یکشنبه 28 اردیبهشت – روز هشتاد و سوم

یک: سفر به شیراز، و پشت بندش سفر به کاشان و آران و بیدگل و کویر در همین پنجشنبه و جمعه ی گذشته، گزارش روز به روزِ قدم زدن های مرا به تعویق انداخت. با کمی تأخیر، به روز می شوم. قول می دهم. و اما گزارش روز بیست و هشتم اردیبهشت: رنگ بعضی از چشم ها را که سیاه نیستند، قهوه ای نیستند، آبی نیستند – چه بنامیم؟ مردی که چشمانش نه سیاه بود نه قهوه ای و نه آبی – اما چشمانی رنگی داشت – سراسیمه آمد و گفت: دوساعت است که در همین اطراف پرسه می زنم. سرو وضعش کمی ژولیده می نمود. مثل کسی که یکی دو هفته حمام نرفته و رخت و لباسش را عوض نکرده باشد. از او پوزش خواستم و گفتم: من که نوشته ام از چهار بعد از ظهر به بعد اینجایم! شتابزده گفت: آره آره، من عجله داشتم برای دیدن شما. و ادامه داد: امروز به خودم گفتم هر طور شده باید بروی و نوری زاد را ببینی.

بر تی شرتی که به تن داشت، چیزهایی به انگلیسی نوشته شده بود که نفهمیدم چیست. یک جلیقه ی بهاری نیز روی تی شرتش پوشیده بود. سن و سالش؟ چهل و چهار پنج. کارش؟ خودش گفت تخصصش کامپیوتر است و دفتری دارد. اوضاع کارش اما داغان. عمده ی حرفش روی ” ترس” مردم متمرکز بود. این که ترس، مردم را از آنچه که باید باشند، بر گرفته و بر زمین گرمشان کوفته. انگشتش را روی عکس ستار بهشتیِ روی سینه ام سُراند و گفت: علاءالدین بروجردی در مجلس گفته بود ستار بهشتی به مرگ طبیعی مرده. یکی نوشته بود آقای بروجردی، بیا و زُل بزن به صورت مادرِ ستار و به او بگو پسرت به مرگ طبیعی مرده. و گفت: بعضی ها چه نان هایی می خورند. گفت: آنقدر این مردم را ترسانده اند که خودِ مردم افسانه پردازی می کنند. و ادامه داد: همکار من می گوید هر کسی در تاکسی علیه این نظام حرفی بزند، ناگهان درهای تاکسی قفل می شود و عده ای می آیند و کت بسته فرد معترض را می برند بجایی که عرب نی انداخته.

دو: آنچنان باد، شدید می وزید که این توفانِ تند، ذات پنهان زباله های تهران را بر ملا می کرد. خاک و غبار و زباله های پراکنده در هوا معلق بودند و باد آنها را به در و دیوار و بر و روی رهگذران می کوفت. از دوست قدیمی ام بگویم که اهل شیراز است. پیش از انقلاب در زندان عادل آباد زندانی بوده و دیپلمش را در همان زندان گرفته است. در باره ی سفرم به شیراز با وی صحبت کردم. و این که با دوستان در حافظیه قرار گذارده ام. گفت: حافظیه جای خوبی است برای قرار. و گفت: در شیراز چند نقطه ی کلیدی هست برای همینجور قرار ها. یکی همین حافظیه است، یکی تخت جمشید، یکی پاسارگاد، و یکی هم شاهچراغ. گفت: مثلا روز عید و بویژه ساعت های منتهی به تحویلِ سال، این چند نقطه ولوله می شود. هر کسی متناسب ذوقش به یک سمت می رود: سیاسیون حافظیه و تخت جمشید را قرق می کنند و مذهبی ها می روند شاهچراغ.

گفت: مردم معترض و ناراضی در این چند سال، سال نو را با شعارهای تندشان آغاز کرده اند. مردم ابتدا ساکت اند و می گویند و می خندند. کم کم شعری می خوانند دستجمعی. بعد شعار ها بالا می گیرد. شعارهای ملی به شعارهای سیاسی تن می ساید. و بعد، از مرزها ملی و سیاسی خارج می شود و شعارهای خشماگینی در فضا می پیچد که تن مسئولان را برای یک سال می لرزاند. عزای مسئولین شهر شیراز همین مراسم نوروز و تحویل سال است. گفتم: مردمی که تریبونی برای فریاد های خود نیابند، از هر فرصتِ ممکن برای اعتراض و ابراز نفرت خود استفاده می کنند. مثل چی؟ دیوارهای مستراح. دوست قدیمی ام گفت: سال گذشته برای مهار شعارهای مردم، یک گروه رقصنده آوردند تا مردم در اطرافشان اجتماع کنند و کسی شعار ندهد. اما مگر می توان حریف نفرت مردم شد؟ اینها از همین نفرت و اجتماع مردم می ترسند.

سه: یک اطلاعاتی که به سمت داخل می رفت، به طعنه پرسید: پس گرفتی اموالت را؟ گفتم: می گیرم. لحنش را عوض کرد و تُنِ صدایش را پایین آورد و گفت: از اول انقلاب، هاشمی رفسنجانی و رهبر با هم کل کل داشته اند. این اگر کاری کرده، آن هم نشان داده که من هم کاره ای هستم. گفت: هاشمی رفسنجانی پسرانش را فرستاد به دلِ پول. رهبر چه کرد؟ رهبر زرنگی کرد پسرانش را نفرستاد اما بابک زنجانی را فرستاد داخل پول. مثل مرتضوی که شخص رهبر فرستادش داخل دستگاه قضا برای رتق و فتقِ اوامر خودش. و گفت: این مملکت شده گوشت قربانی. که نه مردم، بل آقایان به هر طرفش می کشند. سهم مردم جز تماشا و حسرت نیست. گفتم: شما ظاهراً باید موافق این نظام باشی که؟ در حالی که به سمت درِ ورودی می رفت، برگشت و گفت: مگه خرم؟

چهار: بانوی جوانی آمد که تحصیلکرده می نمود و هِدفون کوچکی به گوش داشت. با اشاره به عکس مادر ستار بهشتی، و با صدای بلندی که خودش نمی دانست بلند است پرسید: داستان چیست؟ چهره ی مادر را نشانش دادم و پرسیدم: این را مگر نمی شناسی؟ گفت: نه. عکس ستار را نشانش دادم: این را چطور؟ نه. گفتم: تو جوان این مملکتی دخترم. چرا نباید از اجتماع اطرافت خبر داشته باشی؟ گفت: من آنقدر گرفتاری و درگیریِ ذهنی دارم که به اینجور مسائل نمی رسم. این بانوی جوان، لیسانسیه بود اما هیچ از اجتماع و مسائل حساس کشور نمی دانست. از همه ی شخصیت های مطرح کشور، تنها اسم رهبر و اسم رییس جمهور را می دانست و لاغیر. بخود گفتم: نظامِ اسلامی انصافاً در انجماد بسیاری از ذهن ها موفق بوده است. وقتی همه ی همّ و غمّ یک جماعت معطوفِ امروزشان باشد، از فردا چه انتظار؟

پنج: دخترِ خوش رویِ هفت سینی آمد. این دختر جوان، در یکی از آخرین روزهای پایان سال گذشته، سفره ی هفت سین بسیار زیبایی برای من آورد و در جایی از قدمگاه پهن کرد و فندک کشید و شمع های سفره را نیز روشن کرد. آن روز، من عکس کوچکی از ستار بهشتی با خود داشتم و با افزودنِ آن به سین های سفره، هشت سینی تاریخی برآوردم. این دختر، مستقیم از رباط کریم می آمد. پیامی آورده بود از مادر ستار. که در آن پیام، مادر از این که من به هر بهانه اسم ستار را زنده نگاه می دارم تشکر کرده بود. دختر هفت سینی، نقاش بسیار خوش فکری است. دو هفته ی پیش به نمایشگاه آثار وی رفته بودم. کار های بدیعی با کله ی خروس پدید آورده بود. خروسی که هم در عروسی سرش را می برند هم در عزا.

شش: بانوی بنفش پوش آمد. از اتومبیلش پیاده شد و با چهره ای که یک دم از خنده فاصله نمی گرفت به من سلام گفت. از دادگاهی که در پیش داشت پرسیدم. گفت: دادگاه تمام شد، چهارشنبه می روم تو. این بانو، بیست و پنج سال در آلمان زندگی کرده است. همسر و دو پسرش اکنون در آلمان اند. در آلمان، یک سایت راه اندازی می کند و اخبار جنبش سبز را پوشش می دهد. برای دیدار پدر و مادر که به ایران می آید، می گیرندش و می برندش اوین. شش ماهی زندان بوده و به قید وثیقه آزاد می شود. این اواخر باید دادگاهی می شد برای تعیین تکلیف نهایی.

اکنون که من این چند خط را می نویسم، بانوی بنفش پوش ما زندانی است. همسر و فرزندانش در آنسوی اند و خود در این سوی در زندان. برای چه؟ برای انتشار اخباری که دم دست همه بوده است. کاری که در همه جای دنیا بدیهی و مرسوم است. می گویم: جرمی که برای این بانو آراسته اند، از فرط سستی خنده دار می نماید. تبلیغ علیه نظام، نشر اکاذیب. می گویم: در این سالهای هردمبیل، شأن قانون و شأن قضاوت آنچنان به خاک افتاده که اگر بنا بر اجرای همین قوانین باشد، باید همه ی مردم ناراضی و معترض کوچه و بازار را گرفت و زندانی کرد. می گویم: شاید بهمین خاطر است که کل کشور را به صورتِ زندانی بزرگ در آورده اند و بسیاری را مثل محمد نوری زاد ممنوع الخروج ساخته اند که کجا؟ باش، در خدمتیم.

هفت: پیرمرد لاغری که همیشه برایم یک دانه سیب می آورد، این بار یک شاخه ریواسِ پوست کنده آورد. با دستهای مبارکش آن را از داخل یک کیسه ی پلاستیکی در آورد و شکست و نیمش را برای خود برداشت و نیمش را به من داد. سهم خود را بی معطلی به دهان برد و دندان بر آن فشرد و تتلقی صدا در داد. در حینِ جویدن ریواس، چند بار گفت: ریواس خنک است خوب است برای شما در این هوای گرم.

محمد نوری زاد
چهار خرداد نود و سه – تهران
ایمیل: mnourizaad@gmail.com
به سایت نوری زاد هم سر بزنید:
Nurizad.info
نشانی قدمگاه: بزرگراه همت – غرب به شرق – بعد از خروجی پاسداران – زیر پل عابر پیاده – ساعت چهار بعد ازظهر