احساس خوشایندی پیدا کرده ام به قدمگاه. جوری که دلم برای این نقطه از کره ی زمین تنگ می شود. مثل خانه. مثل مدرسه. مثل محله ای که در آن به دنیا آمده باشیم. که درحینِ عبور سربه سمتش می گردانیم و با شتاب خاطره ای را مرور می کنیم.

دو روز بود که به قدمگاه نیامده بودم. حس می کردم قدمگاه نیز از دوریِ من مکدر است. شاید به این خاطر که همجواریِ طولانی باعثِ اُنس می شود. تلخ تراز زندان آیا؟ درزندان، واژگانی چون: سلولِ من، بازجویِ من، فراوان شنیده می شود. بازجویِ بد دهن شما را زده و ناسزا گفته اما در همه ی عمرتان از او با: ” بازجویِ من” یاد می کنید. حتی در روزها و شب های تلخ انفرادی، دلتان برای او تنگ می شود. چرا؟ چون او تنها کسی است که شما را می زند. او تنها کسی است که با شما سخن می گوید و فحشتان می دهد. او تنها کسی است که شما را به حساب می آورد و از شما می خواهد که سخن بگویید و اقرار کنید و بنویسید. وحال آنکه در و دیوار و هرچه که هست، اصرار به این دارند که شما را نمی بینند و شما را ازیاد برده اند.

مردی شصت ساله آمد و دستم را گرفت و خود را مزدور نظام معرفی کرد. نگاه کوتاهی به زخم صورتم انداخت و یک ماجرا ازتاریخ مسعودی – مروج الذهب – تعریف کرد. شمرده شمرده و مسلط. مثل سخنوری که حرفه اش سخنوری نیست اما افزون تر از منبریان و واعظان بر چند و چونِ سخن احاطه دارد. مرد سخنور گفت: بعد از شهادت امام علی، ابن زیاد اموال فردی را که پشتیبان سپاه امام در جنگها بود مصادره کرد. آن فرد، شکایت به امام حسین برد. امام حسین نامه ای به ابن زیاد نوشت و از او خواست اموال مرد را به او باز بگرداند. ابن زیاد در پاسخی توهین آمیز امام را از دخالت در کاری که به او مربوط نیست برحذر داشت. امام نامه ای به معاویه نوشت و نامه ی توهین آمیزِ ابن زیاد را ضمیمه ی آن کرد. که ببین گماشته ی تو چه می کند!؟ معاویه نامه ای تند به ابن زیاد نوشت و ضمن تکریم امام حسین، ابن زیاد را به اجابت خواسته ی امام دستور فرمود.

مرد سخنور نتیجه گرفت: برای امام علی و خاندانش، دشمن تر ازمعاویه کسی نبود. همین معاویه اما ببین چه مدارا و تکریم کرد با امام؟ وگفت: من یک عمر افسرآگاهی بوده ام. ذات آدمها و جریانها را خوب می شناسم. مشکلِ حاکمان اینجا ” ذات ” است. ذاتی که در آن خیر نیست. وهرچه هست نادرستی است. وگفت: اینها خوب می دانند که هرچه برتو سخت بگیرند و باران بلا برتو ببارند، خودشان خوارتر می شوند و تو عزیز تر.

ریش حنایی آمد. با کلی سخن. که همه را در یکی دو دقیقه فشرد و گفت و رفت. این که: پنجشنبه دو جوان از یزد به دیدن شما آمده بودند و کلی این طرف ها پرسه زدند و رفتند. برایم یک کتاب آورده بود و یک فیلم سینمایی در جعبه ای جذاب. که این را بخوان و این را ببین که خیلی انسانی است. سرآخر؟ یک دسته گل مریم. گرم مرا در آغوش گرفت و نگاهش را در زخم صورت من جا نهاد و رفت. ریش حنایی که رفت، شمال و جنوب و شرق و غرب را رصد کردم و یزد را در آن میان یافتم. رو به یزد ایستادم و دست به سینه به آن دوجوان سلام و سپاس گفتم و ازهردوشان پوزش خواستم. دسته گلِ ریش حنایی را به زلفِ کوله نشاندم. تا ببینم نصیب که می شود امروز.

پیربانویی که بارها مرا درقدمگاه دیده بود، دست به ملاطفت برد و با آهنگی آرام و سرشار از مهر مرا به دستگاه قضایی و وکیل و اینجور عتیقه ها ارجاع داد و گفت: با این شیوه ای که شما اختیارکرده ای عمرعزیزت تلف می شود. و به وزارت اطلاعات اشاره کرد و گفت: اینها نم پس نمی دهند. به وی گفتم: من همه ی راههای قانونی را رفته ام. سری به تأسف تکان داد و گفت: تو حیفی تلف می شوی. از وی تشکر کردم و در دل گفتم: حیف، ملتی بود که تحقیر و غارت شد.

بانویی دیگرآمد. کوتاه و مختصر سخنی گفت و سخنی شنید و رفت. این که: من همه ی نوشته های شما را تعقیب می کنم. امیدوارم به خواسته هایتان برسید. که با اطمینان گفتمش: می رسم. دختری جوان و چادری که اهل همان حوالی است و همیشه به من محبت دارد آمد و اصرار که شما را بخدا هرچه احتیاج دارید بفرمایید. برایش آرزوی خوشبختی کردم.

بانویی آمد و گفت که بهایی است. چشمانش را نمِ اشکی پرکرده بود. ازمن بخاطر همدلی ها و همراهی ها تشکر کرد. ومن، از او بخاطر یک قرن ونیم آسیب و دربدری و غارت پوزش خواستم. وگفتم: در یک جامعه ی متعادل، اندیشه ها و مکتب ها و فکرها مثل تولد خود آدمی، به دنیا می آیند و به تناسب درستی و سودی که برای مردمان دارند زندگی می کنند یا می میرند. وگفتم: در یک جامعه ی نا متوازن و بیمار، تولد اندیشه ها – نه که جا را برای اندیشه های حاکم تنگ می کنند – با مخاطره و درد همراهند. وگفتم: اگر جامعه ی دینیِ ما متوازن بود، خود برای میلاد اندیشه ها – ازهرنوع – فضا می پرداخت.

دیروز دو اطلاعاتی از کنار من رد شدند. اولی کمی پا به پا شد و دو جمله ی کوتاه گفت و رفت. این که: ما آنقدر درباره ی تو تعلل کرده ایم که همه باورشان شده تو از خود مایی. گفتم: خوب چرا تکذیب نمی کنید. گفت: مگر بیماریم. وادامه داد: این بهترین راه برای آب کردن توست. گفتم: یک وقت دیدید من شماها را آب کردم. دومی بدون توقف و درحین عبور گفت: اگربا خودت صادق نیستی با خدای خودت صادق باش. و ابرویش را به سمت خدا بالا انداخت.

مردی که پایش می لنگید و با همان پای لنگ برسرِ ابرهای آسمان راه می رفت، صورت خندانش را نشانم داد و پرسید: فرجی نشد؟ گفتم: می شود. گفت: من دعا می کنم. گفتم: من هم عمل می کنم. دختری آمد جوان. خوش روی اما خسته. ازکجا آمده بود؟ از رباط کریم. از دیدن خانواده ی ستار بهشتی. نیز گفت که در آنجا صحبت از شما شد. این دختر، شاید بیست وسه چهارسال بیشترنداشت. اما عجبا که نا امیدی گویا به تک تک سلولهایش راه یافته بود. معصومانه و با چهره ای به غم نشسته پرسید: آیا به عمرمن وصال می دهد که آزادی را ببینم؟ از این سخن سوختم. ای خدا این چه جامعه ای است که ما پرداخته ایم؟

گفتم: همه ی تلاش ما به این است که شما درهمین عمرنازنینت با کشوری آزاد و آباد مواجه شوی. وگفتم: ما از دخترانِ پیش ازتو، جوانی شان را دزدیدیم. پرسید: کاری می شود کرد؟ گفتم: تو اکنون ازهمان کارمی آیی. کار یعنی همین که تو به دیدن خانواده ی ستار بهشتی رفته ای. و با این دیدار، می خواهی بگویی این خانواده و آن خون فراموش نشدنی اند. برخلاف سیصد نماینده ی مجلس و سیستم قضایی و بیت رهبری و کل اعضای دولت که همزمان خون آن جوان را دیدند و انکارش کردند. گفتم: حاکمیت به رواج جهل مشتاق و مصرّ است و ما باید به رواج آگاهی اصرار ورزیم.

دخترجوان که رفت، افسوس خوردم که چرا دسته گلِ ریش حنایی را به پاس قدم های خسته ای که از رباط کریم می آمدند، به وی تقدیم نکردم. چه می دانستم؟ شاید قرار بود این شاخه های گل نصیب کسی دیگر شود. گروهی از دانش آموزان راهنمایی از پله های پل به زیر آمدند و با من سلام وعلیک کردند. در این مدت اغلبشان مرا دیده اند و در باره ی خواسته های من صحبت کرده اند. هم دانش آموزان راهنمایی و هم دبیرستانی که با نیم ساعت فاصله از پی می آیند. همه که رفتند، یکی از دانش آموزان ریزه ی راهنمایی جا ماند. پرسید: یک سئوال بپرسم؟ گفتم: چرا که نه؟ پرسید: پاهایتان خسته نمی شود؟ گفتم: بعضی ها برای پیاده روی به کوه می روند بعضی ها به پارک. خودش ادامه داد: شماهم اینجا را انتخاب کرده اید. گفتم: پنج کیلو لاغرشده ام در این مدت.

گفت: می دانید چرا اینها اموال شما را نمی دهند؟ چرا؟ چون اگر اموال شما را پس بدهند باید اموال دیگران راهم پس بدهند. از این سخنش شگفت زده شدم. او این فهم زیبا را ازکجا آورده بود؟ که گفت: دایی من در اراک زندگی می کند. درستاد آقای موسوی بود. چهارسال است که اموالش را برده اند و نمی دهند. گفتم: پسرم، همه ی ما پذیرفته ایم که چون اینجا اطلاعات است و چون اینها زورشان زیاد است پس نباید اعتراض کرد. من با این پرچمی که به دوش دارم و با این لباس سفیدی که به تن کرده ام و با این قدم زدنها می خواهم نشان بدهم که برای گرفتن حق، به هرکس و به هرکجا می توان اعتراض کرد و ازهیچ کس و هیچ دستگاهی نترسید.

مدیرمسئول یکی از روزنامه های رسمی کشورآمد. که بیا برویم خانه. گفتم: خانه ی من همینجاست. گفت: خانه ی شما دل همه ی ماست. پرسید: به نتیجه ای نرسیده ای؟ گفتم: خواهم رسید. به وزارت اطلاعات اشاره کرد و گفت: پیِ اینجا خراب است. خیری درکارش نیست. گفتم: من این درِ بسته را بازخواهم کرد. گفت: این روحانی و این کلیدی که دستش گرفته همه اش نقشه ی بیت است. بیت که دید مقبولیتش بخطر افتاده مخالفین را هدایت کرد به سمت روحانی. کدام روحانی؟ همو که روی زانوی خودش بود. این بابا آب نمی خورد مگر به اشاره و اجازه ی ساعت به ساعتِ بیت.

اتومبیلی با چهار مأمور اطلاعات آمد که به داخل برود. هرچهارشان با لبخند و دوستی برای من دست بالا بردند. لبخندشان و دست پرمهرشان می گفت که ما با توایم و درکنارتو. نبین که به این داخل می رویم، ما هستیم تا جانب مردم و جانب انصاف را بگیریم در بزنگاههای ضرورت.
دیروز هیچ مأموری هیچ بلند بالایی از درِشمالی بیرون نیامد و کسی سراغی از من نگرفت. چه از این نیکوتر؟ من مگر اراده ای غیراز این دارم؟ وقتی جماعتی حاضر به همراهی نیستند، شما را چه چاره جز پایداری؟ ومن، مصرم به پایداری. به قدم زدن در روز سیصدم حتی. و این که بنویسم: امروز نیز کسی سراغی از من نگرفت اما روز سیصدم هم سپری شد و رفت.

پرچمهای کوله را جمع آوری کردم و زیرانداز را تکاندم و در کوله گذاردم. نیز پارچه ی سفید را از تن درآوردم و تا کردم و در کوله جا دادم. آمدم که بروم دیدم یک پراید درکنارم توقف کرد. سربازی پیاده شد و کاغذی به دستم داد که نشانی اینجا کجاست؟ ظاهراً ازشهرستان به نیروی انتظامی تهران بزرگ منتقل شده بود. با دیدن من گل از گلش شکفت. مرا شناخت. وگفت که در فیس بوک با نوشته های من همراه است. نشانی محلی را که می خواست به راننده گفتم و او نشست و رفت که برود پشیمان شد. پیاده شد و گفت: یک یادگاری برایم بنویس.
نوشتم: فدای جوانانی که فردا با همه ی دارایی اش چشم به راه آنان است. سربازجوان نشست و پراید راه افتاد. رفتم که کوله را بردارم، چشمم به دسته گل ریش حنایی افتاد. پرایدی که سرباز شهرستانی را با خود می برد، در راه بندان بزرگراه گیرافتاده بود. دویدم و دسته گل را به سرباز شهرستانی هدیه دادم.

شب، به دیدن کنسرت – تئاتر ” در روزهای آخر اسفند” بکارگردانی آقای محمد رحمانیان رفتیم. همان که روز دوشنبه ی گذشته بنا داشتم به تماشایش بروم اما آن حادثه ی تلخ رخ داد و مرا با سرو رویی خونین و لباسی خاک آلود بجای نهاد. داستان این نمایشِ بدیع و ابتکاری، نمایش مُثله شدن یا بهتر بگویم دفن استعداهای موسیقایی در ایرانِ بعد ازانقلاب است. موسیقی ای که در این سی و پنج سال، توسط مراجع و فقهای اسلامی و نگاه های متصلبِ حاکمیت به قبرستانی از قهقرا فرو فرستاده شده است. موسیقی ای که می توانست به نشاط و رشد و آرامش مردمان بینجامد، اما از دسترس جوانان و کارکشتگانِ مشتاق بیرون کشیده شد و به تنگنای بخشنامه های حکومتی فرو فشرده شد.
آنچه که محمد رحمانیان در این نمایش آهنگین به نمایش گذارده، داستان ضجه ی دلخراش موسیقی دراین کشوراست. داستان موسیقی ای که به تیغ فقها رمقش واستانده شده، بصورتش زخم افتاده و خونش جاری است. راستی، دراین نمایش، اشکان خطیبی چه شایسته و هنرمندانه و چه با شکوه می درخشد.

محمد نوری زاد
یازدهم اسفند نود و دو – تهران

به سایت نوری زاد:
Nurizad.info
به صفحه ی نوری زاد در فیس بوک:
https://www.facebook.com/mohammadnourizad
و به صفحه ی نوری زاد در گوگل پلاس سربزنید:
https://plus.google.com/112895614620528557071
mnourizaad@gmail.com