یکشنبه هجده خرداد – روز نود و سوم

یک: هنوز تن پوش سپید را به تن نکرده بودم که بانویی چادری آمد و با چهره ی خندانش سلام گفت و مرا با سخنِ نخستِ خویش به با غستانی از لحنِ خوشِ گویش اصفهانی کشاند که قدمتی چند هزار ساله دارد. فردی از امام صادق پرسید سفر به مکه برای انجام مناسک حج چقدر ضروری است؟ امام پاسخ داد: بقدری که اطراف کعبه خلوت نباشد. من نیز به این خاطر که مبادا این قدمگاه از آمد و شد مردم خلوت شود، از اصفهان به اینجا آمده ام. البته نه صرفاً بخاطر شما. که پیش از این رفتم دیدن آقای بهزاد نبوی. و گفت: آقای نوری زاد، روزی که مراسم سالروز وفات آیت الله طاهری در گلستان شهدا بر پا بود، شما آمدی و رفتی و نماندی ببینی چه کردند مأموران امنیتی با جوانان ما.

بانو گفت: چنان می زدند که من نتوانستم تحمل کنم رفتم جلو و به مأموری که وحشیانه کتک می زد گفتم: برادر، ماها از اسراییل و سرزمین دیگری نیامده ایم که شما داری اینجوری مردم را لت و پار می کنی. و گفتم: من در همه ی تظاهرات انقلاب بوده ام. یک بار یک چنین صحنه ای ندیدم از مأموران شاه که بیفتند به جان مردم و به قصد کشت بزنندشان. و گفتم: این من، خواهر شهیدم، خواهر جانبازم. نزنید مردم را مگر نه این که مردم ولی نعمت شمایند؟ که مأمور عبوس روی ترش کرد و گفت: دور شو. حیف این چادری که بر سر داری. بانو نتیجه گرفت: از بس به اینها گفته اند که ما فتنه گر و منافق و آشوبگریم، در ذهن این مأموران اینگونه خانه کرده ایم که حتی چادری که بر سر می نهیم نیز منافقانه است و برای فریب.

بانوی اصفهانی از برادر شهیدش گفت. که از نخبگان پزشکی بود و داوطلبانه به جنگ رفت و به شهادت رسید. گفت: جنازه اش را که آوردند، من گریه نکردم هیچ. چون به راهش اعتقاد و اعتماد داشتم. اکنون اما دلم برایش می سوزد. برای گریه های نکرده ی خودم نیز. ماها زیادی به اینها – آخوندها – اعتماد کردیم. این بانو پیش از این به نمایشگاه نیز آمده بود. معلم بود و معلمی را متعمدانه انتخاب کرده بود با عشق. بانو گفت: اصالتاً همشهری شهید همت هستم. اهل شهرضا.

دو: دوست قدیمی ام آمد و از سخنان اخیر آقای جنتی وزیر ارشاد گفت که اینها اجازه می دهند یک ضرورتِ عصری حسابی کلافه شان بکند و از نفس بیندازدشان و سر آخر در برابر آن ضرورت زانو بزنند و نشان بدهند که چقدر خفیف و بی خردند. مثلاً این الم شنگه ای که آیت الله ها بر سرِ فضای مجازی به پا کرده اند و وزیر ارشاد تقلا می کند به بالاتری ها بفهماند این یک ضرورت اجتناب ناپذیر و کنترل نشدنیِ عصری است. درست همانند هیاهوی مضحک اینان برای ممنوعیت دستگاههای ویدئو. یا این اواخر چه شعبده ای بکار بستند برای جمع آوری دیش های ماهواره.

دوست قدیمی ام از قول مردِ جدلیِ دیروزی گفت: زیاد به پر وپای باورهای این مردم نپیچ. که آیا زیارت عاشورا درست است یا نیست. یا مثلاً به حدیث کساء چکار داری که سندیت دارد یا ندارد؟ و گفت: اسم امامزاده قلقلی را شنیده ای؟ عده ای از مردم در آنجا قل می خورند برای گرفتن حاجت. اینها نشانه ی این است که ما حالا حالاها گرفتار مردمی هستیم که در میانه ی این راه پر خطر مثل سنگ های برآمده و تیز، مزاحم اند و کاری هم نمی شود کرد با اینها. و گفت: مگر به ضرب امکاناتی که فضای مجازی برای خرد گستری و آگاهی پراکنی در اختیار همگان ما گذارده، بشود زیر پای این نظام میان تهی را خالی کرد.

سه: در دو بار تماسی که از دادسرای مستقر در اوین گرفته اند، نشانه هایی دیده می شود که ای بسا من امروز – نوزده خرداد – بعد از سالها وسایل حرفه ای و شخصی ام را ببینم و بگیرم. وسایلی که حتماً بلحاظ پولی ارزشی ندارند و باید در جایی نهاد و از خیرشان گذشت. از همان ابتدا مهم اما برای من، فهماندنِ این اصل انسانی و قانونی است که: اموال من در خانه ی تو چه می کند؟

چهار: از دیروز که خبر تحویل اموالم را رسانه ای کرده ام و گفته ام که بعد از اطلاعات می روم سراغ سپاه، برادران سایبریِ سپاه هجوم آورده اند و تلاش دارند با اسم من و اعضای خانواده ام و اسم های جعلی، فضای صمیمی و منطقی و انسانی ای را که من سعی در ترویجش دارم، مخدوش و مسموم کنند. بارها نوشته ام این بار نیز می نویسم که قلم من هرگز به فحاشی و بیهوده گویی نمی لغزد. خودتان مراقب این اباطیل باشید که من بد جوری میخ به ناکجای مغزشان فرو برده ام این روزها. پیشنهاد می کنم با این ها دهان به دهان مشوید. اینها نیز از جنس سنگ های مزاحم و تیزی اند که در مسیر ما سر بر آورده اند برای بازداری. منتها جنس اینها جوری است که برای نفهمیدن مزد می گیرند.

پنج: هوا توفانی بود و بغض آلود و احتمال می رفت رگباری تند باریدن کند. یک مرد موتوری که هم سن خودم بود و کلاه ایمنی بر سر داشت و با نویی بر ترک نشانده بود، آمد و توقفی کرد و غلافِ چتری به دستم داد و گفت: طلبِ بارانش با تو. این مرد، بارها آمده بود و سلام گفته بود و زلال دلش را نشانم داده بود. او که رفت، به غلاف توی دستم نگاه کردم که نو بود و چتری نو در میان داشت. به آسمان بغض کرده نگاه کردم و گفتم: باران ببار. ببین من چتر دارم!

شش: گربه ای سیاه که زیر شکمش سفید بود، از زیر اتومبیلی بیرون آمد و به زیر اتومبیلی دیگر رفت. یکی از پاهایش می لنگید. شاید یکی سنگی برایش پرانده شوخی شوخی. و این، مثل غورباغه ها آسیب دیده جدی جدی. یاد حیواناتی افتادم که در حین عبور از جاده ای بیابانی پخش آسفالت می شوند. دیدم یکی برای مارمولکی اینگونه نوشته بود: آخه بزمجه، این طرفِ جاده با اون طرف جاده چه فرقی داشت برای تو؟

هفت: توفان درگرفت و باران شدت یافت و من ناگزیر تن پوش از تن در آوردم و آماده ی رفتن شدم. مردی حدوداً چهل ساله و خوش پوش و خوش صورت نفس زنان از پل به زیر آمد و سلام گفت. از آنسوی بزرگراه دیده بود که من عازم رفتنم، دویده بود تا مرا باز بدارد برای مختصری گفتگو. دو پرسش داشت. یک این که: معاش تان از کجا تأمین می شود. گفتم: من پیش از انقلاب با همسرم به آمریکا رفتیم برای ادامه ی تحصیل. این نشان می دهد که ما اگر چه دارا نیستیم اما چندان هم ندار نیستم. گفتم: اکنون در حرفه ی اصلی ام اجازه ی فعالیت ندارم اما هر از گاه اگر یکی از تابلو هایم را بفروشم خرج یک سالم در آمده بی تردید.

پرسش دومش به سمت امید رفت. که آیا امیدی هست برای تغییر اوضاع؟ این پرسشِ مشترک همه ی آنانی است که خواهان سرفرازی و تحول و آزادی و امنیت و رشدند از یک سو، و برون رفت از میانه ی دندان تیز آخوندهای حکومتی از دیگر سوی. گفتمش: تا زمانی که گلی می شکفد، کودکی لبخند می زند، و تا زمانی که اکسیژنی هست برای نفس کشیدن، امید نیز هست. و گفتم: ما محکوم به امید واری هستیم پسرم. و داستانی از سلول انفرادیِ خود گفتم در اوین: بعد از مدتها مرا به هواخوری بردند.

شب عید بود و هوا سرد. محوطه ی این هوا خوری گل کاری شده بود اما سرمای زمستان چیزی از گل ها را سالم نگذاشته بود. من از هر گوشه اگر علف هرزی سر برآورده بود، از ریشه در می آوردم و در جیبم می گذاردم. در سلول، این علف ها را در ظرف کوچک شامپوهای یک بار مصرف می نشاندم که اندازه ی شان بقدر دو بند انگشت بود. با نخی که از گوشه ی پتوها بیرون می کشیدم، این گلدان های کوچک را از هر کجای سلول می آویختم. خلاصه جنگلی پرداخته بودم برای خودم. با تماشای سبزی این علف ها، به جنگل های آمازون سر فرو می بردم و نفس عمیقی می کشیدم و ریه هایم را از شوق فردا پر می کردم.

مرد خوش تیپ، مدرس بود. در سال 88 داشته در مقطع دکترای ریاضی درس می خوانده که هوایی می شود و با مردم به خیابانها می آید و دستگیر می شود و یکی دو روزی را نیز مهمان برادران بوده در جایی که به من نگفت. جوان یک جعبه آب نبات به من داد و گفت: هدیه ای است ناقابل. می دانم که همه به شما توصیه می کنند چیزی از کسی نگیرید اما …..

هشت: مدت ها بود که مرد ویلیچری را ندیده بودم. این بار اما داشت برایِ رفتن به جایی آماده می شد. رفتم و پیشانی اش را بوسیدم. پرسید: خبری نشد؟ گفتم: مثل این که خبرهایی در راه است. گل از گلش وا شد و با چهره ای خندان گفت: این است نتیجه ی پایداری. و پرسید: چند روزی شد که اینجایی؟ گفتم: با امروز نود و سه روز.

محمد نوری زاد
نوزده خرداد نود و سه – تهران