یک: در راه که می رفتم، ترانه ی گنجشکک اشی مشیِ فرهاد عزیز را شنیدم. بارها این ترانه را شنیده و بارها آن را در ردیف ترانه های کودکانه جا داده بودم. این بار اما گویا فرهاد با من سخن می گفت. که: لب بوم ما مشین، بارون میاد خیس می شی، برف میاد گولّه می شی، می افتی تو حوض نقاشی. کی می گیره؟ فراش باشی. کی می کشه؟ قصاب باشی. کی می پزه؟ آشپز باشی. کی می خوره؟ حکیم باشی. و من گویا گنجشک ناچیزی بودم که کلی عمله اکره دست بکارش بودند تا بگیرندش و بکشندش و بپزندش تا شخص شخیصِ “حکیم” باشی بخوردش. در این ترانه عجبا که خورنده ی این گنجشک، سلطان و شاه و امیر و حاکم نیست. بل: حکیم است. فردی که عربده ی حکمت سر می دهد و در نگاه مردم به حکمت گرایی معروف است.

دو: داعشی های آمریکا و اسراییل تا بیخ گوش بغداد پیشروی کرده اند. الم شنگه ی آمریکا با آن فراخوان بین المللی و بمباران های بیهوده و کور و بی معنیِ هوایی اش هیچ نیست الا این که به مردم جهان بگوید: ببینید، ما نسبتی و ارتباطی و رفاقتی با این آدمخوارها نداریم. شما زمانی اصالت و استقلال این داعشی ها را باور خواهید کرد که دیده باشید: این ها از سالهای فاجعه در سوریه به این سوی، یک فشنگ، آری یک فشنگ به سمت اسراییلِ دم دستشان شلیک کرده باشند. می گویم: آهای سردمداران جمهوری اسلامی ایران، شما کوچولوهای ترقه بازی هستید که تلاش می کردید با ترقه هایتان حریف آمریکایی و اسراییلی را به قدر قدرتیِ خود مجاب کنید. حالا بچشید پژواکِ ترقه بازی هایتان را در منطقه. کاش این همه پولی که از کیسه ی مردم ایران دزدیده شده و برای این ترقه بازی های کودنانه صرف شده، در جایی هزینه می شد که از آمار تن فروشان دخترانِ ایران اسلامی، یک دختر کمتر به تن فروشی مجبور می شد.

سه: عکسِ زندانیان بی گناهِ تن پوشم، همان عکس میرحسین و کروبی و بانو رهنورد بود و عکس داعشی های ایران، جناب خسروِ خوبان: روح الله حسینیان. در همان میدان پاستور به لباس شوریدگان فرو شدم و پرچم به دوش راه افتادم به سمت انتهای خیابان پاستور.

چهار: تا رسیدم به نقطه ی ممنوعه، یک پاسدار رشید و بلند بالا و ریش دار و یونیفورم به تنِ سپاه آمد به استقبالم. رویی گشاده داشت و بی سیمی به دست. دست به پشتم نهاد و گفت: یه کم با هم صحبت کنیم. با او همراه شدم. این پاسدار، دورخیز کرده بود برای زمینه چینی ها و خط و ربط ها و احتمالاً متقاعد کردنِ من برای ترکِ محل. اما هنوز دو سه جمله بین ما رد و بدل نشده بود که بیسمش صدا در داد و او به صاحب صدا گفت: بله. صاحب صدا با قاطعیتی گریز ناپذیر گفت: شما فوراَ محل را ترک کنید. پاسدار رشید که نمی خواست این دستور بالاتری ها را حتمی بداند پرسید: بله؟ همان جمله ی پیشین تکرار شد: شما فوراً محل را ترک کنید. پاسدار رشید، بی آنکه نیم نگاهی نیز به من بیندازد، رفت و سوار اتومبیل گشتی که آنجا بود شد و رفت و رفت و رفت که رفت.

پنج: محسن شجاع آمد و سلامی گفت و مختصری ایستاد. جای ماندن نبود. به وی گفتم: ظاهراً من استخوان شده ام در گلوی اینان. گیر کرده اند بین دو انتخاب با کلی نتیجه ی متغایر. اگر اموالِ برده شده ی مرا پس بدهند، هم باید به هجوم مردمی که اموال شان برده شده پاسخ بگویند، و هم این که باید از بلندای قدر قدرتیِ خود فرود آیند و شکست شان را بپذیرند. محسن گفت: در حادثه ای که در همینجا برای شما پیش آمد، گرچه شما آسیب دیدید اما هزینه ای که این ها پرداختند بسیار سنگین بود.

شش: محل قدم زدنِ من، درست مقابل کیوسک نگهبانی است. جایی که تنها مجوز داران می توانند داخل شوند. اما همانجا یک تقاطع هست که مردم عادی، سواره یا پیاده، می توانند تا ده متریِ کیوسک نگهبانی بیایند و در آنجا یا به چپ بروند یا به راست. مردی قد بلند و لاغر و هم سن خودم که کاپشن بهاره ای به تن داشت با صورتی که می خندید به سمت من آمد و از کنارم رد شد و آرام گفت: اگه یه مرد تو ایران باشه اونم تویی. به وی گفتم: ما بسیاریم. بگذار وقتش فرا برسد.

هفت: دفتر ارتباطات مردمی ریاست جمهوری در همین تقاطع و در خیابان ” خوش زبان” که به سمت شمال می رود قرار دارد. مردمان درمانده و وامانده به اینجا می آیند تا مگر تیری در تاریکی پرتاب کنند و مفرّی برای فلاکت های خود بجویند. اغلب شان از مردمان محروم و شکست خورده و افسرده اند. بانویی لاغر و چادری که اندوهی سخت به چهره داشت، آمد و از من نشانیِ این دفتر را پرسید. وقتی که رفت، به چشم خود دیدم که کوهی از غصه را با خود می برد. او تا به صبح، در گیرِ فراهم آوردنِ الفاظی ملتمسانه و باور مند بوده است. حالا باید همان الفاظ را به کارمندی بگوید که از فرط شنیدنِ این الفاظ، از احساس تهی است یا همذات پنداریِ چندانی با درد و داغ او ندارد. یک کلنجار شدیداً در بن بست.

هشت: یکی از مأموران لباس شخصی که ندانستم سپاهی بود یا از مأموران نیروی انتظامی، به بهانه ای خود را به من رساند و گفت: تو را بخدا از کشتارهای جاده ای بنویس که آمار کشته هایش صد برابر کشته های جنگ است. و گفت: وقتی پولی را که باید در داخل صرف جاده سازی های استاندارد، و اتومبیل های استاندار شود، بر می دارند و به هزار جا می فرستند، باید هم سالانه ما تا بیست هزار کشته بدهیم در این جاده ها. و گفت: گناه کشته های جاده ای چون به دوشِ رانندگان وا نهاده می شود، گریبان بالاتری ها را می رهاند و کسی نیز متعرض شان نمی شود.

نه: پاسدار کاپشن پوشی که در روزهای گذشته از من عکس و فیلم می گرفت آمد و به دوستانش پیوست. در میان خنده و خوش و بش با دوستانش، به سمت من سر چرخاند. برایش دست بالا بردم. چه باید می کرد؟ سری تکان داد که یعنی: دیدمت.

ده: در آن تقاطع ممنوعه، آرامش برقرار بود. کسی سراغی از من نمی گرفت. مأموران لباس شخصی اما به اتومبیل ها و رهگذران اخطار می دادند که در آنجا توقف نکنند و نایستند. آرامشی پیش از توفان در کار بود آیا؟

یازده: سروانِ لباس شخصی ای که پیش تر به من گفته بود: من فرمانده ی اطلاعاتِ قرارگاه نبی اکرم هستم، آمد و دست داد و گفت: بچه های سپاه به من دستور داده اند شما را از اینجا دور کنم. گفتم: حکم اگر داشته باشید با شما می آیم. وگرنه همان حادثه ی هفته ی پیش رخ خواهد داد و مرا به زور مگر از اینجا ببرید. این افسر، از مأموران نیروی انتظامی بود. رفت که یک فکری برای حکم بکند یا از بالاتری ها دستور بگیرد برای بردنِ آنچنانیِ من.

دوازده: مأموری که لباس شخصی به تن داشت، سوار بر موتور در مسیر قدم زدن های من ایستاده بود و با گوشیِ همراهش سرو وضع مرا برای یکی در آنسوی خط توصیف می کرد: عکس جلویی ش موسوی و کروبی و رهنورده. عکس پشتی ش … و از من پرسید: عکس پشتی ت مال کیه؟ گفتم: روح الله حسینیان. گفت: روح الله حسینیان. گفتم: نماینده ی مجلسه. گفت: می گه نماینده ی مجلسه. گفتم: یه قاتل حرفه ای. گفت: می گه یه قاتل…. و حرفش را خورد و با تعجب به من نگریست.

سیزده: اوضاع جوری بود که احتمال دادم مرا می برند. به هر شکل. عکسی از خود گرفتم و فرستادم برای دوستی و زیرش نوشتم: مرا می برند. یک پاسدار لباس شخصی که مرا می پایید آمد و گفت: شما اجازه ندارید اینجا عکس بگیرید. مگر نمی بینید تابلوها را؟ گفتم: پسرم، من وقتی اینجا آمده ام خیلی چیزها را زیر پا گذارده ام. عکس گرفتن که چیزی نیست. گفت: قانون است. مگر شما به قانون احترام نمی گذارید؟ گفتم: وقتی همین قانون حق مرا نادیده می گیرد، من چرا محترمش بدارم؟ گفت: دوربین تان را بدهید به من. گفتم: نمی دهم. گفت: پس عکسش را پاک کنید.

گفتم: چشم. اما عکس رفته به جایی که باید رفته باشد ها. گفت: شما چرا در گزارشِ روز حادثه دروغ نوشته اید و پای سپاه را وسط کشیده اید؟ گفتم: شما مگر پاسدار نیستید؟ گفت: چرا. گفتم: شما یک دروغ نشانِ من بده من راهم را می کشم و می روم. و گفتم: من به راهی داخل شده ام که دروغ آفتِ آن است. و گفتم: من اگر دروغ بگویم و دروغ بنویسم، پیش از دیگران بر خود خط کشیده ام. هر چه تقلا کرد از نوشته های خیابان پاستورِ من یک دروغ بیرون بکشد موفق نشد. دانستم خط به خط نوشته های مرا خوانده. همین کافی بود.

چهارده: جوانی کت و شلواری آمد و از کنار من رد شد و سلامی گرم با من گفت. همو رفت و در پیاده رو ایستاد و زل زد به قدم زدن های من. و چون ایستادن در آنجا جایز نبود، رفت و برگشت. دو سه بار. مأمور کاپشن پوش تیز رفت سراغش و با چهره ای بر افروخته از او پرسش هایی کرد و فرستادش که برود.

پانزده: یک اتومبیل کشیده و اشرافی از داخل بدر آمد. راننده ای بود و سرنشینی. سرنشینش اما یک روحانی بود. روحانی ای با ریشِ جو گندمی که عمامه اش را برداشته بود. این روحانی، گردنی قطور داشت و کلاً فربه می نمود و تیز به من می نگریست. به خود گفتم: این جناب اگر انقلاب نشده بود، اکنون حتماً یا مدیر مدرسه ای بود یا مؤلف کتاب های پوک یا روضه خوانی تکراری. حالا چه؟ و به خود گفتم: این جهشِ بی محتوا اما پر ملات را چرا باید قدر ندانست و تا پای جان از آن محافظت نکرد؟

شانزده: مسئولان تهرانی و شهرستانی با سر و وضعی یکسان از داخل بدر می آمدند یا به داخل می رفتند. ته ریشی و کت و شلواری و کیفی و پرونده ای و اتومبیل هایی به انتظار. زیر چشمی به من می نگریستند و زود به راه خود می رفتند. دل شان اغلب با من بود اما حضور مأموران و دوربین ها و گزارشِ گفتگو با یک فتنه گر و به مخاطره افتادنِ موقعیت هایشان، آنان را به دور شدن و ندیدنِ من ترغیب می کرد.

هفده: مأموری آمد و پرسید: حالا این روح الله حسینیان کی هست؟ گفتم: یک آخوند قاتل. گفت: مگر می شود؟ گفتم: مگر خلخالی نبود؟ گفتم: این جناب، یک آدم کش سابقه دار و سیری ناپذیر است. رفیق فابریک سعید امامی و یار غار وزیر اطلاعات دوره ی هاشمی: شیخ علی فلاحیان. وگفتم: این روح الله حسینیان، خودش در باره ی خودش گفته: ما خودمون یه پا آدم کشیم. و اکنون البته در مجلس است. بی نوا مردم!

هجده: جناب سروان آمد. جناب سروان با حکم آمد. جناب سروان با اتومبیل قرارگاه آمد. سوار شدیم و رفتیم کلانتری. همان کلانتری جامی. این بار سرباز دمِ در، تلفنم را گرفت و خوب تن و بدنم را گشت تا مبادا گوشیِ دیگری همراهم باشد. رفتیم بالا به اتاق بازجویی. افسر با ادب شمالی با دیدن من کمی تعجب کرد. به وی گفتم: جناب سروان، ده دوازده جلسه ی دیگر اگر مرا تحمل کنید قول می دهم این ماجرا به زودی جمع شود. همانجا خبردار شدم مرد حقوق بشری که چندی پیش من و او را به دادسرای اوین برده بودند، همان روز آزاد شده. چه خبر خوبی.

نوزده: جناب سروانِ شمالی ورقه های بازجویی را پیش کشید و نوشت و پرسید: چرا کفن می پوشید و پرچم به دوش در انتهای خیابان پاستور قدم می زنید؟ نوشتم: بخاطر اموالی که سپاه از من برده و پس نمی دهد. و نوشتم: سپاه، اموال من که هیچ، کل مملکت را بالا کشیده است. ورقه را که دادم به دست جناب سروان، خواند و دوستانه گفت: اینها چیست که می نویسی؟ گفتم: اینها باور من است. گفت: سند می شود علیه ات. گفتم: من از این سند ها فراوان دارم. جناب سروان نوشت: به قرار گزارش سپاه، شما در آنجا مزاحمت ایجاد کرده اید. در پاسخ نوشتم: من در آنجا بی سرو صدا قدم می زنم. نه شعار می دهم نه جلوی کسی را می گیرم. و نوشتم: مزاحمتی اگر باشد، به سپاه و بیت رهبری و شخص آقا مجتبی خامنه ای مربوط است که پول های مردم را بالا می کشند و رسماً در سال 88 کودتا می کنند و به احدی نیز پاسخگو نیستند.

بیست: در همین اثناء رییس کلانتری داخل اتاق شد. جناب سروان شمالی به پای ایستاد و احترام کرد. رییس کلانتری با کمی اخم و با دیدن تن پوشی که به تن داشتم، گفت: این چه وضعی است که درست کرده ای؟ هم خودت را هم ما را به درد سر انداخته ای؟ گفتم: من کجا شما را به درد سر انداخته ام؟ گفت: این درد سر نیست؟ گفتم: نه، من مگر حقوق سر برجِ شما را قطع کرده ام؟ من نباشم دیگری. شما اینجا هستید برای همینجور کارها. و گفتم: جناب سروان، من برای آرامش و آزادی و رشد فرزندان خودم و فرزندان شما خودم را به زحمت انداخته ام. شما شهامتِ این را ندارید که داد بزنید سپاه دزد است و کودتا گر است اما من بجای شما می گویم و مخاطراتش را بجان می خرم.

رییس کلانتری از این سخن من بر آشفت و گفت: جلوی من داری به سپاه و به ما توهین می کنی؟ گفتم: اگر این ها توهین است، همین ها را سند کنید. گفت: می کنیم. و به سروان شمالی دستور داد: بنویسید شما با تشویش اذهان عمومی به معاندین نظام و انقلاب خدمت می کنید. و این سخن را با استحکام بیشتر به جناب سروان شمالی تحکم کرد که حتماً بنویسد. جناب سروان که مشغول نوشتن شد، رییس کلانتری بلند شد تا از اتاق خارج شود. به وی گفتم: دو دقیقه ی دیگر تشریف بیاورید و پاسخ این پرسش را مطالعه کنید.

بیست و یک: رییس کلانتری از اتاق بیرون رفت و جناب سروان شمالی به من چشم غره ای دوستانه رفت که یعنی اینها چیست که می گویی؟ و ورقه ی بازجویی را با همان پرسش رییس کلانتری به دستم داد. در پاسخ نوشتم: من معاند نیستم. سابقه ی من در این سی و شش سال عمر نظام کاملاً مشخص است. بلکه من یکی از غارت شدگان این مملکتم. که سپاه و بیت رهبری و آقا مجتبی خامنه ای غارتمان کرده اند.

بیست و دو: جناب سروان شمالی پاسخم را گرفت و خواند و از اتاق بیرون رفت و کمی بعد باز آمد و گفت: من به ضمانت خودم می خواهم شما را آزاد کنم. گفتم: اگر آزاد کنید من دوشنبه احتمالاً همینجا مهمان شمایم. و تکرار کردم: ده دوازده جلسه مرا تحمل کنید. رییس کلانتری آمد و پاسخ های مرا تماماً خواند و بی آنکه سخنی بگوید بیرون رفت. جناب سروان شمالی کاغذی در آورد تا به من بدهد. گفتم: من هیچ تعهدی نمی دهم. آماده ام برای رفتن به دادسرا یا هرکجا که شما صلاح بدانید.

بیست و سه: جناب سروان شمالی تا دم در خروجی کلانتری همراهی ام کرد. دستش را به گرمی فشردم و گفتم: من به راهی داخل شده ام که بازگشتی ندارد. و نمی دانم چرا به سرو صدای گنجشک های درختان چنار خیابان دل سپردم. گنجشککی بودم که نباید لب بوم سپاه و بیت رهبری می نشستم. فراش باشی ها و قصاب باشی ها و آشپزباشی ها دور خیز کرده بودند برای من. حکیم باشی در انتظار بود شاید.

محمد نوری زاد
بیست و هفتم مهر نود و سه