ده دقیقه به هشت صبح مانده که با کوله ای بردوش، خود را به سرنگهبانِ درِشمالی (بزرگراه همت – بین پاسداران و صیاد شیرازی) معرفی می کنم: من محمد نوری زاد هستم، با جناب وزیرقرارملاقات دارم، لطفاً به دوستان خبربدهید. وادامه می دهم: من بیرون ایستاده ام. ومی روم وشروع می کنم به قدم زدن. این بارمسیر رفت و برگشت را طولانی ترمی کنم. شاید یازده متر. این یازده متررا می روم و بازمی گردم و برای اتومبیل هایی که با سرعت از بزرگراه جدا شده و به داخل وزارت می روند دست بالا می برم و سلامشان می گویم. بعضی ها اصلاً نه انگار، بعضی ها اما زیرچشمی، وبعضی نیز یک نیمچه سلامی به سمت من می پرانند وبا شتاب به داخل می روند. برای یک مأمور اطلاعات – آنهم درست جلوی درِ وزارت – پسندیده نیست که تمام رخ به سمتِ آدم مسئله داری مثل نوری زاد سربچرخاند و با او خوش وبش کند و اصطلاحاً ” لو” برود.

صبح اول وقت است وکارمندانِ دوایرگوناگون به داخل می روند. اینجا یکی از چهارپنج دری است که ازچند سو به داخلِ وزارت راه دارند. چیزمتفاوتی که می بینم، حضوربانوان چادری درمیان ورود کنندگان به داخل وزارت است. پیش ازاین هرچه دیده بودم، مردان بودند. چه پیروچه جوان. امروزاما بانوانی را می بینم که یا خود رانندگی می کنند و داخل می شوند، یا ازاتومبیلی پیاده شده و پیاده به داخل می روند، یا این که راننده ای آنها را همراهی می کند و به داخلشان می برد.

ساعت نه وده دقیقه است که پژوی 206 همیشگی بیرون می آید. یکی ازمأموران را می شناسم اما راننده را – که صورتش را تراشیده و کت وشلواری شیک برتن دارد – پیش ازاین ندیده ام. مأموری که می شناسمش، هموست که روزشنبه به من گفته بود: با دفتروزیر تماس گرفتم گفتند: وزیرتا بعدِ اربعین (دوشنبه) نیست برو سه شنبه بیا شاید کاری کردیم. وامروزسه شنبه بود. وقتی این سخنش را یادآوری می کنم، خنده ای می کند ومی گوید: چیزی بود که به من گفته شد، من هم عین آن را به تومنتقل کردم. وادامه داد: توهم که خیلی حرف گوش کردی!

راننده ازسرکنجکاوی و این که چیزکی بین ما رد وبدل شده باشد، ازتعداد فرزندان من و تحصیلات من واین که کجا کارمی کنی وداستان اینجا آمدنت چیست می پرسد، تا می رسد به: چی شد که ناگهان برگشتی، که من ازهمین آخری شروع می کنم: بگوچی نشد؟ درچند جمله ی کوتاه، ازبلاهایی که برسراین مردم آمده برایش می گویم. واو، سرش راجلومی آورد ودلسوزانه نصیحتم می کند: ببین آقای نوری زاد، ول کن اینها را، بروبچسب به زندگی ات. برو دست زن وبچه ات را بگیروعشق وحال زندگی ات را بکن. من هم سرم را جلومی برم و می گویم: والا بخدا ماهم داشتیم همین کاررا می کردیم. ماهم می خواستیم بچسبیم به زندگی و زندگی بکنیم. اما نگذاشتند که! می گوید: تو، توی جهادسازندگی بوده ای، درجبهه بوده ای، توکیهان بوده ای، خیلی زحمت کشیده ای، نگذاراینها تباه شود. می گویم: زحمت من دربرابرآنهایی که جانشان را برای بقای این نظام به میان آوردند چیزی نیست، منتها اینها ثمره ی همه ی زحمت ها را قلپّی بالا کشیدند. می پرسد: کی ها؟ می گویم: بعضی ازآخوندها، بعضی ازسردارها. هرسه می خندیم وآماده می شوند که بروند داخل. آمده بودند تا دوکاربکنند. هم ازحضورمن مطمئن شوند وهم حضورمرا گزارش کنند. مأموری که پیش ازاین دوباردیده بودمش می گوید: شما داری مارا به زحمت می اندازی. به اومی گویم: شما کارتان همین است. که بیایید وبروید وگزارش کنید ودستبند بزنید. این من هستم که ازکاروزندگی افتاده ام. همو می گوید: خب برو زندگی ات را بکن. با تبسم می گویم: چشم حتماً.

ساعت نه وسی دقیقه است که مردی هم سنّ وسال خودم ازیک پراید مسافرکش پیاده می شود تا برود داخل. یک کیسه ی پلاستیکی هم بدست دارد. برایش دست تکان می دهم. که یعنی سلام. دوبارنگاهم می کند وراهش را به سمت من کج می کند. من هم چند قدمی به سمت اوپیش می روم. با اشاره به من چیزی می گوید که من متوجه نمی شوم. جلوترمی روم ودستم را به نشانه ی دوستی درازمی کنم. باهم دست می دهیم واو خیلی محکم به من می گوید: ما نوری زادِ روایت فتح را دوست داریم. نوری زادی که وقتی صدایش ازتلویزیون پخش می شد بند بند من به لرزه می افتاد. ما آن نوری زاد را می خواهیم. نه این نوری زادی که افتاده بجان ارزش های انقلاب ودرومی کند می رود جلو. می گویم: من همانم. می گوید: نیستی! می گویم: من همانم، آنهایی عوض شده اند که ما یک جوردیگرمی فهمیدیمشان. می پرسد: کی ها؟ می گویم: سردارها، بسیجی ها، آخوندها، رهبر.

کمی عصبانی است. حرص می خورد. ومن تلاش می کنم مراعاتش کنم. یک بحث سرِپایی جلوی وزارت اطلاعات درگرفته است ومن باید مدیریت کنم این بحث بی سرانجام را. می گویم: یک آخوند به من نشان بده که درجایگاه واقعی ودرستش ایستاده باشد. همانجوری که ما ازیک آخوند اسلامی وآرمانی انتظارداریم. به دوردست اشاره می کند ومی گوید: یک آخوند؟ بیا، نورچشمم عزیزم روحم آقای خامنه ای. می گویم: باشد، این نورچشم، این عزیز، این روح، معصوم است یا معصوم نیست؟ نیست که؟ پس چرا درقبال اینهمه مسئولیتی که دارد واینهمه خسارتی که امضای ایشان پای آنهاست، به مردم پاسخ نمی دهد؟ تا حالا شده دریک مناظره ویک مصاحبه ی غیرتشریفاتی شرکت کند؟

با اصرارازمن می پرسد: امام خمینی را قبول داری یا نداری؟ می گویم: امام خمینی ای که کلت به کمرخلخالی می بندد و کلاشینکف به دستش می دهد تا بزند وبکشد وبه هیچ بنی بشری هم اعتنا نکند، نه. کمی بیشترحرص می خورد: ببین نوری زاد، امام علی هم دریک روزچهارهزارنفررا ازدم شمشیرگذراند. می گویم: اینها بیایند امام علی باشند وآنوقت بزنند چهارهزارنفرکه هیچ یک میلیون نفررا بکشند. مثل امام علی با شکایت یک یهودی به محکمه بروند. مثل امام علی هیچ به مال دنیا چشم نداشته باشند. مثل امام علی آتش گداخته به صورت خویشان حریص خود نزدیک کنند. مثل امام علی ازدزدی های سرداران ووابستگانشان ابرازانزجارکنند. ومثل امام علی دق مرگ شدن همه ی مسلمین را بخاطرِربوده شدن خلخال ازپای یک زن یهودی – آنهم درنواحی دورِمرزی – جایزبشمرد.

با ارتعاشی که ازصدایش بیرون می زند، دست راستش را بالا می آورد. آستینش را عقب می زند وجای عمیق وگود افتاده ی یک زخمِ دوران جنگ را نشانم می دهد ومی گوید: من، هم قبلش تو دوره ی جنگ هم حالا، هست ونیستم را فدای این انقلاب واین نظام و امام خمینی وآقای خامنه ای کرده ام و تا پای مرگ هم پای این نظام واین رهبری ایستاده ام. دستی به پشتش می نشانم وبا آرامش می گویم: خدا قبول کند برادر. ودستم را برای ابرازدوستی به سمتش درازمی کنم. با کمی تردید با من دست می دهد ومی گوید: نوری زاد، برو و یک تجدید نظردرافکارت بکن. ببین چکارکردی که به این روزافتادی. شب با خودت خلوت کن برگردهمانجایی که بوده ای. من برای عاقبت بخیری تو دعا می کنم. بازویش را با محبت می فشرم. واو، به سمت درِ ورودی وزارت اطلاعات پیش می رود وداخل می شود. دورشدنِ او را تماشا می کنم. او، خودِ من است تا پنج شش سال پیش. ازخودم بدم می آید. احساس می کنم من دلِ اورا شکاندم. او، یکی ازخوبان وزارت اطلاعات بود. ومن، با قساوت قلب، به باورهای اولگد زده بودم.

ساعت نه وپنجاه وچهاردقیقه است. سه تا کلاغ برای بهره مندی اززباله هایی که اهل محل درآنجا می گذارند، پایین می نشینند. چرا سه تا؟ پس چهارمی کجاست؟ آیا مرده؟ آیا به سنگ پسربچه ای زخمی شده؟ ساعت می شود ده و پنج دقیقه. یک پژو 405 می آید با سه سربازداخلش. می آیند وکلاغها را می ترسانند و درکنار زباله ها به یک صفحه ی فلزی که برآن چهارپیچ ومهره جوش خورده پای می کوبند. کمی بعد یک جرثقیل می آید. یک سربازهم ازآن پیاده می شود. راننده ودستیارانش وسربازان تلاش می کنند قطعات یک ستون بلند فلزی را ازپشت جرثقیل پایین بگذارند.

درهمین حال پیامکی ازمحمد جواد رفیعی دریافت می کنم. سالروزتولد پدرش دکترمحمود رفیعی را تبریک گفته. دکترمحمودرفیعی، جانبازی است که من اززندگی اش یک کارمستند ساختم واو با همان کارمستند به جامعه معرفی شد و ظرفیت های نورانی اش آشکارشد. وی همین امسال ازدنیا رفت ومن وبرادرم دکترصمد نوری زاد برای مراسم تدفین وتشییعش به روستای چوبین درِ قزوین رفتیم. درجواب به پیامک محمد جواد، نوشتم که برای پدرمرگی متصورنیستم. این آدمها هماره زنده اند.

ازیکی ازسربازان می پرسم این ستون برای نصب تابلوست؟ می گوید: برای نصب دوربین است. یک پژوی 405 ازداخل می آید بیرون وبا سربازان و راننده ی جرثقیل گفتگومی کند. احتمالاً او کسی است که پیگیرنصب دوربین است ونماینده ی وزارت است برای همین کار. ستونها را پیاده می کنند. حتی یکی ازستونها محکم به زمین می افتد و کمی آنسوترازحرکت بازمی ماند.

یک موتوری که کلاه کاسکتی به سردارد، می آید وبا نگاه به من، چیزی می پرسد. متوجه نمی شوم. جلومی روم. مرا می شناسد. سخت ازاین ملاقات شادمان است. چهل وپنج ساله به نظرمی رسد. با اشاره به پشت سرمی گوید: من به تازگی ازاین خراب شده بازنشست شده ام. نامه های شما را یکی یکی خوانده ام و کپی گرفته ودسته بندی کرده ام. درداخل که بودم نوشته های شما را می خواندیم وبا همکاران بحث می کردیم. اینها حتی بخاطرانتقاد از احمدی نژاد خیلی ها را اخراج کردند. حالا انتقاد ازبالاتری ها بماند. می پرسد: کاری با توندارند؟ می گویم: شاید هزینه اش بیشترازفایده اش باشد برایشان. می گوید: صد  درصد. صد درصد. می گوید: من آمده ام مقداری طلب دارم بگیرم بروم. طلبم را که بگیرم می روم پشت سرم را هم نگاه نمی کنم. می گوید: شما که با آن بالایی بگومگو کرده اید، این ها را ول کنید. اینها کاره ای نیستند. هیچکاره اند. جرثقیل که می رود، موتوری نیزخداحافظی می کند ومی رود. سربازها مشغول بهم متصل کردن سه قسمت ستون می شوند.

درساعت ده وسی وهشت دقیقه، مردی حدود شصت ساله می آید وبه نرمی با من سخن می گوید. اصلاً ازراه درازی آمده که پنج دقیقه با من صحبت بکند و برود. کت وشلوار روشنی به تن دارد. با جلیقه اش. درصدایش غمی عمیق نهفته است. کمی مأیوس به نظرمی رسد. نمِ اشکی نیزچشمانش را خیس کرده. می گوید: من نوشته های شما را دنبال می کنم. سه سال است که بازنشسته شده ام. ازکجا؟ ازهمینجا. می گوید: منتها من از” هیولا” های وزارت نیستم. ازمستضعفینش هستم. ازکسانی که دستشان به آزار وآسیب کسی بالا نرفته. دراین سه سال کارم شده تعقیب نوشته های شما. درسایت ها می چرخم. درخانه، انتقاد که می کنم همه برمن برمی آشوبند. به این نتیجه رسیده ام که ازاین نظام، بیشترازاین برنمی آید. ذات این نظام همین است. این نظام دارد عوام سازی وعوام سواری می کند. می گوید: یک اسب تا وقتی وحشی است آزاد است. اما وقتی رام شد، دوست دارد سواری بدهد، دوست دارد سوارش شوند. کدام اسب رام شده را دیده ایم که ازسواری دادن لذت نبرد. این مردم دوست دارند که عوام باشند وسواری بدهند.

می گوید: من درخانه این حرفها را که می زنم، خانواده ام اوقاتشان تلخ می شود، مادرم عاقم می کند. برادرم نجسم می خواند. به من توصیه می کند: اینها را ول کنید. وزیراینجا کاره ای نیست. اینها به گنده های خودشان هم رحم نمی کنند. مگرمنتظری نبود؟ مگرهاشمی نبود؟ می گوید: من ازوقتی که شما آمده ای اینجا یک چند باری به نگهبانی زنگ زده ام. که نوری زاد آنجا چه می کند؟ خودشان می خندند. نمی دانند با شما چه بکنند. دستی به پشتش می نشانم ومی گویم: من همیشه کارکنان اطلاعات را تفکیک کرده ام. حساب هیولاها را با دیگرانی که صاف وصادق اند یکی نکرده ام. من معتقدم هرجامعه ای درهرشرایط به چیزی شبیه وزارت اطلاعات محتاج است. اما بقاعده. این صحبت ها شاید پنج شش دقیقه به درازا نمی کشد. دست می دهد می رود. اینهمه راه آمده است تا همین ها را به من بگوید وبرود.

او که می رود، پیرمردی با سرووضع پیرمردهایی که یک زمانی برای خود آمد وشدی داشته اند با چند کتاب اخلاقی دردست می آید وازمن می خواهد این کتاب ها را به جناب سرهنگ پاسدارحسن بخشی بدهم. می گویم: اینجا اطلاعات است. پاسداران جایشان اینجا نیست. می گوید: کجا بروم؟ می خواهم اینها را تقدیم کنم به جناب سرهنگ بخشی. نشانیِ چند جا را می دهم. می گوید: می خواهم بروم سوریه ببینیم اسراییل چرا اسلحه می دهد دست مردم ومردم را به جان هم می اندازد. خداحافظی که می کند با صدای محکمی می گوید: یاعلی، یا مهدی ادرکنی. به خودم می گویم: ببین مردم را به چه روزی انداخته ایم. طرف برای این که خودی نشان بدهد، الفاظی به زبان می آورد که اصلاً متعلق به او نیست.

به فردا – چهارشنبه – می اندیشم. تلاش می کنم زود بیایم. صبح ها بیشترحال می دهد. کارمندان بیشتری را می شود سلام گفت. من با هرسلام، شاخه گلی تقدیم کارکنان وزارت اطلاعات می کنم. این شاخه های گل سرانجام این فضا را معطر خواهد کرد.

محمد نوری زاد

چهارم دیماه نود ودو – تهران