این نوشته را تقدیم می کنم به:
بازجویان خوب وانسان وزارت اطلاعات. والبته بازجویان خوب و انسان سپاه نیز.

امروز که جمعه است، بازمن جلوی وزارت اطلاعات هستم و دارم قدم می زنم. نمی دانم چه نصیبم افتد برای نوشتن، دیروز اما جایتان سبز، ماجراها داشتم با یکی ازبرادران اطلاعات. چه؟ می گویم:

دیروز- پنجشنبه بیست وششم دیماه – رفتم جلوی درِشمالی وزارت اطلاعات برای قدم زدن. قدم زدن که می گویم شما تصورکنید: چیزی شبیه نفس کشیدن درداخل یک کیسه ی پلاستیکی. یا بهتربگویم: راه رفتن روی مرزخواب وبیداری. حالا خواهم گفت یعنی چه.

شاخص ترین تفاوت دیروزبا سایر روزها این بود که ” برادران ” برای تشر و تذکر و این که اینجا نباید بایستی و باید بروی و برای چه اینجا ایستاده ای بیرون نیامدند. یا حتی به کلانتری زنگ نزدند که بیایید و این بابا را ببرید. ومن، بدون ثانیه ای توقف، یک نفس ساعتها قدم زدم ورفتم وبرگشتم. شاید دلیلش این باشد که با هرشکایت ازمن وبا هرکلانتری ودادگاه فرستادنِ من، رشته ای ازرشته های اقتدارِدستگاه اطلاعات گسسته می شود. بهمین خاطر، احتمال می دهم زنگ زدند به دوست بازجویی که دو روزپیش باهم دیدارداشتیم ومن گزیده ای ازصحبت های نشست با وی را دریادداشتی با عنوان ” همچنان قدم زدن جلوی وزارت اطلاعات” منتشرکردم.

دیروز مثل روزهای پیشین، عده ای را درهمان حوالیِ درِشمالی وزارت دیدم وسلام گفتم اما یکی را دیدم که اگرندیده بودمش کلی ضررکرده بودم. چه کسی را؟ جناب پورمحمدی وزیردادگستری را. که خودش درصندلی عقب یک پژوی 405 تروتمیزطوسی رنگ نشسته بود وبادیگاردش جلو. نمیدانم بادیگاردش درباره ی من چه به اوگفته بود که بهنگام دورزدن ودورشدن، نیم نگاه غضبناکی به من انداخت ورفت. کاش جناب پورمحمدی به سلام خفیف من پاسخ می داد. با تکان دست حتی. اما خب، باید به وی حق داد. معمولاً دست های خونین را نشان کسی نمی دهند. البته احتمال این نیزهست که من بَدلِ جناب پورمحمدی را دیده باشم. که این احتمالِ سست، شکافی دراصل ماجرا پدید نمی آورد. اگرگفتید چرا؟

سرساعت سیزده وچهل وپنج دقیقه بود ومن بی وقفه قدم می زدم که یک اتومبیل سمند جلوی پایم ترمزکرد. دیدم همان دوست بازجوست. احتمالم قوت یافت. این که دوستان حراست فیزیکی با وی تماس گرفته اند وبدو گفته اند شما که مسئول پرونده ی فلانی هستی بیا وجمعش کن. مرا به داخل اتومبیلش دعوت کرد. رفتم داخل. صورتش متبسم بود اما ازدست دادن کراهت داشت. من اما به احترام، دستم را جلو فرستادم.

خیلی سریع رفت سرِاصل مطلب. که: من نوشته ی شما را کامل خواندم. فکرمی کردم شما آدم نسبتاً خوبی هستید. اما الآن به این نتیجه رسیده ام که شما یک منافقی. گفتم: ای عجب، پس شما هم نفاقِ ما را تشخیص دادید. حالا بفرمایید کجای کارما به منافقان می خورد؟ من که درآن نوشته سعی کرده ام چیزمهمی ازقلم نیفتد.
دوست بازجو با بکاربردن لفظ منافق، بزعم خود اولین ضربه را به من وارد کرد. که الحق نیزضربه ای بود کاری. جوری که برای چند ثانیه تعادل فکری مرا ازتصویری که ازخودش درذهن ساخته بودم بهم ریخت. خیلی زود خودم را بازیافتم وتلاش کردم ازجاده ی ادب خارج نشوم.

پرسیدم: کجای آن نوشته مشکل داشت؟ گفت: همه جایش. پرسیدم: مثلاً؟ گفت: شما درپایانِ نوشته آورده ای که: ازاوپرسیدم اجازه دارم این گفتگو را منتشرکنم؟ دوست بازجو بخود پیچید وگفت ایرادی ندارد….. پرسیدم خب کجای این جمله ایراد دارد؟ مگرمن ازشما اجازه نگرفتم؟ وخودشما آیا نفرمودید ایرادی ندارد؟ گفت: من آیا بخودم پیچیدم؟ شما بهترنبود می نوشتی ” قدری تأمل کرد”؟ گفتم: این بخود پیچیدن یک اصطلاحی است که ماها درفیلمنامه زیاد ازآن بهره می بریم. یعنی یک حرکت فیزیکی درصورت. که من آن را درصورت شما دیدم.

گفت: نخیر، شما منافقانه آنچه را که بسود خودتان بوده نوشته اید. وقتی دیدم برای دومین بارازلفظ منافق استفاده کرد، گفتم: شما مگرآن گفتگو را ضبط نکرده اید؟ اگرشهامت دارید متن اصلی را بدهید به من تا …… این را که گفتم، برخروشید: همین حالا که ازکلمه ی “شهامت” استفاده می کنی داری به نوشته ات فکرمی کنی که الآن می روم می نویسم بهش گفتم شهامت نداری. گفتم: نوشتن، دوست گرامی کارِ من است. یعنی شماها کاردیگری برای ما باقی نگذاشته اید. گفتم: بازتکرارمی کنم هرجورکه دوست دارید برداشت کنید: اگرشهامت دارید، اگرمردهستید، متن پیاده شده ی آن نشست را بدهید من کلّش را درسایت و صفحه ی فیس بوکم – بی کم وکاست – منتشرمی کنم. قبول؟ گفت: قبول. اما راست نمی گفت. خودش هم می دانست.

گفتم: من که ضبط صوت نداشتم، با این سن وسال خیلی هم هنرکردم آن همه مطلب را بخاطرسپردم ونوشتم. گفت: یک آدم نرمال با آی کیوی متوسط، هشتاد درصد مطالب را بخاطر می سپرد. تو اما هرچه را که به صلاح خودت بوده نوشته ای وخیلی چیزها را ننوشته ای. گفتم: من اتفاقا مطالبی را ننوشته ام که اگرمی نوشتم به ضررشما تمام می شد.

(مثلاً آن نکته ای را که به سردارنقدی گفته بودم. این که: اگریک روزتوانستید سپاه را ازورود به قاچاق کالا وارز بازبدارید می توانید درمسئولیتِ رییسِ ستاد مبارزه با قاچاق کالا وارزموفق باشید. یا مثلاً آن بخش ازنامه ای که به آقای خامنه ای نوشته بودم و درآن نامه به آقای خامنه ای گفته ام: جلال آل احمدی که شما خیلی به او ارادت دارید، اولش بچه آخوند بوده، بعد رفته کمونیست شده، بعد توده ای شده، بعد ول کرده لائیک شده، بعد رفته سراغ مشروب خوری و خانم بلند کردن طبق نوشته های خودش. دوسفرهم به اسراییل رفته وکتابی نوشته به اسم “سفربه عزرائیل”. و درآن کتاب، آدم هایی مثل موشه دایان را برترازپیامبران بنی اسرائیل برشمرده. آخرعمری اما یک حالی به روحانیت داده و شما را اینجوری شیفته ی خودش کرده.

درآن نامه به آقای خامنه ای گفته ام: حالا اگرحکومت پهلوی، درهمان ابتدا که جلالِ بچه آخوند رفت وکمونیست وتوده ای شد، می گرفتش و زندانی اش می کرد، یا آنوقت که مشروب می خورد یا آنوقت که دوسفربه اسراییل رفت، می گرفت وبه چارمیخش می کشید، یا آنگاه که موشه دایان را درنوشته هایش برترازپیامبران بنی اسراییل خطاب کرد، می گرفت وبه جرم ارتداد اعدامش می کرد، ما امروز جلالی نداشتیم که شما به اوببالید واتوبانها را به اسمش بکنید واسمش را با افتخاریاد کنید. بعد ازاین مثال به آقای خامنه ای خطاب کرده ام: حالا شما جوانانی را که درهمین سالهای پس ازانقلاب نشوونما کرده اند، با هرتجربه ی درست یا غلط، می گیرید و سرضرب زندانی شان می کنید وازادامه ی تحصیل بازشان می دارید، علناً دست می برید و آنان را ازمسیرجلال آل احمد شدن های فردی و جمعی شان بیرون می کشید.)

به دوست بازجو گفتم: وقتی شما به من می گویید منافق، مثلاً باید هم بارحقوقی و هم شرعی اش را جوابگو باشید. دوست بازجوی ما بی اعتنا به حرف منطقیِ من، رفت سر وقت ضربه ی دوم. او باید ضربه ای دیگروارد می کرد ولابد مرا به زانو می نشاند. چهره اش را درهم کشید وگفت: من فکرمی کردم ذره ای درتو درستی هست اما نخیرشماها یک مشت مزدورهستید. وکف دستش را بر بازوی من نهاد وبه بیرون هل داد و با همان چهره ی عبوس پرخاشم کرد: برو بیرون یالاّ برو بیرون کاردارم باید بروم….

ضربه اش خدا وکیلی کاری بود. جوری که سرضرب به اوگفتم: ای جانم، برگشتید به جایی که ذات شما متعلق به همانجاست. ذات شما همین است که دارید نشان می دهید. فحاش وعبوس وبزن بهادر. پس با این حساب شما پریروزداشتید نقش بازی می کردید وادای بازجوهای مهربان را درمی آوردید. گفت: من نقش بازی نمی کردم. گفتم: چرا دوست من، نقش بازی می کردید. پرسیدم: شما مگرنگفتید من ازاولین روز که بازجو شده ام تا کنون یک باربرسریک متهم داد نکشیده ام؟ گفت: بله، گفتم: وقتی شما درهمین چند دقیقه – مرا که زندانی شما نیستم – با بداخلاقی به بیرون هل می دهید وبی آنکه من درمحکمه ای محکوم شده باشم به من منافق ومزدورمی گویید پس وای بحال آن زندانی ای که دستش ازهمه جا کوتاه است واسیرشماست.

حالا نوبت من بود که ضربه های پی درپی وارد آورم. گفتم: خیلی ازشماها دستتان خونی است دوست من. بنیانتان با دروغ بالا رفته. درستی و صداقت وادب با این تشکیلات ناسازگاراست. شماها نمی توانید همزمان که فحش می دهید و می زنید ومی کشید، با ادب باشید وصادق ومهربان. اینها با هم جورنیستند. وسط حرفم دوید وگفت: اینها را می گویی که بعداً بروی بنویسی بله به افسرارشد اطلاعات چه ها که نگفتم.

شنیده بودم بازجوهای وزارت اطلاعات ازلفظ “بازجو” خوششان نمی آید. وتلاش می کنند واژه ی “کارشناس” را جا بیندازند.این یکی اما رفت سراغ واژه ی” افسرارشد اطلاعات”. گفتم: یک ساعت پیش می دانید چه کسی ازاینجا رد شد؟ پورمحمدی وزیردادگستری. کسی که دستهایش خونی است. دوست بازجوی ما اسم پورمحمدی را که شنید سخت تربرآشفت: تو به پورمحمدی می گویی دستش خونی است؟ گفتم: بله، و البته خیلی های دیگر هم دستشان خونی است. باردیگرمرا به بیرون راند. اما بدون هل دادن. که برو بیرون. گفتم: هستم خدمتتان. کجا بروم؟ مگرشما دعوتم نکردید؟ گفت: من دعوت کردم اما الان می گویم برو بیرون. گفتم: داریم باهم صحبت می کنیم.

دوست بازجوکه دانست زیادی تند رفته وآن ذات پنهان را چه به سرعت لو داده، سعی کرد با یک مقدمه چینی کوتاه به نقش نمایشیِ خود بازرود. گفت: من تلاش کرده ام زندگی ام را با شرع منطبق کنم. بلافاصله سه بارمحکم گفتم: شرع؟ شرع؟ شرع؟ شماها پوست شرع را دریده اید. حرف مرا قطع کرد وگفت: برو همینها را بنویس. گفتم: می نویسم حتماً می نویسم. گفت: من فکرمی کردم درتویک مختصرخوبی هست. اما خیلی اشتباه می کردم. گفتم: می دانید دلیل این که این مختصرخوبی را درمن نمی بینید چیست؟ دلیلش این است که شما شاقول خوبی را برقامت خودتان محکم کرده اید وخوبی و بدیِ دیگران را با همان شاقولِ شخصی تان می سنجید.

کمی نرم شد وگفت: من آنروز ازشما نپرسیدم تعریف شما ازانسان چیست؟ ونسبت این انسان با آفرینش چیست؟ چرا اینها را ننوشتی؟ گفتم: خب من همه ی این مفاهیم انسانی را دردل کلیتی به اسم ادب آورده ام. آن مطلب، همینجوری اش طولانی است وای اگرریزبه ریزمی خواستم همه را بنویسم.

بازرفت سراغ خصوصیات فردی اش: من سعی کرده ام ازابتدای زندگی، رضایت الهی را درکارها وزندگی ام درنظربگیرم. پرسیدم: دراین رضایت الهی که شما عمری بدنبالش بوده اید، منافق ومزدورخطاب کردن یک نفرمثل من، که هم نفاقش وهم مزدوری اش درهیچ محکمه ای ثابت نشده، چگونه آیا ارزیابی می شود؟

خودم احساس کردم صحبت اضافی به کدورت بیشترمی انجامد. بیرون رفتم. دلش می خواست هنوزخودش را ثابت کند. سرش را جلوآورد وگفت: من به شما قول داده ام داستان اموال شما را پی گیری کنم صادقانه هم دارم پیگیری می کنم. گفتم: پیش ازشما دوستی را به من معرفی کردند ومن یک جلسه با او درهمان اطاق صحبت کردم واوخودش را مسئول پرونده ی من می دانست و محکم قول داد که پیگیری می کند وبه من زنگ می زند که بیا لوازمت را بگیر.

گفت: ازاین ببعد من هستم. گفتم: ازکجا معلوم فردا یکی دیگرنیاید ونگوید مسئول پرونده من هستم؟ وزارتخانه ی پرمدعایی که ظرف یک ماه، دو نفررا مسئول پس دادن اموال من کرده، مابقیِ کارهایش آیا قابل اعتماد است؟ گفت: با اینهمه ازاین به بعد من مسئول پیگیری پرونده ی شما هستم وصادقانه هم پیگیری می کنم.

ازاو بخاطرمصرف کلمه ی صادقانه تشکرکردم وپرسیدم: اجازه دارم این صحبت ها را منتشرکنم؟ قدری تأمل کرد وگفت: اگرشرافتمندانه می نویسی بنویس.

اکنون به دوست بازجویم – که اطمینان دارم کلمه به کلمه ی این نوشته را خوانده وبازخواهد خواند – می گویم: باورکنید من تمام تلاشم را کرده ام که شرافتمندانه بنویسم. چون هرچه باشد مجدداً باید با شما روی در روی شوم. بازباورکنید اگرجمله ای پس و پیش وکم و زیادشده، تعمدی وخیانتی درکارش نبوده بل کهولت سن مرا به سمت فراموشی وگاه به سوی بی انظباطی می راند.

دوست افسرارشد اطلاعات ما وقتی که رفت، ازلابلای پله های پل عابرپیاده دیدم روی شیشه ی عقب اتومبیلش با رنگ قرمزموقت چیزی نوشته اند شبیه: فدای لب تشنه ات یا ابا عبدالله الحسین. ومن، نمی دانم چرا احساس کردم درمرزخواب وبیداری، کیسه ای پلاستیکی برسرکشیده ام وبیخش را محکم بسته ام ودارم آخرین نفس هایم می کشم. آیا من دوستی را آزرده بودم؟

محمد نوری زاد
بیست وهفتم دیماه نود ودو- تهران