دو شنبه پنج خرداد – روز هشتاد و هفتم

یک: پیش از رفتن به قدمگاه، رفتم به دیدن دوستان ” لگام” ی ام. خانم ها: نسرین ستوده و نرگس محمدی، و آقایان: دکتر ملکی و رییس دانا و جباری. جعفر پناهی و خانم سیمین بهبهانی نیامده بودند. که شنیدم حال خانم بهبهانی خوب نیست و قرار شد به دیدنش برویم ساعت شش عصر همگی. من چون باید خود را به قدمگاه می رساندم، اجازه خواستم سهم صحبت خود را باز بگویم و جلسه را به نفع قدمگاه ترک کنم. گفتم: اعدام مه آفرید خسروی، به زیر خاک بردنِ عجولانه ی اسناد پلیدی ها و دزدی های آقایانی است که رد پایشان تا خود سپاه و خود اطلاعات و اصطبلِ معروف و خانه ی قاضیان و دولتِ طنزِ پیشین مشاهده می شده است. و گفتم: ما باید نسبت به این اعدام عجولانه موضع بگیریم و آرامش دست های پنهانی را که قربانیان خود را جلو می اندازند و خود در پس پرده از آنها امضاء می گیرند و پول پارو می کنند، بر آشوبیم.

دو: این مرد را که هم سن و سال خودم بود، سه بار پیش از این نیز دیده بودم. این بار برایم یک بطریِ آب و دو شاخه گل میخک آورده بود. اخراجیِ نیروی هوایی است در کوران جنگ. یک متخصص و کارآمد جنگی که در آن سالهای پر از آشوب از خدمت و کار کنار گذارده می شود. وی به حکم اخراجش اعتراض می کند. می گوید: مرا به دادگاه فرا خواندند تا به اعتراضم رسیدگی کنند. دادگاه اما چه دادگاه. اتاقی بود سه متر در چهار متر که برکفًش فرش انداخته و چند پشتی در اطرافش چیده بودند. قاضی؟ یک طلبه ی فحاش و بی ادب که لم داده بود به یکی از این پشتی ها. نماینده ی دادستان؟ یکی از قاریان معروف قرآن که از این قرآن خوانی اش نان فراوان خورده. تا آمدم به نشسته بودنِ آنها و ایستاده بودنِ خودم اعتراض کنم، طلبه ی جوان بر افروخت و یک ” خفه شو”یی نثارم کرد که صلاح دیدم سنگ بخورم اما نان این جماعت را نخورم. از دادگاهِ طنزشان زدم بیرون. زندگی ام بخاطر همین اخراج ناگهانی آشفت و خانواده ام از هم پاشید. اکنون مدتهاست که با اتومبیل خواهرم مسافر کشی می کنم.

سه: زن و مردی از پله ها فرود آمدند. آفتاب تند، چشمان بانو را می آزرد. این زن و شوهر را در نمایشگاه آثار عاشقانه ی خود دیده بودم. این بار آمده بودند جلوه ی دیگری از عاشقانه های مرا در ورطه ای عملی تماشا کنند. مرد، تحصیلکرده ی دانشگاه علم و صنعت بود. شرکتی داشتند و وی مدیر عامل آن شرکت بود. بانوی مانتویی اش عجبا که چه جمال خواهرانه ای داشت با من. گویا خواهری به تماشای برادرش آمده بود بعدِ سالها بی خبری. از فرزندانشان پرسیدم. سه دختر داشتند. برای دخترهایشان خوشبختی و برای خودشان نیکبختی آرزو کردم. مرد، کارتِ ویزیتی از جیبش در آورد و به دستم داد و گفت: هر وقت لوله خواستید مرا خبر کنید. بانو نیز برای خانواده ی من آرامش و سلامت آرزو کرد. در دست مرد، یک بسته بود. به دستم داد و گفت: هدیه ای است برای شما. ترجمه ی نهج البلاغه بود. و چه نفیس در چاپ. هردو از پله ها بالا رفتند و من به کارت ویزیت مرد نگاه کردم و این که مرا آیا به لوله نیازی خواهد بود؟

چهار: یک جوان ساده و صمیمی و خنده رو آمد با دو تا بستنی که داخل یک کیسه ی پلاستیکی بود. اصرار داشت که هر دو را من بر دارم. گفتم: پسرم، یکی اش معقول است من با دومی اش چه کنم که دارد آب می شود از همین حالا؟ یکی اش را به خودش دادم. جوان، مهندسیِ عمران خوانده بود و می خواند برای ارشد. گفت: نوشته هایتان خیلی خوب است و من با کلمه هایش راه می افتم و بجاهایی سر می زنم که من خبر ندارم و شما بخوبی توصیفشان کرده اید. گفت: خیلی از دوستان من دوست دارند به دیدن شما بیایند اما می ترسند و جرأت نمی کنند. گفتم: اطلاعاتی ها آن اوائل سخت می گرفتند اما اکنون پذیرفته اند که هر روز عده ای به دیدن نوری زاد می آیند و نباید سر به سرشان گذاشت. و این، یعنی صد قدم به جلو.

پنج: دو جوان آمدند در مجموع ریزه پیزه. هردو تحصلکرده ی دانشگاه بودند. یکی شان همین دیروز آمده بود به دیدنم. جوانی لاغر و خنده روی. همزمان، پیرمردِ سیب آور نیز آمد و یک کیسه ی پلاستیکی کوچک به دستم داد که داخلش یک سیب بود. جوانی که برای نخستین بار به قدمگاه آمده بود، پرسشی پرسید که من تا کنون از کسی نشنیده بودم. پرسشی عمیق و فهیمانه. این که: پدر من مثل شما با این نظام بوده اما اکنون پشیمان است. مادرم نیز. بستگانم نیز. خیلی ها را می شناسم که جانانه با این نظام و انقلاب بوده اند اما اکنون پشیمانند. و پرسید: ما چه کنیم که فردا مثل شما پشیمان نشویم. و پرسش خود را بیشتر واگشود و گفت: آقای نوری زاد، شما اگر عصاره ی تجربه های خود را مختصر کنید، به منِ جوان چه می گویید تا در سنِ شصت هفتاد سالگی مثل شما نشوم؟

در پاسخش گفتم: پسرم، عصاره ی سخن من این است که بجای برکشیدنِ مذهب، به بر کشیدنِ شکوه انسانی همت کنید. گفتم: اشکال ما این بود که معکوس عمل کردیم و همه ی پتانسیل های فردی و جمعی خود را به پای مذهبی ریختیم که عبوس بود و بنای سازش با مخالفان و همسایگان ایمانی اش را نداشت و اتفاقاً بنای هماره اش بر حذف آنان و زدن و کشتن شان بود. گفتم: ما اگر بجای حساسیت های مذهبی، به حساسیت های انسانی دخول می کردیم، امروزه یکی از سرامدان عرصه ی انسانی بودیم و همگان از هرکجا به تماشای ما می آمدند و از ما چیزها می آموختند. گفتم: ما اگر همین مفاهیم انسانی را قانون می کردیم و خودمان به اجرایِ حتمیِ آن تن می سپردیم، اکنون از تماشایی ترین مردمان جهان بودیم.

من پرسشِ پسندیده ی این جوان را همینجا به شما تقدیم می کنم تا شما نیز در پاسخ بدان وی را و مرا و همگان را یاوری فرمایید: چه کنیم که بعدها پشیمان نشویم؟ جوان لاغر و خندان، به دوست دیگرش اشاره کرد که بسیار بی تفاوت است نسبت به جامعه و بویژه به مسائل سیاسی کشور که حتی با شنیدنِ اسم رأی دادن چندشش می شود. گفت: دیروز که مطلع شد من آمده ام پیش شما، ناگهان بر افروخت و همکاری اش را با من به هم زد و ول کرد و رفت. و گفت: چیزی به اینجور آدمها بنویسید. به کسانی که مطلقاً نسبت به مسائل کشورشان احساسی ندارند.

گفتم: چشم. می نویسم. و اکنون بنا به تقاضای آن جوان لاغر و خنده روی به آن جوان چندشی می گویم: ای عزیز، تو اگر نسبت به مسائل کشورت حساس نباشی، هستند کسانی که جور تو را بکشند و حساس باشند چه جور. کسانی که بجای تو امضاء می کنند و به اسم تو درو می کنند فرصت ها و ثروت ها را. دو شاخه گل میخکی را که بر زیر انداز فسفری نهاده بودم، برداشتم و به این دو جوان دادم. گل را به گل باید سپرد. نه مگر؟

پیرمردِ سیب آور گفت: پایِ نوشته های روزانه ی شما دیدم عده ای به این عکس مادر ستار بهشتی که روی تن پوش تان چاپ کرده اید ایراد گرفته اند. این که سهم بقیه ی مادران چه می شود؟ گفت: شما انگار قرار است اینجا پاسخگوی همه از هر جانب باشید. و حال آنکه این حرکت شما و حتی این عکس روی سینه تان سمبلیک است. گفتم: من به مردم حق می دهم که همه ی مطالبات خود را از من بخواهند و مرا حتی مسئول همه ی خرابی ها بدانند. به این خاطر که این مردم تا کنون تریبونی برای ابراز نفرت ها و بیان خواسته های خود نداشته اند و اکنون مرا سنگی صبوری یافته اند که هر از گاه به سرش نیز باید کوفت. و من نیز، هستم اگر قابل باشم.

شش: کمی زود به راه افتادم تا با عبور از ترافیک سنگین بزرگراه همت به حقانی در افتم و از آنجا راهی به خیابان شیراز بجویم که منزل بانو سیمین بهبهانی در آن است. در راه، خانم ستوده زنگ زد که: ما اکنون در منزل بانو بهبهانی هستیم. شما این همه راه نیایید به این سوی که حال ایشان اصلاً مساعد نیست. سلام رساندم اما مرا راهی برای خروج از بزرگراه نبود. این سخن بزرگراه که: کجا؟ تشریف دارید حالا، مرا به یاد تصمیم اخیر مجمع تشخیص مصلحت انداخت.

این مجمع، فهرستی از عنوان های حقوقی را اسم برده که باید موجودی و ثروت خود را پیش و پس از پذیرش مسئولیت به دستگاه قضا اعلام دارند. در این فهرست، عجبا که هیچ اسمی از جایگاه غارتگری سرداران سپاه و غارتگری اطلاعات نیست. بخود گفتم: مثلاً رهبر چه می نویسد برای دستگاه قضا؟ می نویسد: خودتان زحمت بکشید و بیایید تماشا کنید. یک خانه ی موقت است در خیابان پاستور که متعلق به من نیست و یک امکانات مختصر زندگی که آقای حداد عادل عرض و طولش را شماره کرده است قبلاً.

در این فهرست مثلاً رهبر هرگز به ثروت تریلیاردی اش در آستان قدس رضوی و ثروت تریلیاردی ترش در ستاد اجرایی فرمان امام و ثروت مستضعفانه اش در بنیاد مستضعفان اشاره نمی کند. حالا شما بیا ثابت کن این همه پول، گرچه اسمی از رهبر بر آنها نیست اما مگر نه به یک اشاره ی رهبر جابجا می شوند؟ می گویم: کجاست حسابرسی که این کوه پول بی حساب و کتاب و خزانه بی نشان رهبر و سرداران سپاه و مأموران اطلاعات را شماره کند و میزان رفت و آمد ثروتشان را اندازه بگیرد و در نیمه راه حسابرسی، یک نگاه مختصری نیز به برادران لاریجانی بیندازد. مخصوصاً به آن یکی که کمی مشنگ می نماید اما با همه ی مشنگی اش قدر زمین های ورامین را نیک می داند برای پرورش شتر مرغ و کشت گندم و اینجور خدمات عام المنفعه؟

هفت: امروز نوشته ای از ” آرمان رضا خانی”، جوان نابغه ای که در زندان اوین با من هم بند بود خواندم. این نوشته را او برای من ارسال کرده است. چندی پیش سلامش گفته و حالش را پرسیده بودم. این نوشته را بخوانید و ببینید ما چه به روز نسل نابغه ی خویش آورده ایم. این جوان اکنون درتگزاس آمریکاست. سخت افسردگی گرفته و تن به هر درو دیوار قفس نامردمی های اسلامی ما می کوبد. آرمان رضاخانی، هموست که جناب جلال الدین فارسی با شلیک گلوله ی تفنگ شکاری اش زد و سینه ی پدرش را شکافت و مفت مفت از چنگ قانون گریخت به همت و مجاهدت شیخ محمد یزدی قاضی القضاتِ نفرت انگیز وقت:

سلام به پدر خوبم…
خیلی مسخره است، سیل اشکهایم جاری شد وقتی اسم شما را دیدم. چه حکمتی است این روزها با شنیدن آهنگی، دیدن اسمی، حتا مرور خاطرات گذشته آسمان چشم هایم بارانی شود؟ نمی دانم… هیچ چیز را دیگر نمی دانم… نمی دانم دوست کیست و دشمن از سر چی دل چرکین است؟ فرقی هم دیگر نمی کند… به نقطه ای از زندگی رسیدم که فقط دوست دارم نگاه کنم و نگاه… ی جورایی بی حسم… بدنم کرخت شده، نفس کشیدن هم عذاب آور است… به نقطه ای از زندگی رسیدم که دیگر هیچ چیز و هیچ کس برایم اون رنگ و بوی سابق رو نداره… خیلی خسته ام… باور میکنید تمام بدم با ضربات مختلف پاره پاره است؟ دیگر توان ندارم… نمی کشم…

میدانم برای پدر خیلی سخت خواهد بود بداند چه بلایی سر پسرش آمده، ولی میخواهم به شما یک نفر بگویم، قول بدهید ناراحت نشوید… قول؟ محکم باشید و مثل من لبخندی بزنید و بگویید داستانی بنام آرمان رضاخانی به زودی تمام میشود…

اگر عمل تجاوز زندگی و آینده یک فرد رو تحت شعاع قرار میده، اگر مقوله اسید پاشی تنها به دلیل سر بلند نکردن قربانی توی جامعه صورت میگیره، پدرم خوبم، باید بگم به پسرت تجاوز شده، اون هم گروهی…کل بدن بخاطر ان اسید سوخته، سوختگی از نوع سوم که به عصب زده و دیگر هیچ چیز را حس نمی کنم… خیلی خسته ام… خیلی… مسکن اش را پیدا کردم، هنوز شهامت امتحان کردنش را ندارم، برایم دعا میکنید که کم نیارم؟ میخواهم تمامش کنم…

باورهایم یکی پس از دیگری فرو می ریزد، حس بد تفاله چایی بودن، تا رنگ دهی چای لب سوز و لب دوز بودن… ملاک سن و سال دیگر چند عدد در شناسنامه نیست، جوان ز حادثه ای پیر می شود گاهی و این پیرمرد، خسته است، خیلی خسته است…

مدتی می شود قرار داد تلفن را یک طرفه فسخ کردم، نیازی نبود که باشد، از این رو تنها راه ارتباطی من همین اینترنت هست و نوشتن… اگر یادتان باشد در زندان به شما گفتم چقدر از نوشتم بد می اید، حتا مقالات را تا جایی که امکان داشت خودم تایپ نمی کردم ولی الان تنها راه تسکین را در همین می بینم… به فکر یک مسکن قوی تر و سنگین تر هستم… هنوز شهامتش نیست که امتحانش کنم، هیچ کس نمی دانم چه میشود… چه اهمیتی دارد، هیچ چیز دیگر برایم ان رنگ بوی سابق را ندارد، هیچ چیز و هیچ کس انگیزه بودن نمی دهد، ماندن بهانه میخواهد نه رفتن…

ببخشید اگر باعث شرمساری شما شدم، دیگر نمی کشم… چند درخواست از شما داشتم، برایتان مسیج کردم… یک درخواست دیگر هم دارم… میخواهم از پسره بابا بودنم سوء استفاده کنم… من که پدری نداشتم، شما برایم پدری کن…

لطفن روایت کنید چه بود آرمان رضاخانی و چه شد، قول بدهید بعد از مرگم، تجربیاتم را بدهید به جوانان خام و سرکش. آرزوهایم را به آنان که از زندگی اشباع شده اند بسپارید. غرورم را به پدران شرمسار دهید. چشمانم را به مادران انتظار. دستانم را به کودکان کار هدیه دهید. پاهایم را به مسافران خسته. روحم را رها کنید تا پرواز کند و قلبم را … قلبم را تنها بگذارید که تا ابد برای عشق بتپد.

ومن در پای نوشته اش نوشتم:
سلام آرمان خوبم. یادت هست در زندان قرار شد داستان پدر شهیدت را داستان کنم؟ قرار شد تو بگویی و من بنویسم؟ یکی از هم بندی های مالی ما زبان انگلیسی اش خوب بود. من حتی یک داستان کوتاه نوشتم و ایشان به انگلیسی ترجمه کرد از پدرت. عنوانش چه بود؟ مردی که می خواست رییس جمهور شود. این مرد، جلال الدین فارسی، قاتل پدرت، هموست که هر ازگاهی تکه آجری به سمت اهالی فتنه می پراند. نازنینم، این پدرت محمد نوری زاد است که با تو سخن می گوید: تو هیچ غلطی نمی کنی؟ مفهوم؟ تو هیچ غلطی نمی کنی! که آرمان من، جز درستی نمی داند و پای جز بر درستی نمی نهد. می بوسمت نازنین. دلم برای آن لحظه هایی تنگ شده که در زندان تنگ در آغوشت می گرفتم و به همه پز می دادم که این پسر من است. پس یادت باشد نازنینم: تو هیچ غلطی نمی کنی. چرا که راستی و درستی بر در می کوبد. صدایش را نمی شنوی؟ برخیز و دررا وا کن. مرا هماره در کنارت ببین.

محمد نوری زاد
شش خرداد نود و سه – تهران
ایمیل: mnourizaad@gmail.com
به سایت نوری زاد هم سر بزنید:
Nurizad.info
نشانی قدمگاه: بزرگراه همت – غرب به شرق – بعد از خروجی پاسداران – زیر پل عابر پیاده – ساعت چهار بعد ازظهر