یک: امروز پنجشنبه – 24 دیماه – با دکتر ملکی و سه دوست دیگر رفتیم کوه. کجا؟ درکه. من عادت دارم که در هر کجا با پدیده ها و ابرها و سنگ ها و آبِ روان و کلاغی که می پرد و گربه ای که می خرامد و خروسی که می خواند و موتوری که تپ تپ می کند و کودکی که می گرید و بارانی که می بارد و چشمانی که به جایی خیره مانده اند و بادی که می وزد و برگی که می رقصد و آفتابی که می تابد و سایه ای که می لغزد، و حتی با زمینِ زیرِ پا من سخن می گویم و حال شان می پرسم و سپاس شان می گویم بی آنکه کلامی بر لب بنشانم. امروز ابتدا به تنه ی درخت عرعری که تنها بود و برهنه، دست کشیدم و بوسیدمش و از او بخاطر این که ماهها بی اجر و مزد برای ما اکسیژن تولید می کند، تشکر کردم. و بعد با کوه هایی هم صحبت شدم که سر بر شانه ی هم نهاده و بهم چسبیده بودند. هرکدامِ ما شاید از زاویه ای به کوه بنگریم و از زاویه ای دیگر به کوهستان پای نهیم. برای من اما این بهم چسبیدگیِ کوهها بسیار دیدنی است. جوری بهم چفت بسته اند که انگار یکی اند. مگر این که قله ای در آن میان سر برکشیده باشد و خودی بنمایاند. امروز کوههای بهم چسبیده مرا به سرودی از گفتم گفت ها ترغیب می کردند. از کوهی که در میان کوههای دیگر گم شده بود پرسیدم: تو اگر تنها بودی بهتر نبود؟ اینجوری که تو به دیگران پیوسته ای اساساً دیده نمی شوی؟ گفت: کوههایی که تک به تک دیده شوند، از یک مزیّت بزرگ بی نصیب اند. چه؟ یکی بودن. کوههایی که خود را در میان جمع گم می کنند، به برکشیدنِ یک “رشته کوه” دست می برند. دلم می خواست از رشته کوهی بپرسم: اگر بجای مردم ایران بودی چه می کردی؟ خودم پاسخ گفتم: با هم یکی می شدیم. مردمی که تکه تکه باشند، تک به تک درو می شوند. مردمی که دست بدست هم بدهند، یکدست می شوند. دستِ مردمِ یکدست را هیچ تیغی نمی خراشد!

دو: دمِ غروب رفتم “نشر مرکز” که در آن کتاب ” کورش، جهانگشای ایرانی” رونمایی می شد. این کتاب را جناب رضا ضرغامی به انگلیسی نوشته و آقای عباس مخبر بفارسی ترجمه اش کرده. نشر مرکز را شلوغ یافتم. تماشای آنهمه مشتاقانِ کتاب برایم شورانگیز بود. گرچه فردا شاید در آنجا پرنده پر نزند. خیلی ها حضور داشتند که در آن میان آقای جواد مجابی را شناختم. مترجمین و نویسندگان و مؤلفان چه زن چه مرد با هم گفتگو می کردند و از حضور در کنار هم لذت می بردند. دست آقای عباس مخبر را به گرمی فشردم و از وی سپاس گفتم بخاطر زحمتش برای ترجمه ی این کتاب قطور و ناب. پرسیدم: چقدر ترجمه ی این کتاب کار برده. گفت: یک سال پیوسته و یک سال پراکنده. مجموعاٌ دو سال. آقای مخبر یک جلد از کتاب را به من هدیه داد و در صفحه ی نخستش چیزی به یادگار برایم نوشت.

سه: در نشر مرکز مردی پنجاه شصت ساله که بقول خودش گرسنه ی کتاب و معتاد به کتاب خواندن بود، جلو آمد و به کتاب “کورش جهانگشای ایرانی” اشاره کرد و گفت: یک پرسش. و پرسید: چرا در کشورِ ما کورشی دیگر پیدا نشده تا کنون؟ و باز پرسید: چرا در غرب، چهره ها چند بچند پیدا شده اند و پیدا می شوند در هر رشته و هر صنفی؟ گفتم: شاید به این دلیل که در کشور ما یک بی تربیتیِ بزرگ در جان مردم خانه کرده و به این سادگی نیز بیرون نمی خزد. و آن این که: مردمِ ما جوری تربیت شده اند که هماره چشم به راه یک ملک جمشید و یک پادشاه و یک رهبر و یک امیر و یک حاکم و والی و کدخدا و بزرگتر و صاحب اختیاری باشند تا دستشان را بگیرد و به چپ و راستشان ببرد. مردمی بی اراده و چشم بدهان. مردمی که مطلقاً فرصت ابرازِ وجود برای خود قائل نشده اند و نخواسته اند که از اطاعتِ محض به آنسوتر قدم بگذارند. با یک چنین مردم خمیرگونه ای، چه بشود که پادشاهی و امیری و رهبری از مطلق العنان بودنِ خود دست بشوید و به انصاف و ادب و عدالت روی خوش نشان بدهد و بخواهد که مردم را “ببیند”.

چهار: در نشر مرکز با جوانی آشنا شدم به اسم: رضا ولی یاری. این جوان، مترجم است. کتاب های شوپنهاور را ترجمه کرده و چه نیک و استادانه! از وی پرسیدم: در این اوضاع کتاب گریزیِ مردم ایران، کتابهایت بفروش می روند آیا؟ که با اطمینان گفت: بله! و ادامه داد: کتاب “فلسفه ی شوپنهاور”م به چاپ ششم هم رسیده. از این جوان پرسیدم: خیالِ بخارج رفتن به سرت نزده مثل خیلی ها؟ که محکم گفت: تا افرادی چون شما در ایران مانده اید، من نیز هستم. به وی گفتم: آدم هایی مثل من هم اگر گذاشتند و رفتند، شما باش و برای آینده ی این سرزمینِ ملازده کاری بکن! و گفتم: علت درهم پیچیدنِ اوضاع در کشور به این دلیل است که کارها بدست نابخردان سپرده شده. چرا؟ چون کشور از نخبگی دور افتاده. نخبگان رفته اند یا برکنارند. و پخمه ها و بی خردان یا کم خردان بر سرِ کارها سوارند. رضا ولی یاری بزرگواری کرد و کتاب فلسفه ی شوپنهاور را به من هدیه داد و چیزی برایم نوشت به یادگار.

پنج: یکی از دوستانم مرا دید و سه کتاب هدیه ام داد. یکی از آنها کتابِ لاغرِ “گفتار در بندگیِ خود خواسته” است. این کتاب توسط یک جوان سی ساله ی فرانسوی در چند قرن پیش نوشته شده که اسمش هست: اتیین دولابوئسی. نویسنده ی جوان فهیم فرانسویِ این کتاب در سی و سه سالگی جوانمرگ می شود. اما اگر همین یک کتاب از وی باقی مانده باشد، به نیکی می شود به شکوهِ فهم وی پی برد. ترجمه ی بسیار استادانه ی این کتاب را بانو لاله قدکپور به سامان رسانده. دوستم آنقدر خواندن این کتاب را به من توصیه کرد که فوراً دست بکار خواندنش شدم. الحق من نیز این کتاب را کم نظیر یافتم. یک جمله از این کتاب: “به راستی که مردمان فرودست که شمارشان هر روز افزون می شود عمر خود را به این می گذرانند که به آنکه خیرشان را می خواهد گمان بد ببرند و به آنکه فریبشان می دهد باور آورند”. کتاب دوم اسمش هست: عادات و آداب روزانه ی بزرگان. کتاب سوم: دموکراسی در آمریکا. این دو کتاب در پوششِ پلاستیکی بسته بندی شده اند و من لای آنها را وا نکرده ام تا کنون.

شش: سرانجام امروز جایِ قلبِ بیرون کشیده شده، یا کالاندریایِ تخلیه شده ی راکتور اراک با بتن پُر شد. اگر پذیرشِ شکستِ قمار هسته ای و عقب نشینیِ ناگزیر از مسیرِ ساخت بمب هسته ای را نمره ای مثبت برای رهبر تصور کنیم، پوزش نخواهیِ ایشان و همچنان طلبکار بودنِ ایشان فاجعه ای است نابخشودنی حتی بلحاظِ آموزه های اسلامی و شیعی. عجبا که هم رهبر و هم همه ی آخوندها و آیت الله های بیت مکرم مرتب از “حق الناس” می سُرایند و هیچگاه نیز بدان سر نمی زنند. پوزشخواهیِ رهبر و کناره گیری اش از رهبری، ابتدایی ترین حق الناسی است که این روزها در قهقرای ولایی فرو مرده است.

سایت: nurizad.info
اینستاگرام: mohammadnourizad
تلگرام: telegram.me/MohammadNoorizad
ایمیل: mnourizaad@gmail.com

محمد نوری زاد
بیست و چهارم دیماه نود و چهار – تهران