دیروز دو شنبه، من پاک غافلگیر شدم. دوستان فراوانی زود تر آمده بودند و پشت در ایستاده بودند. از کجا؟ از اصفهان از شیراز از جنوب از دزفول از بشاگرد. از بشاگرد؟ بله، مردی سوخته از آفتاب داغِ، از بشاگرد آمده بود. چهره های آشنا چه؟ نه، خبری نبود. چهره هایی آشناتر از چهره ی مردم؟ پس با صدای بلند اعلام می دارم: من، محمد نوری زاد، چه خوشبختم که پرده های جهل را دریدم و برای نخستین بار، جمال مبارک مردم را دیدم.

دیشب تا دیرگاه، و امروز از پگاه، نشسته ام برای آماده سازی عکس های دیروزِ نمایشگاه. که روزی شلوغ و شریف و شاد و شایسته بود. شلوغ، که معلوم است یعنی چه، شریف، اما از آن روی که معدل لبخند ها به فهمی اشاره می نمود که نشان از بزرگیِ آمدگان داشت. آمدگان، نوجوان و دبیرستانی و جوان و میانسال و پیر بودند اما آمدنِ همگان به یک شوق مشترک اشاره داشت. این که: بدانند چگونه می شود عاشق شد! و شاد، از این روی که در چهره ها در آن دو ساعت، شادمانی پای می کوفت. منتها نه گذرا و موقتی. بل شادمانی ای که بنا بر ماندگاری داشت. و شایسته، به این خاطر که شمارِ تماشاگرانِ تابلوهای من، به کیفیتش می نازید و نه به کمیت. من دیروز، کسی را از چپ و راست ندیدم نام آور و شناخته شده. اما هر چه دیدم، انسانهایی بودند که آمده بودند به من بفهمانند: شایسته باش پیرمرد، که ما خواهان شایستگی هستیم نه هیاهو!

راستی، پای هر عکس، یکی دو جمله ای نوشته ام از باب یاد آوری! به خواندنش شاید ارزید!

محمد نوری زاد
شانزدهم اردیبهشت نود و سه – تهران

نوری زاد: دوستان، این هم نمایشگاه، حالا هر پرسشی دارید مطرح کنید.

ببین آقای نوری زاد، شما و اون دوتا که اون پشت ایستادن دارن در گوشی با هم صحبت می کنن و بقیه ی شماها، گند زدید به نسل من و نسل قبل من و اساسن گند زدید به همه چی. لطفن درستش کنین!

نوری زاد: دوستان من گفتم سئوالی چیزی اگر هست بپرسید اما نگفتم از خط قرمز ها عبور کنید. این یک نمایشگاه غیر سیاسی است با مفهوم عشق. در این خصوص اگر پرسشی هست من در خدمتم.

رفیقِ نوری زاد: نخند نوری زاد. به چی می خندی؟ همو: خودمونیما چی کردیم ما با این مملکت!

شین مثل شلوغ مثل شلوغی مثل شربت گوارای عشق

به آنانی که مقابل دوربین اند کاری نداشته باشید. این که پشتش به دوربین است دکتر مهدی خزعلی است.

شین مثل شوره زاری که روزی روزگاری لاله زار بوده و ما حتماً مجدداً لاله زارش خواهیم فرمود. حتماً

بذار یه چی برا نوری زاد بنویسم تا عمر داره دور خودش بچرخه بگه این چه غلطی بود ما کردیم اسمشم گذاشتیم چی چیِ اسلامی!

همه با هم: عکس عکس!

نوری زاد: چی می گی؟ نگو!

شین مثل شینِ وسطِ عشق!

یه عکس بگیرم بذارم تو فیس بوک بگم اگه عاشق نشدید بدوید و برید نمایشگاه تابلوهای نوری زاد که تا همین سه شنبه و چهارشنبه برقراره!

شین مثل شادی مثل شادمانی مثل شیدایی.

نوری زاد: یه دفه غول نتراشیده ای از اعماق چراغ جادو بیرون اومد! همه ازش ترسیدن؟ نه، عجبا که همه براش آغوش هم گشودن!

شین مثل شایستگی. مثل همه ی شوق هایی که به شایستگی ختم می شوند.

نوری زاد: ایشالا به زودی ازدواج می کنید خوشبخت می شید اما از من به شما نصیحت، یه وقت حرف اینا رو گوش نکنید پنج تا پنج تا بچه بیاریدها؟ اینا عقل تو کله شون نیست. شماها گول شونو نخورید یه وقت!؟ یعنی چی به اسم چهارده معصوم چهارده تا بچه؟ تازه آخوند هیچ نفهم میگه کلیدشم از همین امشب بزنید به نام نامیِ پنج تن!

شین مثل شرافت. که به گمان من، این شرافت، همسایه ی دیوار به دیوار شایستگی و شوق و شادمانی و عشق است.

عکسی با این خانم کوچولو به امید این که جوانی اش را نسوزانیم مثل میلیون میلیون جوانی ای که سوزاندیم و همچنان دو قورت و نیم هم طلب داریم.

نوری زاد: پسرم، عاشقی گرچه بظاهر با فرو شدن به اعماق و خلوت و پاکباختگی همراه است، در ذاتش اما سربلندی است. در ذاتش اما سرکشی است. سرفرازی است. سرت را بالا بگیر مرد!

نوری زاد: داشتم می گفتم، یه دفه غول نتراشیده ای زد بیرون از چراغ جادو و سرضرب رفت سراغ مردم.

خانم کوچولو: یه عکس بگیرم از این عمو نوری زاد تا یادش بمونه به من چه قولی داده در باره ی آینده م!

نوری زاد: آخونده چی گفت چند شب پیش تو تلویزیون؟ گفت: به نیت پنج تن پنج بچه، به نیت دوازده امام دوازده تا، بل به نیت چهارده معصوم چهارده تا بچه بیارید کلیدشم از همین امشب بزنید! به حرف اینا توجه نکنید. اینا بعضی وقتا یه حرفایی می زنند که خودشونم سردر نمیارن چی می گند. دستور از بالا فعلاً اینه. فردا اگه چیز دیگه ای دستور آمد می ریم سروقت اون.

جوان: یه عکس از خودم بگیرم جوری که این نوری زاد هم توش بیفته. آهان. خوب شد.

نوری زاد: دستمایه ی کارهای من در این نمایشگاه ” عشق” است. حالا کی می تونه عشق رو تعریف کنه؟

مردم به نوری زاد: شین، مثل شهرت. و شهرتِ کاذبی که ممکن است آدم را از بلندای آسمانِ اعتمادِ مردم، بر زمینِ گرمِ بی لیاقتی بکوبد. نوری زاد: مباد آن روز!

به این زاویه در عکاسی می گویند: لو انگل. مردمان افتاده، از این زاویه به دیگران می نگرند. و مردمان متکبر، از زاویه ی بالا به دیگران که به آن می گویند: های انگل!

نوری زاد: حالا ما یه چی گفتیم از عشق، شما چرا باور کردی؟ عشق اگر دست یافتنی بود که ته می کشید! قشنگیِ عشق در اینه که دست نیافتنی و تمام نشدنی و نافرسودنی است.

میم، مثل مردم و دیگر هیچ! مردم را عشق است.

نوری زاد: ببین پسرم، می گویی سی و پنج سال داری و به راحتی فکر می کنی شصت سالگی ات در همین نزدیکی هاست بی آنکه طعمی از جوانی با تو مانده باشد. بله، نازنین، ما شماها را به آتش کشیدیم با این انقلاب. درستش می کنیم اما، با هم. نگران نباش پسرم. ای من فدای تو. کجایی اباذرم؟

مرد به نوری زاد: خودمانیم شما که این همه تابلو کشیده ای از عشق، خودت متوجه شده ای که عشق یعنی چه؟ نوری زاد: اگر متوجه شده بودم که تابلو نمی کشیدم. این تابلوها یعنی هرکه می تواند عشق را معنا کند بیاید جلو!

پشت سر من یک تابلویی است که روی آن نوشته شده: سرای قلم. بخشی از “ی” از گوشه ی صورت من بیرون زده بصورت یک سبیل تاب داده شده رو به بالا. و این یعنی نیمِ دیگرِ این سبیل ما را لایق خود ندانسته و ما را به همین نیمگی قبول دارد. این را نوشتم به یاد دراویش خوبمان که سبیل برایشان بسیار مهم است و محترم. بویژه دراویش یارسان که من با آنان فراوان محشور بوده ام در این غربت سرای وهم انگیز!

یک مرد به نوری زاد: حالا خودمانیم، این عشق یعنی چی؟
نوری زاد: یعنی ادب. یعنی خرد. یعنی نظم. یعنی محبت. یعنی احترام به دیگران. و احترام به قانونی برآمده از خرد جمعی. و یعنی: خوب زیستن در کنار مردم با مردم.
مرد: خوب اینها که هرکدام معنی خودش را داشت. حالا عشق یعنی چی؟
نوری زاد: عشق یعنی آب شدن برای مردم. حتی مردمی که تو را نمی فهمند و بر تو بلا می بارند.

جوان به نوری زاد: احساس می کنم کم کم دارم عاشق می شوم.

شین، مثل شعله های آتشی که از فهم مردم سر بر می کشد.

نوری زاد به جوان: بله نازنینم، عشق در همین نزدیکی هاست. بین من و تو. کافی است دستش را بگیریم. ببین چه دست دراز کرده به التماس برای من و تو!

عده ای از مردم، در محاصره ی تابلوهای عاشقانه ی نوری زاد

بانو: آقای نوری زاد ما چکار بکنیم تا عاشق باشیم و در شمار عشاق جا بگیریم؟
نوری زاد: با ادب باشیم، به خرد بها بدهیم، به دیگران احترام بگذاریم، آنچه را که برای خود می پسندیم برای دیگران نیز بپسندیم، دروغ نگوییم، از دیوار مردم بالا نرویم، در لباس روحانیت، آدم نکشیم و غارت نکنیم و بر زمین فساد نکنیم. خلاصه این که به صورت مردم تیغ نکشیم به اسم اسلام.
بانو: حالا می فرمایید عشق یعنی چی؟
نوری زاد: عشق یعنی خود شما. به خودتان زل بزنید لطفاً

بانو: چی می گی آقای نوری زاد؟ عشق که این نیست. عشق یعنی لبخند. ویعنی فهم اقیانوسی که در پس هر لبخند نهفته است..
نوری زاد: بله، و یعنی: اشک، آنجا که شکیبایی را طاقت نیست. ویعنی: گُر گرفتن، آنجا که بی قراری پای می کوبد در درون. ویعنی: سبک شدن و به پرواز در آمدن از شنیدن سخن صادقانه ی یک رهگذر که می گوید: آقا خانم ، دل، زلال است. تیره اش مکنید!

نوری زاد: خوب، بذار ببینیم چی بنویسم که ماندنی باشه. بله، می نویسم: اگر می توانی عاشق باش و راستی پیشه کن. اگر نمی توانی، راستی پیشه کن و عاشق باش!

نوری زاد: بله آقایون، این تابلو که می بینید یه روز قرار بوده اثری از آب در بیاد که چشم همه رو خیره بکنه. بدا که اسیر همچو منی شده و ریختش همینی شده که مشاهده می فرمایید. حالا اگه می خواید بخریدش یا می خواید بذاریدش برا صاحبش اون دیگه به میزان عاشقی شما مربوطه. که از قدیم گفتن: مال بد بیخ ریش صاحبش!

دخترها: آقای نوری زاد، خوب ماها رو توی مخمصه گیر انداختید و فلنگو بستید و پیر شدید رفتید. حالا اگه مردید و نشانی از مردانگی در خودتون سراغ می بینید، بیایید و این سنگ های بی شما رو از پیش پای ما بردارید. اگر که مردید البته. وگرنه ما با شما صحبتی نداریم.

نوری زاد: پسرم، اگر می توانی مرا و ما را ببخشای. وگرنه این کینه را نسل به نسل بر پشتت حمل کن که ما مستحق شماتت تاریخ ایم. با اینهمه اما بیا و ببخشای که در بخشایش طعم خوشی است در مجاورت عاشقی. عاشق اگر باشی، همه ی مصیبت ها در نگاهت خوار و حقیر می نماید. گرچه نگاه من به عاشقی، عزت گزیدن از یک سوی و واگشودن دست نابکاران از دیگر سوی نیست.
جوان: می بخشمتان آقای نوری زاد. بشرطی که منو برگردونی به سی و پنج سال پیش. همون سالی که به دنیا اومدم در این سرزمین اساطیریِ غارت شده

انو به نوری زاد: من از شیراز آمده ام برای دیدن شما و تابلوهای شما.
نوری زاد به بانو: شرمنده ام کردید. عاشق باشید بانو!

کوچولو: حالا این عشق چی هست با این همه سروصدایی که راه انداخته.
مادر: بزرگ می شی خودت متوجه می شی.
نوری زاد: عشق خودِ تویی اگر که بدانی!