یک: ما مگر در طول ماه و سال چند بار به یاد گل های ” رازقی” می افتیم؟ خیلی کم. و شاید هیچ. شعرا اما بخاطر قافیه ی خوش فُرمی که رازقی با ” عاشقی” دارد، مرتب به سراغِ این گلِ بی نشان می روند و کاری هم به این ندارند که رازقی، حضور چندانی در متن زندگی مردمان ندارد و شاید هم نسلش – بجز در گلخانه های خاص – منقرض شده و رفته که رفته. داشتم به اوجبِ واجباتیِ نظام فکر می کردم که نمی دانم چرا ذهنم رفت سراغ رازقی و عاشقی.

دو: یک مرد شیک پوش از زندان بدر آمد. سرو وضعش بسیار مرتب بود. ریشِ جو گندمی اش را تیغ انداخته و فرم داده بود. مرا می شناخت. به گرمی اما بی صدا با من سلام و علیک کرد و با نگاهی به عکس های پیش و پشتِ تن پوش من، رفت و در کناره ی پل در سایه ایستاد. مرد بی صدا چشم به راه کسی بود که بیاید و ببردش.

سه: مردی چهل و پنج ساله که به سمت دادسرا می رفت، راهش را کج کرد و آمد طرف من. ته ریشی داشت و تسبیحی و کیفی و پرونده ای. به من که رسید، خریدارانه به عکس ها و نوشته های تن پوشم نگاه کرد و نوشته ی ” سپاه اموال مرا برده و پس نمی دهد” را برکشید و گفت: ببین آقای نوری زاد، من خودم قاطیِ این جماعتم. اموال تو را مخصوصاً کامپیوتر اَپِلِ تو را برده اند و انداخته اند بکار. یا باید یکی بخرند و بدهند به تو یا باید مال خودت را که فرسوده شده به تو برگردانند.

مرد ته ریشی گفت: حتی این را هم شنیده ام که کامپیوترِ اَپِلِ تو را یکی شان برده به خانه اش تا با آن ” دورکاری” بکند برای سپاه. و گفت: خیال می کنم اینها در یک مخمصه گیر افتاده اند در باره ی پس دادنِ اموال تو. به وی گفتم: من اینجا هستم تا اموالم را پس بگیرم. حتی جنازه ی اموالم را. خندید و پرسید: آخر جنازه ی اموالت به چه کار می آید؟ گفتم: به این که به دزدان سپاه ثابت کنم این تو بمیری از آن تو بمیری ها نیست. خنده اش را ماساند و گفت: سر به سرِ اینها نگذار. و سر به زیر گفت: اینها اگر قرار باشد به آیت الله ها هم رحم نمی کنند. گفتم: می دانم. و به همین خاطر آمده ام جلوی چشمشان.

چهار: مرد بی صدا را دیدم که دستگاه کوچک و سفیدی را زیر گلویش چسبانده و رو به یکی داد می زد و دست تکان می داد. صدایی که از دستگاه بر می آمد، به صدای آدم آهنی های فیلم ها شبیه بود. احتمال دادم از زندانیان مالی است. احتمالاً چک برگشتی ای داشته یا در یک معامله، با شریکش در افتاده. صورتش چه خواستنی بود این مرد. رفتم و همین صورت خواستنی را بوسیدم و بجایش داد زدم و دوستش را خبر کردم.

پنج: دیروز – بیست و چهارم شهریور – روز کامیون ها و وانت های نیسان بود انگار. بارشان چه بود؟ از گونی های آرد تا نیازمندی های مغازه های داخل بندها. یکی از این کامیون ها مرا به یاد بارِ هندوانه انداخت. رییس زندان، گاه به دیدنِ من و آقای تاج زاده می آمد و ساعتی می نشست و گپ می زد. یک بار در بهداریِ زندان اوین او را دیدم و به احترامش از جا برخاستم. او اما بی اعتنا از کنار من رد شد و رفت. به سربازی که مرا به بهداریِ اوین برده بود گفتم: فلانی چه بی احساس بود امروز! گفت: این که رییس زندان نبود. گفتم: خودش بود. گفت: نه خودش نبود. و توضیح داد: این برادرِ دو قلوی وی است که کاملاً شبیه اوست و در همین زندان اوین مشغول کار است. آن روز گذشت و چندی بعد همان سرباز خبر آورد که برادرِ رییس زندان را به جرمِ این که داخل هندوانه ها مواد مخدر جاسازی می کرده و به داخل زندان می آورده گرفته اند و در همین اوین زندانی اش کرده اند. مافیایِ داخل زندان، ” لو” اش داده بودند.

شش: در حین قدم زدن، با خانم عرب سرخی تماس گرفتم. دخترش ساجده که اکنون در زندان اوین است و باید یک سالی نیز بماند، امروز – سه شنبه – دادگاه داشته است. وی را گویا از همین زندان اوین به دادگاه انقلاب منتقل کرده اند. یک شش سال دیگری برای این بانوی خوب تدارک دیده اند. به چه جرمی؟ از همان جرمهای دم دستِ قاضیان مرعوب. اقدام علیه امنیت ملی، تبلیغ علیه نظام، توهین به رهبری، و… به خانم عرب سرخی گفتم: من احتمالاً چهارشنبه، تن پوشم را با عکس ساجده ی عرب سرخی می آرایم.

هفت: یک پژو 206 نوک مدادی اطلاعات که دو مأمور در آن بودند، به سمتِ در بزرگ زندان آمد و از تیر رسِ نگاه من گریخت و دور تر از من توقف کرد. دو مأمور جوان، زیر چشمی و به ناچار نگاهی به من انداختند. چه می کند این کنجکاوی! با صدای بلند سلامشان گفتم. سری تکان دادند که یعنی علیک سلام. گفتم: جواب سلام را محکم تر از گوینده ی سلام پاسخ بدهید تا بجانش بنشیند. باز سری تکان داند و لبی جنباندند و لبخندی نیز با آن آمیختند.

هشت: سربازان دمِ در با خودشان به هیاهو در افتاده بودند که عکس های تن پوش اسمشان چیست؟ هرکدام چیزی می گفت و گمانی می برد. سر آخر یکی شان به نمایندگی جلو آمد و از اسم عکس ها جویا شد. عکس جلویی را نشانش دادم و گفتم: این، احمد زید آبادی است. مدتی اینجا بوده اما چند سالی است که در زندان رجایی شهر است. جرمش؟ هیچ. مگر می شود؟ چرا که نه؟ اینجا سرزمینِ دلیل های بی دلیل است. به پشت چرخیدم و گفتم: این، آیت الله علم الهدی امام جمعه ی مشهد است. چرا داعشی؟ برای این که این آقا، یک آدمکش بالقوه است. همینجوری و بدون دادگاه، و بی واهمه از آبروهایی که می برد، خودش حکم صادر می کند و آشکارا به مخالفان و زاویه دارانِ با رهبری می تازد. و گفتم: وقتش که برسد همین آیت الله بنا به استعدادی که دارد، بالفعل می شود و در راستای منویات رهبری آدم هم می کشد.

نه: مرد جارویی با ماسک سفیدی که به صورت داشت، در دور دست ها خود را به زیر سایه ی یک درخت عرعر کشانده بود و وقت می گذراند و از همانجا به من خیره مانده بود. تا دید نگاهش می کنم، از جا برخاست و جارویش را از لای شاخه های درخت بیرون کشید و مشغول شد. خودم را شماتت کردم. اگر نگاه ممتد من نبود شاید از جا بر نمی خاست.

ده: یک روحانیِ کوتاه قد، شیب زندان را به آرامی بالا آمد و رفت به طرف درِ ورودیِ دادسرا. ریشش را رنگ کرده بود. پنجاه سالی از عمرش می گذشت. او چرا به دادسرا می رفت؟ حتماً برای خودش نبوده. چرا که اینها دادگاه مخصوصِ به خود دارند با چه عرض و طولی. کجا؟ در خیابان مقدس اردبیلی و در یک ساختمان مصادره ای. دادگاه ویژه ی روحانیت هر چه که نباشد، یک نکبت قضایی اما هست. دادگاهی که در پس و پشت مناسبات خاصه پروری اش، زد و بندها و مفسده ی روحانیان را سرهم بندی می کند و دور از چشم مردم سامانش می دهد. یکی را با هزار مفسده می رهاند و دیگری را بنا به فرموده، از هستی ساقط می کند.

یازده: می گویم: از این پس، نه داد سرا نه نیروی انتظامی نه اطلاعات و نه سپاه به حضور من در جلوی زندان اوین اعتراضی نخواهند داشت. هجومشان همان دو روز نخست بود و بس. اگر هم بخواهند کاری بکنند، باید به سمت برخوردهای پر تنش بروند. حکم جلبی بگیرند و کاری اطلاعاتی – امنیتی پیش کشند. با تبعاتی که حتماً پیشاپیش به آن اندیشیده اند و چارچوبش را ورانداز کرده اند.

دوازده: مردی پنجاه و پنج ساله با چهره ای تیره و ته ریشی سفید و سیاه و با انگشتری های جور بجور آمد و خم شد روی نرده ای که محدوده ی درِ اصلی را از اتاق مراجعین جدا می کند. دست هایش را بهم چفت کرد و چانه اش را بر آن نهاد و زل زد به رفت و آمد من. احتمالاً یکی از مأموران سپاه بود که فرستاده اندش تا از نزدیک به قد و بالای من و نوشته ها و عکس های تن پوشم نظر بیندازد و برای بالاتری ها خبر ببرد. این مرد، هراز گاه به داخل اتاق مراجعین می رفت و بر می گشت و تا پایان با من بود.

سیزده: مردی را دیدم با ریش پرفسوری و پیراهن آبی و کراواتی سفید و کیفی در دست که شیب زندان را بالا می آمد. شاید وکیلی بود یا متهمی. این سفیدی کراواتش اما خیلی به چشم می نشست. به این فکر کردم که چه الم شنگه ها که بپا نشد پس از انقلاب بابت همین کراوات. آخوندهای ما از هر چه که بدشان می آمد، سوژه ای پرداختند برای نفرت پراکنی. و در این غرقاب نفرت، به این نیز هیچ فکر نکردند که: اگر شماها مجاز به این هستید که عمامه و عبا و قبا بپوشید، چرا یکی دیگر نباید بتواند آنجوری لباس بپوشد که خود می خواهد؟ گرچه من در این سخن، به عرف های یک جامعه نظر دارم و هرگز نیز مثلاً به برهنگی و آزادی پوشش در این اندازه، نگاه جانبدارانه ندارم. جوان رشیدی نیز آمده بود و نشسته بود در کناره ی پل. این جوان، پیراهنی با رنگ غلیظِ قرمز به تن داشت. پیراهنی که اگر ده سال پیش می پوشید، در همان خیابان به او بند می کردند و یک چند ساعتی مهمان گشت ارشادی ها بود حتماً.

چهارده: یک پژوی 405 از داخل زندان بیرون آمد. یک روحانی مسافرش بود. شیشه ی سمت راننده پایین بود. سرم را جلو بردم و گفتم: حاج آقا از پول اینجا نخور. پول اینجا خوردن ندارد. گفت: مطمئن باش که نخورده ام و نمی خورم. گفتم: برای نماز خواندن هم پولی نگیر. با لبخند گفت: در عمرم بابت نماز خواندن پولی نگرفته ام. پرسشِ بعدیِ من می رفت که شکل بگیرد تا از او بپرسم: پس این داخل چه می کرده ای، که خودش گفت: من تا امروز اینجا زندانی بودم امروز آزاد شده ام. راننده ی زندان این روحانی را می برد به جایی که بتواند یک اتومبیل کرایه کند.

پانزده: یک پژو با پنج مرد سرنشین از شیب زندان بالا آمد و جلوی پای من توقف کرد. بجز راننده همگی پیاده شدند و به سمت اتاق مراجعین رفتند. یکی از مردان که قیافه اش به مدیران و مسئولان دولتی می مانست و پنجاه و پنج سالی را پشت سر گذارده بود، با ته ریشی که به صورت داشت و کت و شلواری که به تن، پوزخندی زد و با نگاه به سر و وضعم پرسید: اینجا چه کار می کنی؟ گفتم: زندگی! و به پشت چرخیدم و پرسیدم: این را می شناسی؟ گفت: طبسی نیست؟ منظورش واعظ طبسی، شاه خراسان بود. گفتم: داری نزدیک می شی.

شانزده: محسن شجاع زنگ زد و آمد به غار تنهاییِ من. کجا؟ کارگاه نقاشی. روحیه اش بسیارعالی بود. مرد بود مردتر شده بود. گفتم: این اطلاعاتی ها و سپاهی ها بخیال خودشان با گرفتن و زندانی کردن جوان های ما آنها را ذلیل می کنند. در حالی که هم ترس آنان را فرو می ریزند و هم آنان را با کسانی هم بند می کنند که سرآمدند. جوانی را که بی هیچ خطا و صرفاً بنا به دستور به زندان می برند، شاید هیچ انگیزه ی سیاسی نداشته باشد اما وقتی باز می گردد، مگر می تواند نداشته باشد؟ و گفتم: وقتی پای اوجبِ واجباتیِ نظام در میان باشد، همه ی اینجور کارهای ابلهانه موضوعیت پیدا می کند و می شود ضروری و حتمی. و به خود گفتم: مثل شاعرانی که صرفاً بخاطر قشنگیِ قافیه، به سراغ رازقی می روند و کاری به این ندارند که: چه تعداد از مردم با رازقی محشورند! حفظ نظام را عشق است.

محمد نوری زاد
بیست و پنج شهریور نود و سه – تهران