هوای آفتابی و نچندان سردِ روزگذشته با همه ی قشنگی و برکتی که با خود داشت، به افسوسِ بزرگی نیز مزیّن بود که من در ادامه بدان خواهم پرداخت. برف ها درحال آب شدن بودند. برف های روی درختان و سرِدیوارها و لب بام ها و کف پیاده روها. و برف های نشسته برسرِ پل عابرنیز. که درست درچند قدمی درِ ورودیِ وزارت اطلاعات، کپه کپه و تلپ تلپ ازهمان بالا پیش پای من، روی یک رهگذر یا روی یک اتومبیل پخش می شدند و برای لحظه ای هیجان و انبساط خاطری فراهم می آوردند.

یکی ازاین کپه ها بر شیشه ی اتومبیلی فرود آمد که راننده اش روحانی بود وعمامه به سرنداشت. فرود یک کپه برف، آنهم در دوقدمی وزارت، آنهم ناگهانی و غافلگیرکننده، آنهم روی شیشه ی جلو، وهمه ی اینها برای یک روحانی، شرایط برای یک سکته ی فوری مهیا کرده بود که شکرخدا بخیر گذشت و روحانیِ میانسال از این مهلکه جان سالم بدر برد واین پرسش را اما در من بجای نهاد که: اینان چرا درحینِ رانندگی عمامه های خود را برمی دارند؟

مگرنه این که در قاموسی که خودِ روحانیان برای خود نگاشته اند، لباس روحانی، بیانگرِ دنیایی ازپاکی و زیبایی و تعهد و بایستگی ست؟ پس چرا باید اینهمه برکت را که به هربهانه می تواند در سفره ی نیاز مردمان نشانده شود، از مخاطبانِ مستحق شان دریغ می دارند؟ آنهم بدین شکلِ ناجور. که شما روحانی باشی و درحین رانندگی عمامه و عبا را برداری؟

این پسندیده نیست مگراین که درپس این کُنشی که باب شده، یک واقعیتِ حتمی دست به عمامه و عبای روحانیانِ ماشین سوار می برد وآن را برمی دارد و برمی کَنَد و آرام درکنار می نهد. حالا این واقعیت چیست؟ ازخود روحانیان اگر بپرسید می گویند: مردم تکه ومتلک می اندازند. که می گویم: اگر شما به راهی که می روید اعتماد و اعتقاد داشته باشید هرگز ازمتلک مردم بخود نخواهی پیچید. متلک که هیچ، آسیب هایی که پیامبران در راه تبلیغ دیدند آیا آنان را به فروخوردن و فروبردن ذات رسالتشان مجبور کرد؟

جوانی که دانشجو بود و به قول خودش دو بار مرا درهمینجا دیده بود، آمد و دستکش دست راستش را درآورد ودست داد و شتابزده این را گفت و رفت. که: خانه ی ما تهرانپارس است. شما فکرکنید آنجا شعبه ی دیگری از خانه ی خودتان است. این گفتگوی کوتاه، ازچشم یک دوستِ اطلاعاتی دورنماند. که با اتومبیل سمندش ازکنار ما می گذشت تا به داخل برود. او با نگاه ممتدی که با تبسمی نمکین آمیخته بود، دوستی اش را ابراز کرد و رفت.

بازبانوی جوانِ مانتویی آمد. همو که چندی پیش درهمینجا کتاب قلعه ی حیوانات را به من هدیه داده بود. با دیدنش گفتم: دخترم چرا خودت را به زحمت می اندازی؟ تو یکباردیگرهم به اینجا آمده بودی با آن کتاب خوبی که به من هدیه دادی. که او با چهره وجمالی که با یک جورشرم وحیای فروتنانه همخانه بود گفت: شما آن روز به من یک دسته گل نرگس دادید. من هم برایتان گل نرگس آورده ام. و دست به کیسه ای پلاستیکی برد ودسته گلی زیبا و طناب پیچ بیرون آورد و به دست من داد. بانوی شرموکِ ما ازجایی دور، ازغرب تهران به دیدن من آمده بود.

وقتی به اوگفتم من راضی نیستم که شما این همه راه را به اینجا بیایید برای دیدن من، گفت: من اغلب سایت آقای عبدالعلی بازرگان را مطالعه می کنم. ایشان هر روز یک آیه را ترجمه می کنند. امروز به این آیه پرداخته اند که: هرکه به عمل صالح روی بَرَد، خداوند مهرش را دردل دیگران می نهد. وگفت: این کارِشما یک عمل نیکوست. وشاید بهمین دلیل است که مهرشما دردل ما نشسته. وگفت: ما نباید شما را تنها بگذاریم. شما که تنها باشید، اینها باورمی کنند که شما تنهایید و با شما همان می کنند که با دیگران کرده اند. ما باید ازهرکجا به دیدن شما بیاییم تا هم شما به خواسته ی خود برسید وهم ما نشان بدهیم که قدر دوستان خود را می دانیم و برایمان مهم است که درکنارشان باشیم.

به اوگفتم: دخترم، من اگرپنج سال وشش سال پیش بود شاید هرگزشهامت ورود به این مخاطره را نداشتم. همین دلگرمی های شمایان است که مرا به وجد می آورد ومهرتأیید برمسیر من می زند. گفتم: باورکن دخترم روزی که من شروع کردم به قدم زدن دراینجا، کسی که خبرنداشت. تنهای تنها بودم. من بودم و هیمنه ی اینها. و درهمان تنهایی، خودم را برای سیصد وشصت وپنج روز قدم زدن دراینجا مهیا کردم. گفت: نه خدا نکند، دوست داریم شما ازاین آزمون پیروز بدرآیید و باز به سفربروید وبقول خودتان لایه های زیرین شهرها واستان ها را نشان ما بدهید. سخن پایانی اش این بود: شما در زمانی پای به صحنه گذاردید که نا امیدی همه ی ما را فرا گرفته بود. شما امید را در دل های مرده ی ما زنده کرده اید.

او رفت. با دسته گلی که به من داده بود. و شوقی که درمن جوشانده بود. والبته تعهدی که به تک تک سلولهای انسانیِ من بند کرده بود. ایستاده بودم وبه دورشدن او می نگریستم. بخود نهیب زدم: قدم بزن ومایست. اینجا آوردگاه مردمی است که تو را به نمایندگی ازخود به معرکه ای درمجاورتِ مهلکه گسیل کرده اند. مباد ازسخنان نرم و دلنشین شان باد در آستین اندازی و به سپاس ازخود مشغول شوی وبه همان تله ای گرفتارآیی که دون صفتان مشتاقِ اطوارِآنند.

دون صفتانی که هماره مست ازمجیز اطرافیان خویش اند وهیچگاه به این نمی اندیشند که آن سوتراز مجیزِ مجیزگویان، حفره ای است به عمق جهالت، و به خوفناکی جهالت، وبه عنقریبیِ جهالت، وبه زیستن ومردن وفراموش شدن درمتن جهالت. جهالتی که آذین یافته و برای خود دم و دستگاهی پدید آورده ازخِرد. به خود گفتم: آهای ای محمد، مباد که این محبت ها را به حساب بانکیِ منِ شخصی ات واریزکنی وبه خود غره شوی ودراین میانه ناگهان گم شوی!

همه جا خیس بود. ازپل عابرآب می چکید ونیمی ازمسیرقدم زدن های مرا مواجه کرده بود با بارش قطره های سرد. دسته گلِ اهداییِ بانو را در کوله ی خود جای دادم. جوری که گل هایش بیرون ماند وساقه ها درداخل. پیرمردی می خواست ازیک اتومبیل کرایه پیاده شود. مأموری آمد و به راننده اشاره کرد که برو اینجا جای ایستادن نیست. پیرمرد داد زد خانه ام اینجاست. مأمورتأکید کرد که نمی شود اینجا توقف کرد. همین که به سمت درِ ورودی برگشت، به پیرمرد گفتم: پیاده شوید. گفت: نمی گذارد که. گفتم: پیاده شوید با مسئولیت من. پیرمرد یک نگاهی به یال وکوپال وپرچم ها ودسته گل نرگسِ من کرد وپیش خود گفت این بابا حتماً یک کاره ای است که اینجا ایستاده با این ید و بیضاء. پیاده شد. می رفت وبرمی گشت وبه این موجود عجیب وغریب پرچم به دوش وگلِ نرگس به کوله نگاه می کرد.

مردی چهل ساله با ریش پرفسوری، اتومبیلش را درهمان حوالی پارک کرد وبا نگاهی عاقل اندرسفیه به سمت من آمد وپرسید: داستان این پرچمها چیست؟ درنگاهش یک طنزپنهان سوسو می زد. که یعنی این بابا ای بسا چارچوب های فکری اش بهم ریخته وازتعادل خروج کرده و این بند وبساط را ازخود آویخته واحتمالاً داستانی دارد وبد نیست ازداستانش سردرآوریم. به دسته گلِ بیرون زده ازکوله ام وبه پرچمها نگریست. که لابد این تشکیلات با این دسته گل جور درنمی آید. شاید بخاطرناهمخوانی آن پرچمها و دسته گل بود که برخود لازم دید ازمن بپرسد داستان ازچه قراراست. وقتی گفتم بخاطراموالم اینجایم، کمی تخفیف داد و احساسش را ترمیم کرد و امتیازکی در طبَقِ من نهاد وگفت: بله، اتومبیل مرا ازهمینجا دزدیدند. ازکجا؟

زیرچشمی بدون این که سربگرداند محلی را درهمان اطراف نشان من داد. وگفت: نگذاشتند صدای من دربیاید. مرد ریش پرفسوری خدا حافظی کرد و رفت اما پنج قدم نرفته بود که بازآمد. یک پرسش اما هنوز داشت. این که: اینها به شما اعتراض نمی کنند چرا اینجا ایستاده اید؟ گفتم: چرا، اما من خودم را به اینها تحمیل کرده ام. جوری که کلانتری و دادگاه و تهدیدشان نتوانسته مرا از این که اینجا باشم وقدم بزنم باز بدارد. هرکاری کرده اند باز فردایش آمده ام اینجا.

دکترمهدی خزعلی زنگ زد که: گل نرگس دارید؟ گفتم: یک دسته ی زیبا. گفت: دارم می آیم سمت شما تا ازشما گل نرگس بخرم، هستی که؟ گفتم: هستم. تا غروب. با تلفن صحبت می کردم که دیدم یکی ازمأموران اطلاعات درکمین نگاه من است وهمچنان که با اتومبیلش به سمت درِ ورودی می رود به من می نگرد. تا صورت برگرداندم و برایش دست بلند کردم گل ازگلش شکفت. او با همان نگاه آمیخته به لبخند، می خواست همراهی اش را به من بنماید. در روزهای نخست این من بودم که درپیِ شکارِنگاه اطلاعاتی ها بودم اما اکنون کم کم ورق درحال برگشتن است. این روزها آنان اند که به نحوی نامحسوس به من می فهمانند که با قدم های من همراه اند. اگرچه بصورت ظاهرگرفتارِ این مخوفگاه اند.

امروزخانواده های بسیاری درحین عبورازبزرگراه یا خیابانی که به محله های اطراف راه می برد، برای من بوق زدند و دست بالا بردند. یکی ازاینها مردی بود که گذرِسخت روزگارمچاله اش کرده بود. کلی خرت وپرت همراه داشت. ازپله ها به زیرآمد و همانجا دو انگشتش را به دهان برد وسوتی محکم برکشید. سوتی حرفه ای وبلند آهنگ. درمسیربه او برخوردم. خسته نباشیدی به من گفت و با این سخنِ من که: عجب سوتی، صورتش به تبسمی محو و ناپیدا نشست. گفت: چند باری شما را اینجا دیده ام. داستان را برایش گفتم. بفکرفرو رفت.

گفت: سال پیش برای یک پیرمرد وپیرزن – همینجا دو خانه آنطرف تر- خرید می کردم. یک روزپیاده می رفتم که اینها آمدند گیردادند به من که اینجا چه می کنی؟ (درهمین اثنا پژوی 206 حفاظت فیزیکی با دو مأمورِ آشنا ازوزارت بیرون آمد. یکی ازمأموران با نگاهی پرسشگرانه به من و مرد مچاله نگریست. پژو اما به راه خود رفت) مرد مچاله که دندان های جلویش ازتغذیه وبهداشت نا مناسب نیم سوزشده بود و چند چین عمیق درصورتش جا خوش کرده بود، ادامه داد: ازمن مدارک خواستند. همراهم نبود.

گفت: سه روزتمام مرا در بازداشتگاه نگهداشتند تا بستگانم آوردند و مرا خلاص کردند. مرد مچاله باز دوانگشتش را به دهان برد وسوت جانانه ای سرداد. درآنسوی بزرگراه، پیرمردی باید صدای سوتِ مرد مچاله را می شنید. عبوراتومبیل ها اما صدای سوت وی را درنیمه راه می بلعیدند. پرسیدم: برای که سوت می کشی؟ گفت: آن پیرمرد باید بیاید اینطرف تا با هم برویم خانه سمتِ تهرانپارس. سوت سومش آنقدر بجا و پرصدا بود که پیرمرد ازکاویدنِ ناخن های خود سربرآورد وبا دیدن مرد مچاله دراین سوی، به سمت پل دوید. مرد مچاله رفت اما این سخنش را به من سپرد: خدا لعنتشان کند.

ای خدا، جوان ریش حنایی آمد. با دسته ای گل نرگس. وجعبه ای کوچک پُرِخرما. او پیش ازاین به من قول داده بود که دیگرنیاید. کمی شاید زیادی نگرانش بودم. گفت: آمده ام بگویم شما را بخدا کمی به خانواده تان برسید. گفتم: صبح ها را با آنها هستم و عصرها می آیم اینجا. گفت: فردا – جمعه – را نیایید. گفتم: نه نمی آیم. می خواهم بروم روستا پیش پدر ومادرم.

درهمین هنگام بود که اتومبیلی چرخید وآمد و درکنارمن توقف کرد. سه نفرازآن پیاده شدند. دکترخزعلی بود و دو دوست دیگر. دکتربا خودش یک کیف پراز کتاب آورده بود. ریش حنایی با آنها دست داد و صلاح را دراین دید که صحنه را به نفع دکترخزعلی و دوستان ترک کند. ازهمه ی صحبت های دکترهمین یک جمله ی وی را می آورم و مابقی را به نوشته ی خود ایشان پیوند می زنم. گفت: شما با این کارتان اُبّهتِ اینها را شکسته اید.

درمیان صحبت ها، مسیرسخن به سمت مدیرسایت صلح نیوز رفت. که چندی پیش رفته بود دفتر دکترخزعلی و پوزش خواسته بود. دکترگفت: این فرد، می لرزید و می گفت مأموران اطلاعات متن فحاشی علیه خزعلی ونوری زاد را شخصاً آوردند و دادند به من که منتشرکنم. ومن، اختیاری ازخود نداشتم. وگفته بود: من از این که به دفترشما – خزعلی – آمده ام دارم می ترسم ومی لرزم. به دکترخزعلی گفتم: کاش ذره ای هم بخاطرِ کُنهِ نوشته های وقیحانه اش می لرزید.

هرچه کردم که دسته گل نرگسِ ریش حنایی را به دکتربدهم نگرفت. سه شاخه ازآن بیرون کشید. به دوستان دیگرهم تعارف کردم. وقتی رفتند، من به این مهم فروشدم که نقطه عطف این سی روزهمین امروزاست با آمدن دکترخزعلی. همه ی آنانی که به دیدن من آمده اند عزیزوشریف اند اما من اززاویه ای دیگربه این نقطه ی عطف می نگرم. این که این سه نفر، تنها سه نفری بودند که دراینجا به دیدن من آمده اند و نترسیده اند. این نقطه ی عطف باید تعمیم یابد و گسترده شود. ومن، درپیِ همین معنایم. که: ما چرا باید بترسیم؟ برای چه؟ مگرخطایی مرتکب شده ایم که ازافشای آن هراس کنیم. عجبا که خطاکاران و آدم کشان ومال مردم خورها درامن و امانند و غارت شدگان درهراس وترس.

خانمی عینکی وساده پوش که ظاهراً او را باید درفهرست بدحجابان جای دهیم، اتومبیلش را درجایی دور پارک کرد و آمد مقابل من ایستاد وگفت: من چند پرسش ازشما دارم. یک این که چرا شما را به زندان انداختند؟ وبعد این که شما با اعتنا به مردمی به دهان شیرمی روید که اغلبشان فریبکار و بی تفاوت و ناهمگون و فرصت طلب و خود محورند. گفت: آسمان ایران خیلی تاریک است. گفتم: من درهمین تاریکی یک شمع کوچک روشن کرده ام. گفت: یک دست صدا ندارد. گفتم: حالا می فرمایید من چه بکنم؟ گفتم: اگرمردم به گمان شما بی تربیت اند، عده ای ازآسمان که نباید برای تربیت شان پایین بیایند. ما خودمان باید همدیگر را تربیت کنیم. من شما را و شما خصلتی ناجور ازمرا.

درمیانه ی صحبت ما یک بانوی جوان مانتویی اما با حجاب کامل آمد وجمع ما را کامل کرد. اوگفت: من یک هفته است که شما را در برف وسرما وسوز اینجا دیده ام. می ترسیدم بیایم بپرسم جریان ازچه قراراست. الآن دیدم پنجشنبه است و اینجا خلوت، ماشینم را زدم کنار وگفتم بیایم بپرسم. این بانو وقتی دانست که ماجرا ازچه قراراست، کلی همدلی کرد وبا رویی خوش بلافاصله با خانم بدحجاب دوست شد.

صحبت های ما سه نفر، به درازا انجامید. دو بانوی با حجاب و بدحجاب آنچنان صمیمانه ودوستانه با من و با خودشان همراه و همدل بودند که من برای لحظه ای تجسمی ازیک محفل فهیمانه را لمس ودرک کردم. بانوی بدحجاب گفت: من فکرمی کنم شما برای پس گرفتن اموالتان نیست که اینجا هستید. شما بخاطرمن بخاطرما اینجایید. گفتم: حتماً همین گونه است. من بسیارابله باشم اگرکه تنها برای خودم سینه چاک کنم. وگفتم: کافی است اراده ی من درمنافع خودم متوقف ومتمرکز شود، بلافاصله من فرومی ریزم واینها نابودم می کنند.

بانوی با حجاب که پالتویی نیزپوشیده بود سخت ازسرما می لرزید. بانوی بدحجاب که لباس چندانی نیزبه تن نداشت، بی واهمه ازسرما ایستاده بود و فوج پرسشهای خود را می کاوید ویکی یکی انتخابشان می کرد وبرای هرکدامشان پاسخ می خواست. یک کنفرانس سه نفره ی سرپایی. کجا؟ جلوی درِشمالی وزارت اطلاعات. دسته های گل را به این دوبانوی خوب تقدیم کردم. یکی به بدحجاب ویکی به باحجاب. وما، چه وقت ها وهزینه ها وخسارت های هنگفتی صرف کرده ایم برای یک مقوله ی کاملاً فردی دراین سالهای جریانِ جهل.

نشانیِ متن دکترمهدی خزعلی را که درآن به دیداردیروزش با من پرداخته، می آورم:
http://www.drkhazali.com/index.php?option=com_content&view=article&id=2415:1392-11-17-15-52-59&catid=231:1388-11-13-13-52-05&Itemid=447

محمد نوری زاد
هجدهم بهمن نود و دو – تهران

به صفحه نوری زاد درفیس بوک هم سربزنید:
https://www.facebook.com/pages/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D9%86%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%B2%D8%A7%D8%AF/568620139875017