یک:

نوشته های امروزم – نوزدهم دیماه نود و دو – را تقدیم می کنم به زندانی سیاسی:

ابوالفضل طبرزدی

ابوالفضل طبرزدی، یک جوان تیزهوش و فعال اهوازی است که هفت ماه در زندان کارون اهواز به تلخ ترین شکل ممکن آسیب دیده و حتی کارش به اعتصاب غذا و تبعات ناشی از بیماری اعصاب و روان و بستری شدن در بیمارستان می انجامد. اکنون او بیست وشش ساله است و بصورت ظاهر آزاد است اما آثار زندان هنوز که هنوز است با اوست. عزیزان ما اگرچه بعد از یک سال و چهار سال و ده سال از زندان آزاد می شوند اما تا مدتها باید خراش های روحی زندان را با خود حمل کنند. ابوالفضل طبرزدی، برادرزاده ی حشمت الله طبرزدی از فعالان سیاسی و زندانیان سیاسی است. من وقتی با این جوان دیدار داشتم، بخوبی دریافتم که حاکمان ما بیشترین استعداد را در هدر دادن سرمایه ها و خراشیدن عاطفه ها و منزوی کردن نسل های فهیم ما دارند. برای ابوالفضل طبرزدی – که پدر ومادرش هرکدام از نام آوران جبهه و جنگ بوده اند – سلامتی و بهروزی آرزو می کنم. وقتی دانستم پدر ابوالفضل نود ماه و مادرش سی ماه سابقه ی حضور در جبهه ها را داشته اند سر به زیر افکندم و به روح پدر و مادر حاکمان بی خرد این سرزمین غارت شده صلوات فرستادم.

محمد نوری زاد
نوزدهم دیماه سال نود و دو – اهواز

دو: 

امیدیه شهری با ظرفیت های فراوان

اسم امیدیه را فراوان شنیده بودم اما تصورنمی کردم درسابقه ی صنعت نفت کشورمان سهمی قابل داشته باشد. هرچه اما به امیدیه نزدیک می شدم این تصورِخامِ من جایش را به تصویری ازگنج های پنهان و آشکارِامیدیه می سپرد. دراطراف این شهر، چاهها وتآسیسات ولوله های انتقال نفت آنچنان دمِ دست اند که شما را ازفروشدن به دیگرقدروقیمت های این شهربازمی دارد. ردّ حضورانگلیسی ها درصنعت نفت ایران ومعماری هماره ی آنان درجنوب، همچنان دراین شهرحیّ وحاضراست ومورد استفاده.

امیدیه را درمجموع شهری سرِپا یافتم. گرچه مهاجرین جنگیِ آمده ازاطراف آبادان وخرمشهر، عمدتاً قشرمحروم وبیکارومعتاد آن را رقم می زنند اما ازآنسوی که به این شهربنگریم، خواهیم دید که امیدیه ازآسیب های کمتری – نسبت به سایرشهرهای خوزستان – دررنج است. زمین های وسیع ومسطح، وکشت وکار- عمدتاً گندم – امیدیه را به سرسبزیِ دلنشینی دراین فصل نشانده است. امیدیه بخاطرهمین زمین های مسطح و وسیع، به سرعت ازهمسایه ی کهن سالش – آغاجاری – جلوافتاده است. آغاجاری بخاطرنداشتن زمین، گویا درهمان چهل سال پیش جا مانده و نرم نرم بچشم خود دیده که همه ی داشته هایش را به امیدیه می کوچانند.

روزی که من درامیدیه بودم، روزنهم دیماه بود. روزی پوک، با پوسته ای اما رنگین. جوری که اگردریک گزینش مقطی به جنوب وشمال وشرق وغرب امیدیه می رفتم ومثلاً ازچهل پنجاه نفرمی پرسیدم امروزچه روزی است، مشکوک به صورت من نگریستند وپاسخهایی می دادند که ازآن پاسخ ها همه چیزبیرون می ریخت الا نه دی.

محمد نوری زاد
نوزدهم دیماه نود ودو – اهواز

 

آغاجاری، شهری بی صاحب ورها شده!

آغاجاری را شهری رها شده و بی صاحب یافتم. شهری که گویا بنا به هردلیل – که حتماً ناجوانمردانه است – بحال خود وانهاده شده است. شهری جامانده درمثلاً سی سال پیش. شهری که همه ی دارایی اش نفت وگازاست و: خاطره ی سالهای خوشِ دور. شهری که مردمان کهنسالش با خاطراتِ خوشِ ناشی ازحضورانگلیسی ها دراین شهروشهرهای اطراف زنده اند. شهری که ردّ پایی ازبرکات جمهوری اسلامی درآن یافت می نشود. شهری که انگاربه افغانستان متعلق است. شهری که رمقش را کشیده اند ومچالگی اش را بجای نهاده اند. شهری که نمی دانم نمایندگانش درمجلس چه می کرده اند دراین سالها. شهری که گویا در ورطه ای از رودربایستیِ مسئولان پادرهوا مانده است. رودربایستی ازاین روی که: این شهرآیا درنقشه ی جغرافیای کشوربماند یا نماند. روزنهم دیماه بود که من آواره ی تنها خیابان افسرده ی این شهربودم. ومتعجب ازاین که: این مردم، چرا باید روز9 دی را پاس بدارند وبرای دیگرانی که اسمشان فتنه گراست مشت گره کنند وبرای سرنگونی شان شعاربدهند.

محمد نوری زاد

نوزدهم دیماه نود و دو – اهواز 

 آغاجاری وداستان کلانتری رفتن و دادگاه رفتنِ من

هنوز بیست دقیقه نبود که رسیده بودم به ویرانه ای به اسم آغاجاری. می رفتم و عکس می گرفتم و دست برپشت دست می زدم که آیا این است وضعیت شهری که ازدلش نخستین شعله های نفت وگازبرکشیده شده؟ وآیا این است وضعیت شهری که همه جا را به یمن ذخایرزیرزمینی اش آباد کرده وچراغ سرزمین های دوری را روشن کرده وچرخهای بسیاری را بچرخش آورده؟ می رفتم وبه بانیان این نکبت بزرگ نفرین می کردم و ویرانیِ آغاجاری را با دوربین کوچک خود ثبت می کردم که ناگهان موتورسواری با لباس شخصی جلویم پیچید. بایست ببینم. خب؟ چرا عکس می گیری دوربینت را بده ببینم! بفرما این هم دوربین. چراعکس می گرفتی؟ چه ایرادی دارد؟ مگرمن ازسانتریفیوژهای نطنزوسایت های هسته ای فُردوعکس گرفته ام یا ازمکان های مخفیِ موشک های شهاب ودکل های محرمانه ی نفتی؟ نخیر، شما اجازه نداری عکس بگیری. سوارشو برویم! کجا؟ کلانتری. خب برویم. رفتیم کلانتری.

دوست ما که احتمالاً مسئول سیاسی عقیدتیِ شلخته سرایی به اسم کلانتری بود و سخت محتاج گرفتن ترفیع، فی الفورصورتجلسه کرد ومرتب برای من خط ونشان کشید که: می فرستمت دادگاه. ومن مرتب ازاو بخاطرانجام وظیفه اش تشکرمی کردم. این تشکرهای من بجای این که او را دلگرم ترکند، اورا برمی افروخت. این اخلاق من است که: درهمه جا به کسانی که درانجام وظایف خود مصرّومتعهدند سپاس می گویم. کاربه درازا کشید.

دوست عقیدتی وسیاسیِ ما باید با دادگاه تماس می گرفت وبسترترفیع خود را مهیا می ساخت. درهمان نگاه نخست دانستم که این شلخته سرایی که اسمش کلانتری است، درمجاورت شرکت گازاست وگازندارد. ای عجب، درمهد گازباشی و درمجاورت شرکت گاز باشی و اسمت هم کلانتری باشد و گازنداشته باشی؟! سربازانی را دیدم که ازسرمای کهنه ای کزکرده وصورتشان کبود بود. احتمالاً بخاطرسرمای شب گذشته تا خود صبح لرزیده بودند. خوابگاه سربازان چه؟ بیغوله ای که مگر بکار نگهداری گوسفندان بیاید. تنگ وتاریک وکثیف وآشفته. افسرانی آمدند ومرا شناختند وبا دوست ترفیعیِ ما صحبت کردند تا مگرکاربا کدخدامنشی پایان پذیرد. دوست ما اما به فرستادنِ من به دادگاه اصرارداشت. لقمه ای گلوگیرنصیبش شده بود و نمی خواست به راحتی آن را ازکف بدهد. تجسمِ ترفیعِ درجه، انرژی مضاعفی را به تُنِ صدایش تزریق کرده بود. می نوشت وپیش می رفت وامضاء می گرفت وکاری به گفته ی دیگران نداشت. احتمالاً بعد ازمدتها یک چنین سوژه ای بچنگش افتاده بود ونباید آن را به مفت ازکف می داد.

رفتیم دادگاه. ودوست ترفیعیِ ما که دوربین کوچک من دردستش بود – بی اعتنا به نگاه پرسشگرِرییس دفترقاضی – مستقیم رفت داخل. ای عجب، پس رسته ی دوستِ ترفیعیِ ما بگونه ای است که می تواند مستقیم وبدون فوتِ وقت برود داخل. قاضی اما دست بکارپرونده ای بود ازدمِ صبح. وتا اکنون که ساعت دوازده ظهربود مشغول همان بود. دوست ما کمی بعد بیرون آمد. آرام وقرارنداشت. می رفت وبازمی گشت وبا اشاره به من به رییس دفترقاضی می گفت: ازهمه جا عکس گرفته. ازکجاها؟ ازاول شهرتا آخر شهر. ومحکم می گفت: ازتابلوی شهرداری هم عکس گرفته. انتظاربه درازا انجامید. دوست ترفیعیِ ما دوربین مرا به دست رییس دفترقاضی داد و خود بیرون رفت.

جماعتی بیرون ازاتاق قاضی و درراهرویی که هیچ نشانی ازنظم وانظباط نداشت درهم فشرده وچشم براه گشوده شدنِ درِاتاق قاضی بودند. یکی که دخترش را برای گرفتن مهریه آورده بود وپشت به دامادش نشسته بود می گفت: ازساعت هشت صبح اینجایم. به رییس دفترقاضی گفتم: شماها چرا برای وقت این مردم ارزش قائل نیستید؟ ساعت هشت صبح کجا ویک بعد ازظهرکجا؟ رییس دفترکه مرا شناخته بود توضیح داد: اگرمی گفتم بروفردا بیا خوب بود؟ درست که هشت صبح آمده اما کارش همین امروزراه می افتد. وخود ازاین ادلّه ی محکم نتیجه گرفت: این بهتراز” امروز برو فردا بیا ” ست.

عده ای ازسربازان وکارکنان دادگاه که مرا شناخته بودند دراطراف من جمع شدند. این یکی گفت: من سفرشما را دنبال می کنم، چرابه شهرما نمی آیی؟ آن دیگری پرسید: ازاین عکس ها چه استفاده می کنی؟ سومی اخم کرد: آغاجاری چی دارد که ازتهران کوبیده ای و آمده ای اینجا؟ با یک پرسش همه را به سکوت بردم: اگرگفتید رازفلاکت وبدبختی آغاجاری درچیست؟ هریک چیزی گفت. من اما گفتم: رازش دراین است که مختصری ازپول نفت وگازآغاجری به جای این که اینجا بماند و اینجا را آباد کند، درکنارپولهای دیگرما به سوریه وغزه و لبنان وجیب آقایان و آقازاده ها می رود. همه به جوش آمدند تا دراین بحث متفاوت سهیم باشند. رییس دفتراحساس خطرکرد وهمه را به سکوت خواند. با این جمله که: بنده های خدا این آقای نوری زاد آزاد است هرچه بگوید، شماها چی؟ وادامه داد: بحث سیاسی ممنوع! این شد که همه ساکت وپراکنده شدند.

دوست ترفیعیِ ما بازآمد وسرک کشید ورفت. سرآخرمرا به اتاق قاضی راه دادند. آغاجاری بود وهمین یک قاضی جوان. قاضی پرسید: ازکجاها عکس گرفته اید؟ گفتم: ازسطح شهر. گفت: باید دوربین چهل وهشت ساعت بماند وبرود اطلاعات تا عکسها را کنترل کنند. گفتم: این دوربین ابزار کارمن است. من ازآغاجاری ده یازده تا عکس گرفته ام. شما خودتان این عکسها را ببینید اگرمشکل داشت من ودوربین مال شما، اما اگرمشکلی نداشت من بروم دنبال کارم. گفت: تعهد بده که دیگرعکس نگیری. گفتم: هرگز. ازاینجا بروم بیرون عکس می گیرم. بیرون ازاتاق قاضی دوست ترفیعیِ ما با صورتی پرازپرسش به من وسربازی که همراهم بود نگریست. قرارشد محتوای عکسها را صورتجلسه کنند. زحمتش بعهده ی دوست ترفیعی ما افتاد. ازرییس دفترکاغذ وقلم و کاربُن گرفت و محتوای عکسها را نوشت. یک به یک.

دوربین را به من تحویل دادند. کارت شناسایی ام اما درجیب دوست ترفیعی بود و دلش نمی آمد آن را به من پس بدهد. رفتیم بیرونِ دادگاه، یک وانت دوکابین منتظربود. برادران بودند. دوست ترفیعی ازمن خواست کمی دوربایستم. وخود رفت و سردرداخل کابین برد. کمی بعد برادران که دونفربودند بیرون آمدند. دوست ترفیعی مجدداً دوربین را ازمن گرفت. وهرسه رفتند داخل دادگاه. من نشستم بررکاب اتومبیلشان. کمی بعد هرسه بازآمدند. یکی ازبرادران روبه من گفت: مجبوری؟ منظورش را نفهمیدم. بازتکرارکرد: مگرمجبوری؟ واین یعنی: آزادی برو. دوست ترفیعیِ ما انگار که تکه ای ازجانش را بخواهد به کسی بدهد دست برد و کارت شناسایی ام را پس داد. واین یعنی ازترفیع خبری نیست. تیرش به سنگ خورده بود.

 محمد نوری زاد 

نوزدهم دیماه نود و دو – اهواز