چهارشنبه بیست و چهارم اردیبهشت – روز هشتاد و یکم

یک: جوان موتور سوار، کمی فربه بود. رفت و برگشت و ایستاد به تماشا. سرباز ریزه پیزه ی دمِ در اخطارش داد. جوان موتوری اعتنایی به او نکرد. ظاهراً به عکسِ مادر ستار بهشتی که بر تن پوشِ من می درخشید، علاقه مند شده بود. تلفنش را در آورد تا عکس بگیرد. سرباز ریزه پیزه هشدار داد که اگر عکس بگیری می برمت داخل. جوان موتوری اما سر به کار خود داشت و دوربینش را آماده می کرد. سرباز به داخل رفت و کمی بعد با دو سرباز کلاه قرمز بیرون آمد که در دست یکی شان باتوم بود. جوان موتوری تلفنش را بالا برد و به سرباز باتوم به دست اشاره کرد که یک عکس می گیرم و می روم.

مگر می شود؟ سرباز همینطور که به سمت او می رفت، باتومش را در هوا می چرخاند. که یعنی مگر دستم به تو نرسد. جوان که اوضاع را قمر در عقرب یافت، با دلخوری تلفنش را داخل ساک کوچکش گذارد و سر موتورش را برگرداند و در جهتِ خلافِ بزرگراه به راه افتاد و از باتوم رسِ سرباز دور شد. کمی جلوتر اما، دور زد و به جریانِ جاریِ بزرگراه پیوست تا از آن حوالی بگذرد و برود. او باید از کنار سرباز باتوم به دست می گذشت. سرباز چه کرد؟ باتومش را بالا برد و به محض این که جوان موتوری به او رسید، گرومبی بر پشت او کوفت. جوان موتوری عصبانی شد و برای سرباز و کس و کارش خط و نشان کشید و رفت.

دو: یک مرد شکم بر آمده ی پنجاه ساله که صورتی آرام و شرموک داشت، از داخل اطلاعات بیرون آمد و نیم توقفی کرد و از من پرسید: حالا چرا مادرِ ستار بهشتی؟ گفتم: اگر کربلا برای تشیع یک سئوال بزرگ و بی پاسخ است، ستار بهشتی نیز برای این روزهای ما یک پرسشِ بزرگ و یک خونِ انکار شده است در همان امتداد. درهمین لحظه یک جوان موتوری لاغر و عینکی که کوچکیِ صورتش را می شد از پس ویترینِ کلاه ایمنی اش مشاهده کرد، آمد و داد زد: مرگ بر منافق. و پیروزمندانه گاز داد و رفت. مرد اطلاعاتی رو کرد به من وگفت: می بینی چه کرده ای با خودت؟ گفتم: شما نگاه کنید که با مردم چه کرده اید.

سه: کمی بعد جوانِ فربه را دیدم که پیاده اما مصمم به سمت من می آید. موتورش را در جایی گذارده بود و محکم قدم بر می داشت. مستقیم داشت می رفت سمت درِ ورودیِ وزارت. از من که گذشت، به او گفتم: سر به سر اینها نگذار پسرم. گفت: این نباید مرا می زد. این را گفت و رفت سراغ سرباز ریزه پیزه و چیزی به او گفت. کمی بعد دو اتومبیل اطلاعات یکی پژو 405 یکی پژو 206 از در بیرون زدند و جوان موتوری را کمی دور از من و در خیابانِ دیوار به دیوار اطلاعات دوره کردند و زیر و بالای ساکش را کاویدند. جوان اما بسیار قاطع و خونسرد بود و نمی دانم به کجا و به چه کسی زنگ می زد و با حرکات دستش نشانیِ آن حوالی را به فردی که در آنسوی خط بود می داد. یکی از مأموران اطلاعات دست به بیسیم برد و چیزهایی گفت. جوان بی آنکه واهمه ای داشته باشد دست بر سقف پژو 206 گذارده و طلب خود را از مأموری که داخل نشسته بود واخواهی می کرد.

چهار: یک زن و مرد شصت ساله از پله های پلِ عابر به زیر آمدند. بر سر مرد کلاهی بود و کلاهی نیز در دست داشت. هر دو قامتی کوتاه داشتند و سخت مهربان به نظر می رسیدند. بانو نرسیده سلام گفت و ادامه داد: ما از مشهد به شوق شما آمده ایم اینجا. و گفت: ما قدر شما را می دانیم که یک تنه جور همه ی ما را می کشید. مرد رشته ی کلام را از به دست گرفت و گفت: مبادا کم بیاورید آقای نوری زاد که چشم خیلی ها به شماست. زن گفت: مطلبی نیست که از شما منتشر شده باشد و ما نخوانده باشیمش.

مرد که پزشک بود، یکی از کلاه هایش را به من تعارف کرد و گفت: آفتاب است این را بر سر بگذارید. گفتم: سپاس از شما، من خود کلاه دارم داخلِ کوله. مردِ پزشک بار دیگر مرا به ایستادگی ترغیب کرد. گفتم: من بی ذره ای تردید به راهم ادامه خواهم داد. و گفتم: برای همچو منی ایستادگی به ملات ویژه ای محتاج است که عزیزانی چون شما آن را با فورانی از محبت و همدلی تأمین می کنید. و گفتم: با این همه انرژیِ گوارایی که من از شمایان تناول می کنم مگر می شود به سمتِ سستی پای گذارم؟ مرد پزشک گفت: پیشتر نیز برای شما نوشته ام، که: شما به مرز عاشقی نزدیک شده اید. برای فردی چون شما که خود را نمی بیند، هیچ هجومی و هیچ هیاهویی باز دارنده نیست. و گفت: شما در این مرحله هرچه بکنید درست و شایسته است ما با شماییم و در کنار شما.

پنج: جوان موتوری هنوز به پرسش های مأموران اطلاعات پاسخ می گفت و برگه هایی را از ساک کوچکش در می آورد و نشانشان می داد و تا فرصت پیدا می کرد به یکی زنگ می زد در همانجا. همینجا بود که نگاه من و مأموران بهم تلاقی کرد. برای آنها دست بالا بردم. با تبسم پاسخم دادند با بالا بردن دست. پیگیریِ مصرانه ی جوان موتوری بجایی کشید که اطلاعاتی ها سرباز باتوم به دست را فرا خواندند و با جوان موتوری مواجهش کردند. سرباز با اشاره به من چیزهایی به مأموران گفت.

گویا در آنجا دادگاهی سرِ پایی تشکیل شده بود. کمی بعد سرباز ریزه پیزه نیز به دادگاه خیابانی فرا خوانده شد و او نیز با اشاره به من که در قدمگاه قدم می زدم، برای مأموران چیزی گفت و سرِ پستش باز رفت. معلوم بود که پیروزِ آن دادگاه، جوان موتوری است. چرا که او پای در یک کفش کرده بود و می خواست بداند برای چه باتوم خورده است. برخلاف بسیاری از ما که باتوم و فحش می خوریم و تحقیر و غارت می شویم بی آنکه اصراری برای دانستنِ چرایی اش داشته باشیم.

شش: کار بالا گرفت. دو مأمور دیگر اطلاعات آمدند و با نگاهی معنا دار اما گذرا به من، در مجاورتِ قدمگاه به اتومبیلی تکیه دادند و چشم دوختند به دادگاه خیابانی. اینها را احتمالاً برای احتیاط خبر کرده بودند. برای این دو نیز دست بالا بردم. ناگزیر جوابم را دادند. با تکان سر. بی آنکه تمایلی به این سلام و علیک تحمیلی داشته باشند.
دو کارگر شهرداری که لباس های فسفری به تن داشتند، یک اتومبیل پژو پارس را با کمک راننده اش هُل دادند و آوردند درست در کناره ی قدمگاه وانهادند و رفتند. سرباز دم در اعتراض کرد. راننده گفت: خراب است چکار کنم؟ و تلفن زد به جایی که لابد تعمیرگاه بوده یا به دوستی که بیاید و او را از این مخمصه برهاند. جوان موتوری هنوز دست بر سقف پژو 206 گذارده بود و می پرسید و پاسخ می گفت.

هفت: راننده ی پژو پارس از من نشانیِ قدمگاه را می پرسید که سرباز دم در داد و قال سر داد که: با این صحبت نکن. سر و صدای سرباز دم در و تماس های پی در پی او با مأموران اطلاعات، راننده ی پژو پارس را واداشت که ماشینش را هل بدهد و ببرد به جایی دیگر. آن دو مأمور اطلاعات که برای احتیاط آمده بودند آنجا، رفتند کمک. من نیز رفتم. یک موتوری نیز سر رسید با جوانی که بر ترکش نشانده بود. هر دو به من ابراز محبت کردند. با اشاره ی من، جوانِ تَرک نشین نیز آمد کمک. پژو را هل دادیم و بردیم چسباندیم به اتومبیل 405 اطلاعات در خیابان دیوار به دیوار. درست همینجا بود که یک مأمور برترِ اطلاعات با موتور سیکلتِ دو سیلندرش از داخل بیرون آمد تا به ماجرای جوان موتوری رسیدگی کند.

او را پیشتر یکبار دیده بودم و با ” قوی ترین مرد ایران” توصیفش کرده بودم. با این تلمیح که وی پوستی بود کشیده شده بر اسکلت اما همو بهنگام راه رفتن دستهایش را از هم می گشود و قدم بر می داشت مثل پهلوانان زور خانه. این پهلوان با پیراهن بدون یقه ای که به تن داشت و کت و شلوار بهاره، مأمور بر ترِ سایرین بود و همه احترامش می کردند و گوش بفرمانش بودند. پهلوان، از دور رفت و آمد مرا می پایید و برگه های جوان موتوری را وارسی می کرد. عجب دادگاهی شده بود آنجا. همه ی مأموران، پهلوان را دوره کرده بودند و پهلوان آمده بود تا در باره ی آن باتومی قضاوت کند که بر پشت جوان موتوری خورده بود.

هشت: مردی آمد شصت و چند ساله. دست داد و ابراز محبت کرد. به او گفتم: اطراف شما را اطلاعاتی ها پر کرده اند. امکان دارد بیایند و از شما کارت شناسایی بخواهند. محکم در آمد که: بیایند. و محکمتر گفت: بیایند من منتظرشانم. و انگار که زده باشد به سیم آخر، قاطعانه گفت: اگر بیایند می دانی چه به شان می گویم؟ می گویم من سال 57 یک غلطی کرده ام و به این نظام آری گفته ام و اکنون آمده ام آن غلط را درستش کنم و بگویم نه. گفت: برای پس راندن این سقف گند آلود باید زحمت کشید و هزینه داد و من پای آن ایستاده ام تا آخر.

قوی ترین مرد اطلاعاتی که پوست بود و استخوان، سوار موتور دو سیلندرش شد و آمد در اطراف ما جولان داد. مرد که بازنشسته ی آموزش و پرورش بود گفت: این را بگویم و بروم. من توسط پرورش وزیر متوفای آموزش و پرورش رسماً دعوت شدم برای خبرچینی و جاسوسی میان کارکنان وزارتخانه. قبول نکردم و سالها چوب این تمرد را خوردم.

نه: یک جوان آمد که دلسوز موسیقیِ زیر زمینی بود. به او نیز هشدار دادم که اوضاع اضطراری است. مثل شیر در آمد که: باشد. هم کارت شناسایی آورده ام هم کارت بانکی. این جوان که یک بار دیگر نیز به اینجا آمده بود، در باره ی بی پناهی و رها ماندگی و مظلومیت جوانانی گفت که ناچاراً به موسیقیِ زیر زمینی روی برده اند. گفتم: اگر قوه ی عاقله ای در این میان بود همین استعدادها را ساماندهی می کرد و بهترین آثار هنری را از همین جوانان به جامعه ی موسیقی تقدیم می کرد. وگفتم: با هنرمند جماعت نمی شود چماقی برخورد کرد. ایجادِ هر تنگنایی برای هنرمند، او را به کشف گریزگاهی ناگزیر تحریک می کند. گفتم: آقایان عمامه ها را بالا تر بگذارند و دکمه های بیخ گلو را محکم تر ببندند بخاطر هزاران ترانه و تصنیف بی در و پیکرِ تولید شده توسط همین جوانان بخت برگشته و بی پناه.

قوی ترین مرد اطلاعات، باز سوار موتورش شد و آمد در اطراف ما جولان داد. به جوان زیر زمینی گفتم: این بنده ی خدا دارد با زبان جولانِ موتوری اش با تو سخن می گوید. گفت: چه بهتر. ببیند و بداند که ماها نمی ترسیم. سر زدن به یک هموطن مگر جرم است؟ وگفت: من تا حرفم را نزنم نمی روم. بگذار فعلاً بچرخد. و از جوانانی گفت که با همه ی استعداد موسیقایی ای که دارند، تک نفره یا گروهی می روند و در گذرگاهی می نشینند و برنامه اجرا می کنند. گفت: این کار اگر چه در آمدی نیز برای این جوانان دارد اما آنچه که مطلوب تر است، این است که این اجراهای پیاده رویی، بهترین فرصت است برای تمرین. چرا که اغلب این بچه ها جا و مکان مناسبی برای تمرین ندارند. این را که گفت، مرا تنگ در آغوش گرفت و دم گوشم گفت: می بوسمت تا اطلاعاتی ها بدانند چقدر برای ما عزیزی.

ده: مردی آمد به معنیِ واقعی پهلوان. بر و بازویی ستبر داشت و قامتی بلند. یک کیسه ی پلاستیکی به دستم داد و گفت: این نظام دو تا کار جبران ناپذیر با شخص من کرده که حالا حالا ها ترمیم پذیر نیست. یکی این که سرزمینِ مرا زخمی کرده یکی خودم را. اینها کاری با من کردند که من عشقم را جوانی ام را کارم را آرزوهایم را بچشم خودم دیدم که تباه شدند و نابود شدند. درهمین هنگام دوست قدیمی ام نیز آمد. مردان اطلاعاتی در آن اطراف در هم می لولیدند و هنوز جوان موتوری به خواسته اش که ندانستم چیست نرسیده بود. یک مرد قرمز پوش نیز آمد و به جمع ما پیوست. پشت بندش پیرمردی آمد که روز دوشنبه با یک دانه سیب به دیدنم آمده بود و بازنشسته ی شرکت فولاد بود. شدیم چند نفر؟ پنج نفر. این خودش یعنی اجتماع و تبانی علیه امنیت ملی.

قوی ترین مرد اطلاعات ، این بار پیاده آمد سراغ ما و از دور همه را به پراکنده شدن دستور فرمود. یک به یک همه رفتند و من و قوی ترین مرد اطلاعات تنها ماندیم. پرچم به دوش از کنارش رد شدم و گفتم: چطوری پهلوون؟ ناگزیر و با اخمی فرو خورده پاسخ داد: ای بدک نیستیم. و من از این ای بدک نیستیمِ او دانستم که وی اصلاً حال خوشی ندارد از این بساطی که من آراسته ام آنجا.

یازده: عجبا که جوان زیر زمینی باز آمد. گفت: من در راه که می رفتم با خودم گفتم نکند این اطلاعاتی ها فکر کنند من ترسیده ام و رفته ام. برگشتم تا نشان بدهم رفتنِ من بخاطر ترس نبوده. به جوان گفتم: حالا شما کوتاه بیا. کمی بعد همه رفته بودند. هم جوان موتوری و هم اطلاعاتی ها و هم قوی ترین مرد اطلاعات که پوست بود و استخوان. در راه بازگشت، از داخل کیسه ی پلاستیکی ای که مرد سینه ستبر به دستم داده بود، یک سی دی بیرون آوردم و یک بسته عکس.

سی دی، موسیقی بود. کار مشترک استاد حسین علیزاده با آقای ژیوان کارسپاریان. عنوانش؟ به تماشای آب های سپیده. بسته ی عکسها را جمعیت هلال احمر منتشر کرده بود. از گرسنگان آفریقا. به اسم: صلح و دوستی، برای همه، برای همیشه. راستش این کار هلال احمر را نتوانستم توجیه کنم. یک این که از نگاه حکومتی، باید عکسهای گرسنگان سوریه و لبنان و افغانستان را منتشر می کرد هلال احمر. و دو این که خودِ ما از همین تهران گرفته تا نواحی دور مرزی، گرسنگانی داریم که باید صلح و دوستی را در میان آنان کاوید.

دوازده: پنجشنه و جمعه را در قدمگاه نخواهم بود. شنبه و یکشنبه را اما چرا. هستم. می رسیم به دو شنبه که استثنائاً نیستم. باز از سه شنبه روال همیشگی قدمگاه شروع می شود. پس تنها من دوشنبه ی هفته ی آینده را در قدمگاه نخواهم بود. و البته روزهای تعطیل و پنجشنبه ها و جمعه ها را نیز. تا مگر اوضاع بر چه روندی سامان پذیرد از این پس.

محمد نوری زاد
بیست و پنجم اردیبهشت نود و سه
به صفحه ی من در فیسبوک نیز سر بزنید: https://www.facebook.com/m.nourizad
ایمیل: mnourizaad@gmail.com