یک: جلوی کانون وکلا ایستاده بودیم که دوست ناشناسی آمد و نوشته ای در دست من نهاد و کمی صحبت کرد و بی آنکه اجازه بدهد عکسی از او گرفته شود، به داخل کانون وکلا رفت. مفصل بود نامه اش. استخوانبندی اش اما بر چند پرسش استوار بود:

پرسشِ یک: شما چند نفر آدم تکراری، که مدام از اینجا به آنجا می روید و در یکی دو جا متحصن می شوید و بیانیه صادر می کنید، حرف حساب تان چیست؟ چه می گویید و چه می خواهید؟

پاسخ: ما چند نفر هم خواسته های فردی داریم هم جمعی. یعنی هم در پیِ خواسته های خودمانیم، و هم خواسته هایی که بخش وسیعی از مردم در پی اش هستند و به هر دلیل بر زبان نمی آورند. مثلاٌ خواسته های فردی من و دکتر ملکی رفع ممنوع الخروجی مان است و پس گرفتن اموال شخصی مان. یا بانو نسرین ستوده در پی پس گرفتن حق وکالت خودش است. یا بانو گوهر عشقی و بانو کریم بیگی و دیگر مادران شهدا می خواهد بدانند چرا این نظام اسلامی خون فرزندانشان را ریخته و چرا در قبالِ این خونهای ریخته شده پاسخگو نیست؟ یا پدر و مادر سعید زینالی در پی ردّی از پسرشان هستند که شانزده سال پیش برادران سپاه از درِ خانه برده اندش و تا کنون خبری از وی به پدر و مادرش نداده اند.

خواسته های جمعیِ ما، صورتِ بیرونیِ همان خواسته های فردی ما است. یعنی وقتی خانم ستوده جلوی کانون وکلا به اعتراض می ایستد، علاوه بر پیگیریِ حق شخصی اش، می خواهد به مردمان بگوید: طبق قانون: اعتراض و انتقاد و اعتصاب، برای ابراز حقی که از ما تلف شده، حق ماست. حقی که هم از مردمان دریغ شده و هم معترضان در این سالهای تلخ، توسط همین نظام اسلامی به چارمیخ کشیده شده اند و می شوند. این صورتِ بیرونی، حتماً باید شکلی نمایشی داشته باشد. یعنی تا نمایش داده نشود، مسئولان به چشم خود نمی بینند که ده نفر دویست نفر دو هزار نفر سه میلیون نفر خواسته هایشان این است. این نمایش یا معرکه یا تظاهر یا تظاهرات، روی سخنش مسئولان ذیربط اند. مثلاً معرکه ی بی مجوزِ معلمان اگر نمی بود، صدایشان هرگز بگوش رییس جمهور نمی رسید تا بفرماید: من از رنجِ معیشتیِ معلمان خبر دارم و باید کاری کرد.

من خودم وقتی سپید می پوشم و جلوی وزارت اطلاعات قدم می زنم، هم خواسته ی فردی دارم هم جمعی. خواسته یا پیام جمعیِ من در آن مکانِ مخوف این است: حق را باید ستاند. اگر چه با بذل جان خویش! گوهر عشقی وقتی در حمایت از نرگس محمدی در دادسرای اوین متحصن می شود، می خواهد بگوید: ما اجازه نمی دهیم داستان ستار با سایر فرزندانمان تکرار شود.

پرسشِ دو: شما چند نفر آیا کاری از پیش می برید در مواجهه با این هیولای اسلامیِ حاکم بر ایران؟

پاسخ: قرار نیست با اعتراض و جمع شدنِ ما چند نفر در یکجا، نظام اسلامی فرو بریزد و نظامی دیگر سرِ کار بیاید. این دگرگونی نه شدنی است و نه با اعتراض ما چند نفر معقول به نظر می رسد. شاید یکی از دستاوردهای بزرگِ حرکت های اعتراضی ما این باشد که: در دلِ این نظام دزد و اعدام کن و آدم کش و قمه کِش و فحاش و پای بر قانون، ما چند نفر اعتراض کردیم و شد! که این دستاورد، دستاورد کمی نیست. تَرَک انداختن بر پوسته ی ترس مردمان، کار سترگی است. عمده ی زحمتی که ما چند نفر متحمل می شویم، برای همین نترسیدن های مردم است. مردمانِ ترسیده، از اعتماد بنفس تهی اند. ما چند نفر حتی اگر بتوانیم این اعتماد بنفس رمیده را برای مردمان ترسیده ” یاد آوری” کنیم، کاری کرده ایم کارستان. چرا که حاکمیتِ آخوندی، تمام هیاهویش بر این است که هم مردم بترسند و هم هر طور شده بپذیرند که عاقبت بخیری و خدا و رستگاری و امنیت و آسایش را در زیر عمامه ی آقایان باید جست نه در جاهای دیگر. ما چند نفر بقدر وُسع مان تلاش داریم این معادله ی ناجوانمردانه را بهم بزنیم.

پرسش سه: شما چند نفر خدا وکیلی سر سپرده ی نظام نیستید؟ وقتی نظام میرحسین و زنش را زندانی می کند و کروبی را هم با این سن و سال در حصر نگهمیدارد، چرا نتواند صدای شما را خفه کند؟

پاسخ: بله نظام می تواند ما را به راحتی در چرخ گوشت بیندازد و چیزی از ما باقی نگذارد. اما حالا به هر دلیل، نظام آخوندی به این رسیده که با این چند نفرِ منفرد که نه تشکیلاتی دارند و نه جمعیتی، کاری نداشته باشد. ما هم داریم بهترین بهره را از این فرصتِ فراهم آمده می بریم. ما چه می دانیم، نظام شاید بخواهد با نشان دادن عکس ها و نوشته های معترضانه ی ما به مجامع حقوق بشری و بین المللی، خود را بصورت ظاهر از ننگ خفقانِ داخلی برهاند. اما ما نیز این خفقان نهادینه شده را آشکار تر می کنیم.

حالا اگر آمدند و ما چند نفر را زدند و کشند، این کشته شدنِ ما تنها تکانی که در اینجور پرسشگران ایجاد می کند بقدر یک ” آهان” است. گرچه پرسش حق همه است، مهم اما بعد از پرسیدن است. این که آیا ما می پرسیم تا به یک ” آهان” برسیم؟ یا نه، بعد از دانستن، زانوانِ سست مان قوت می گیرد! تا اگر نشسته ایم بر خیزیم، و اگر ایستاده ایم بحرکت در آییم و اگر در حرکتیم، شتاب گیریم؟ تمام تلاش ما چند نفر بر این است که این ترسِ خانه کرده در دلها را بروبیم. منتها پرسش گران اینگونه سئوال ها، معمولاً همان ترسِ خود را ملاک داوری قرار می دهند و برای این داوری نیز حواشیِ متناسبی جور می کنند. این پرسشگران اگر قول بدهند بعد از کشته شدن ما بر خواهند خاست و حرکت خواهند کرد، من یکی کشته شدن را ملتمسانه به سمتِ خویش فرا خواهم خواند.

دو: آن روز کانون وکلا در تسخیرِ دو جوان نیک اندیش و فعال اما زندانیِ ما بود: آتنا دائمی و امید علی شناس. که این دو را با دو جوان دیگر: آتنا فرقدانی و ئاسو رستمی، مجموعاً به چهل و چهار سال زندان محکوم کرده اند. این چهار جوان و پنجمی: علی نوری را من شخصاً به نیکی می شناسم. باورم بر این است که به این پنج نفر که پرونده ی مشترکی دارند، باید جایزه ی حقوق بشری داد و ازشان تقدیر کرد، نه این که بزندانشان بیاندازند و برای هرکدام شان ده سال و چهارده سال زندان ببرند.

نسرین بانو به مادر آتنا دائمی گفت: من به شما اطمینان می دهم که خیلی زود این قضایا جمع می شود و هرگز آتنا چهارده سال در زندان نخواهد ماند. من نیز به مادر آتنا گفتم: عمراً اگر عمرِ اینها به چهارده سال برسد! پدر و مادر و دو خواهر آتنا آمده بودند. پدر و مادر امید علی شناس نیز. مادر سعید زینالی هم بود. همه برای آزادی آتنا و امید چیزی بالا برده بودند و او نیز. سی و شش عکس برای شما از این اجتماع به ارمغان آورده ام که اگر شد حتماً ببینیدشان.

سه: از پنجشنبه ی آینده بیست و یکم خرداد تا جمعه بیست و هشتم خردا از ساعت چهار تا هشت عصر نمایشگاه نقاشی های من در ” سرای قلم” برگزار می شود. من تا کنون دو بار با همراهی و همکاری دوست بزرگوارم جناب مهدی خزعلی آثارم را در همین مکان عرضه کرده ام. در هر دو بار نیز استقبال شما خوبان بسیار چشمگیر و ستودنی بوده است. این بار نیز چشم به راه شمایانم. حضور شما مرا و ما را دلگرم می کند. مستیِ آدمهایی مثل ما در همین همدلی ها و همراهی هاست. من سابقاً اگر از “عشق” تابلوهایی برآورده بودم، این بار علاوه بر عشق، به سراغ ” نیایش ” رفته ام. بیایید و از ” نیایش” های من رونمایی کنید. دوستی از من پرسیده بود در این نیایش ها، مقصد آسمان است یا زمین؟ پاسخش دادم: نه این نه آن، بل: انسانیت است! در نیایش های انسانی، هم زمینِ فراخ در کام است هم آسمانِ بیکران.

محمد نوری زاد
چهاردهم خرداد نود و چهار – تهران