینده، همه ی فرصت ها را برای خود بلوکه کرده اند و هر ازگاه لقمه نانی پیش ما می اندازند. مگر این که ما خود بخواهیم در شکل دهیِ آن خمیرِ بی شکل و بی اراده، سهمی داشته باشیم آنگونه که خود می خواهیم.

ده: مردی لاغر و کت و شلواری آمد با شاخه گلی در دست. صمیمانه در آغوشم جای گرفت. کمی که صحبت کردیم، دانستم از دراویش گنابادی است. از علاقه ی خودم به دراویش گفتم. این که دراویش ایران یکی از بی آزار ترین فرقه های ایرانی اند که در این سال های تباهی، آسیب ها دیده اند اما دست به آسیب نگشوده اند. و از غیرت مندی دراویش گفتم که با زن و بچه و با ساکی از رخت و لباس جمع شدند مقابل دادستانی و خواستار آزادی عزیزان زندانی شان شدند. که یا زندانیان ما را آزاد کنید یا همگیِ ما را نیز به زندان ببرید. درویش، شاخه گلش را به من داد. پرسیدم: درویش است و سبیلش. شما چرا سبیل نداری؟ گفت: در مرام ما سبیل از واجبات نیست. او که رفت، شاخه گلش را به جوانی دادم که مثل تازه دامادها سفید پوشیده بود.

یازده: یک پسر جوان با یک بانو به دیدنم آمدند. پسر جوان از خانم نرگس محمدی گله مند بود. که: بانویی با این همه رنج و آسیب و توهین و حبس، می رود و رأی می دهد و همه را هم به رأی دادن ترغیب می کند. به وی گفتم: پسر خوبم، بیاموزیم که به نظر و خواستِ دیگران احترام بگذاریم. و از مردم نخواهیم که مثل ما باشند و همچو ما بیندیشند. حتی به وی گفتم: تجسم کن یک آدمکشی را که از چاقویش خون می چکد اما در میان سخنانش، یک حرف خوب می درخشد. از این آدمکش همان یک حرف خوبش را باید پذیرفت. نرگس محمدی صدها سخن و رفتار انسانی دارد. در داستانِ رأی دادن، این به خودش مربوط است که به کدامین سو متمایل باشد. این جوان سخن مرا پسندید و گفت: شنیده اید که آقای خامنه ای گفته هر ایرانی یک درخت بکارد؟ گفتم: بله، این سخنِ آقای خامنه ای سخن پسندیده ایست و در میان سایر سخنانش می درخشد. و من – نوری زاد – خیال دارم همینجا در باغچه ی روبروی زندان، یک درخت بکارم به نیت آزادی و آزادیِ همه ی زندانیان بی گناه و بی دلیل.

دوازده: مأموری که چند بار رفته بود بداخل و برگشته بود و در هر بار برای من دست بالا برده بود، حالا آمد که بداخل برود. سرش را کمی جلو آورد و گفت: هنوز اینجایی که شهریاری!؟ منظورش از این “شهریاری”، زادگاه من است که شهرستان شهریار است در مجاورتِ تهران. این جوان که رفت، به خود گفتم: یادت هست آن اوایل که چه درگیر زادگاهت “یوسف آباد” بودی؟ اکنون اما زادگاهت ” انسان آباد” است. و چه نیک زادگاهی است این انسان آباد.

سیزده: سرویس ها آمدند و کارمندهای زن و مرد سوار شدند و رفتند. با تکیه بر دیواره ی پل و درست مقابل درِ وردیِ زندان اوین با دو جوان صحبت می کردم که دیدم از داخل یک پراید سفید، یکی دارد برای من دست تکان می دهد. حسین رونقی ملکی بود. کجا می بردنش؟ ندانستم. احتمالاً به بیمارستان. چراکه حسین به نارسایی کلیه دچار است.

چهارده: شب شد. با یکی از دوستان صحبت می کردیم که دیدم مردی با کودکی در آغوش شیب راه را بالا می آید. همو نفس زنان به سمت من آمد. پنجاه و چند ساله بود. به کودکش گفت: سولمازجان بورا باخ! اسم دخترک سولماز بود. گفت: از تبریز آمده ام. چه هیجانی داشت این مرد. همسرش را داخل اتومبیل نشانده بود و خود به دیدنم آمده بود. سولماز، دیر جوش بود و هیچ به من رخ ننمود. راستی من چه ثروتمندم با این دوستان زلال و بی توقع و از معبرِ ترس عبور کرده!

پانزده: کمی از شب گذشته بود که حسین رونقی را بازگرداندند و پیاده کردند و به سمت درِ کوچک زندان بردند. صورتش پر از نشاط بود. چند متری با هم فاصله نداشتیم. در محاصره ی مأموران بود. با صدایی که مأمور و غیرمأمور بشنوند داد زدم: دوستت داریم حسین. سرت بالا بگیر. تو دزدی نکرده ای. دزدان در خانه هایشان لمیده اند. حسین با همان چهره ی خندانش دست های دستبندی اش را بالا گرفت و داخل شد.

شانزده: یک ون از داخل زندان بیرون آمد و از شیب راه پایین رفت و نرسیده به کیوسک نگهبانی دور زد و رو به زندان توقف کرد. مأموری از آن پیاده شد و سه جوان ریزه پیزه را از ون پیاده کرد و هر سه را رو به دیواره ی پل ایستاند و یکی یکی چشم بندهایشان را از صورتشان برداشت. سه جوان پرکشیدند و رفتند و مأمور سوار شد و ون آمد و به داخل زندان رفت.

هفده: همه ی زندانیان آزاد شده بودند و رفته بودند. اما ناگهان دیدم شکوفه آذر، دختر جوان و پر شوری که مدت هاست زندانی است، آزاد شده و با کلی خرت و پرت و کیسه و ساک به کمک سربازی به سمت من می آید. بردمش به طرف بساط خودم. همانجا از ساکش یکی یکی آثار هنری ای را که در زندان کار کرده بود، واگشود و نشانم داد. تند و تند صحبت می کرد. این دختر، در مقطع کارشناسی ارشد بوده که بازداشت و زندانی می شود. به همان جرم های از پیش مشخص و خنده دار. مثل اقدام علیه امنیت ملی و اجتماع و تبانی و اینجور مضحکه ها و قانون بازی ها. یک جرمش اما خیلی خنده دار است. چی؟ مشارکت در ترور قاضی صلواتی. داستانش چیست؟ پسری در اوج عصبانیت به او گفته بود: من این قاضی صلواتی را می کشم. و همین گفته، گریبان شکوفه و آن پسر را گرفته بود و ول کن هم نیست ظاهراً. شکوفه آذر یعنی گلِ آتش. وقتی آتش ما گل کند، بدا بحال آنانی که به پر و پای ما بپیچند!

صبح اول وقت برای زندان روزنامه و مجله می آورند از هر نوعش. و دم درِ بزرگ زندان اوین تلنبار می کنند. درست همانجایی که من می خسبم. بیش از همه: روزنامه ی اطلاعات. امروز صبح دیدم تیترِ یکِ روزنامه ی شرق این است: چرا دین ما مداح محور شده؟ عمراً اگر جرأت کنند پاسخ درستش را بنویسند. پاسخش این است: مداحان، شور آفرینانِ جهالت اند. و کاری ترین بنجل هایِ فریبگری اند. هم برای فریبگریِ مردمِ بینوا وهم برای تهییجِ شعبون بی مخ هایی که هم سپاه و هم بیت رهبری به عربده ها و قلچماقگری هایشان سخت محتاج اند، چه عتیقه هایی مناسب تر از مداحان؟ دین که هیچ، اگر اقتضاء کند، عرض و طولِ مملکت و جان و مال و ناموسِ مردم را به عربده ی مداحان می سپرند تا بقای خودشان تضمین شود.

فیس بوک: www.facebook.com/m.nourizad
اینستاگرام: mohammadnourizad
تلگرام: telegram.me/MohammadNoorizad
ایمیل: mnourizaad@gmail.com
محمد نوری زاد
شانزده اسفند نود و چهار – تهران