سلام ای بزرگواران

پیش ازاین، نگاه من به کردستان، نگاه خامِ یک مرکزنشینِ اهل مطالعه بود. نگاه خامِ کسی که بقدرِخود اهل تحقیق وتحلیل وپیگیرِماجراها وخبرها وحادثه هاست. من اعتراف می کنم که فهم من ازکردستان متأثرازنگرشی بود که دستگاههای خبری وامنیتی ونهایتاً حکومتی ازکردستان پرداخته بودند ومی پردازند. پیش ازاین همه ی تلاش من این بود که درباره ی کردستان فارغ ازحُقنه های رسانه ایِ نظام به کُنهِ یک ماجرا فروشوم. اما اعتراف می کنم آنچه که من بچشم خود ازکردستان دیدم، با آنچه که پیش ازاین برای خود پرداخته بودم، کاملاً متفاوت، ومتمایل به نگاه دستگاههای امنیتیِ نظام بود.

من پیش ازاین کردستان را عبوس وماجراجومی دیدم. ازبهم پیوستن خبرها و تحلیل ها کردستانی برای خود پرداخته بودم که به ضربِ یک سخن متغایردست به کلتِ کمرش می بَرَد ونوک اسلحه اش را برپیشانی طرفِ مرکزنشین وحکومتی اش می گذارد و: شلیک! من پیش ازاین مردمان کردستان را فریب خورده و ساده وبی سواد و سرگردان می دانستم. مردمانی که درتشخیص درستی ها سرگردانند وهمین سرگردانی باعث شده دیگرانی ازآنسوی مرزها ویا دیگرانی ازجنس دیگربه تحریکشان حریص شوند. من فکرمی کردم مردمان کردستان خام اما مترصدِ عصبیت اند. مردمانی که شکل مشخصی نداشته اند ودرسرنوشت تاریخیِ خود خمیرگونه هرازچندی به شکلی درآمده اند. مردمانی که درلابلای کوهها ودره ها مجبورومحصورند وهمان به که درهمان دره ها بمانند وپایشان به مرکزودستگاههای کشوری گشوده نشود.

نگاه من به مردم کردستان با تصویری ازخمیرگونگی متجانس بود. مردمی که حکومت ها وبویژه نظام اسلامیِ ما تا توانستند برسرشان کوفتند وبه یک استمالت ریاکارانه وبه یک شعارِوحدت گرایانه ی موذیانه برسرشان کلاه گذاردند تا رأی وعواطفشان را به سمت خود متمایل کنند وبرای چند صباحی بفریبندشان وساکتشان کنند. من فکرمی کردم درهمه جای کردستان به سیم خاردارهایی بربخورم که نفرتِ مردمِ کُرد برای مرکزنشینان تنیده است. خلاصه اعتراف می کنم: نگاه من خام ودمِ دستی ومتأثرازشلتاق های رسانه ایِ دولتی وامنیتی بود. واعتراف می کنم: پیش ازسفر، یک نهیب باطنی مرا ازفروشدن به کردستان بازمی داشت. که: مرو. مبادا همان مردمان عبوسِ کُرد به ضرب یک فشنگ سرگردان کارت بسازند وپرونده ات را مختومه اعلام کنند. 

واما آنچه که من ازسفربه کردستان یافتم:

یک: من به شدت معتقدم وبه این باوررسیده ام که دستگاههای امنیتیِ ما وبویژه سپاه – بنا به دلایلی که خواهم گفت – ازکردستان همان تصویری را پرداخته اند که خود بدان متمایل اند. ونه آن که هست. ونه آن که باید باشد. ما وشما کاررا درکردستان ومناطق سنی نشین بدانجا رسانده ایم که مردمِ کُرد و بویژه جوانان کُرد ما را دوست ندارند. وبل که ازما متنفرند. آنان بدین باور رسیده اند که: کودکی که درکردستان بدنیا می آید، دو داغ برپیشانی دارد. یکی داغ کُرد بودن ودیگری داغ سنّی بودن. ومن – محمد نوری زاد – این دوداغ را بچشم خود درهمه جای کردستان دیدم. چیزی که ازتهران نمی توانستم ببینم.

دو: من به این نتیجه رسیده ام که سپاه وکلاً دستگاههای امنیتی ما، کردستان را همچون حیات خلوتی برای برپایی باشگاه مشت زنیِ خود آراسته اند. نقش این باشگاه این است که هم هماره سپاه را دراین هماورد بی دلیل پیروز نشان بدهد. وهم برضرورتِ حضورش دراین باشگاه تأکید ورزد. برای چه؟ برای این که مبادا رقیبی وحریفی ازگرد راه برسد وگردوخاکی بکند وخودی نشان بدهد. منظورمن ازاین باشگاه، نیازی است که سپاه برای تداوم حضورِنظامی خود – ونه حتی صرفاً امنیتیِ خود –  درکردستان دارد. بهره ی سپاه ازشکننده نشان دادن اوضاع درکردستان این است که می تواند نگاه شمایان را نه به کردستان بل به خود وتوانمندی های خود معطوف دارد. سپاه دراین باشگاه مشت زنی به شما می فهماند که: اگرمن نباشم حریف دو روزه پایه های تخت وبخت شما را می جود، پس مرا – سپاه را – ببینید وهرچه را که من می خواهم امضاء کنید.

سه: سپاه یک نهاد نظامی است. یک نهاد نظامی است برای اجابتِ مختصاتی که هم ما ازآنها خبرداریم وهم شما. این نهاد نظامی اما به هرکجا که شما تصورکنید سرفروبرده است ومطالبات خود را برمیزسهم خواهی که نه، بربرجِ بلندِ”باید” نهاده است. سپاه بشدت درمسائل سیاسی واقتصادی وفرهنگی وحتی خرید وفروش دلاروارزفروشده است. به شدت به قاچاقچی گری وبالاکشیدن سهام مخابرات وسایرتشکیلات سودآوروبه هرکجا که درآن رونقی است داخل وآلوده شده است. حوزه ی تعلقات سپاه بسیارفراوان است. ازمعدن تا بلعیدن بدون مناقصه ی پیمانهای کلان تا واردات کامیون تا قاچاق لوازم آرایش وتا خلاصه هرچه وهرکجا وبه هردلیل. اینهمه سراسیمگیِ سپاه برای روفتنِ فرصت ها ناگهان اورا نگرانِ این کرده است که مبادا دورنمای وجودی اش به تردید افتد. این که: خوب اگرسپاه به یک چنین رویکردهایی مشتاق است، یکسره ازلباس نظامی اش خروج کند وبه پیمانکاری وسرمایه گذاری وقاچاق ویک چنین کارهایی روی بَرَد. اینجاست که سپاه، به یک باشگاه مشت زنی احتیاج می بندد. برای چه؟ برای این که زورخود را و ضرورت وجودی اش را دراین باشگاه به نمایش گذارد. کردستان بنا به استعداد تاریخی اش مناسب ترین باشگاه مورد اعتنای سپاه است. برای چه؟ برای این که هرازگاه خودی بنماید و شمایان را ازغول خفته ای به اسم کردستان بترساند. دراین باشگاه، حتی می شود به صحنه های نمایشی نیز ورود کرد وپیروزازنمایش های طراحی شده بدرآمد. سربسته گفتم وگذشتم. تا شما را چه افتد وچه بکارآید.

چهار: من با جمع آوریِ همه تجربیاتِ جاری دراین استان می گویم: کردستان، نه یک تهدید، که یک فرصت بی نظیر و استثنایی است. کردستان بیش ازآنکه عبوس باشد متبسم است. تبسمی نه ازسرعادت، که ازسرباور. کردستان بشدت خواستار زندگی است. وحال آنکه ما به هربهانه اورا به سمت عصبیت هل داده ومی دهیم.

پنج: کردستان هرگزخواستارتجزیه وجدایی واستقلال نیست. مردمان کردستان همگی – بجزجماعتی قلیل وتندرویی که درهرکجا یافت می شوند – خود را ایرانی می دانند وخواستارحقوق حتمی وشهروندیِ خودند. وما، دراین سالها با تحکم وعصبیت حقوق بدیهیِ آنان را انکارکرده ایم. این سخنِ یک سرمایه دارویک فعال حقوق بشریِ کُرد را فراموش نمی کنم که به من گفت: اگرروزی به هردلیل بین کردستان وایران جدایی بیاندازند وخندقی میان ایران و کردستان فاصله اندازد، ما با خون خود این خندق را پُرمی کنیم تا به ایرانِ خود متصل شویم.

شش: یک سیاست ناجوانمردانه ی شیعی ازسالهای پس ازانقلاب بدینسوی، مردمان کُرد را به تنگنای ” شهروندان درجه ی چندم” فرو فشرده است. جوانان کارآزموده ی کُرد وتحصیلکردگان و کارآمدان وکارفهمان کُرد به جایگاههای مدیریتی وتصمیم سازی وکشوری راه نمی یابند. بنا به همان سیاست ناجوانمردانه ازاستخدام مردان وزنان فهیم ودرس خوانده ی کُرد – که تعدادشان اتفاقاً فراوان و رو به فزونی است –  دردوایردولتی بویژه درشهرها واستانهای مرکزی پرهیزمی شود. 

هفت: من نمی دانم کدام عقل سلیم ازاحداث مسجدی درتهران – برای اهل سنت – ممانعت می کند؟ باورکنید تماشای شصت هزارنمازگزارسنّی درتهران کوچکترین خراشی به هیبت شیعی ما که نمی اندازد بل صبوری ومدارا وفهم ما را برمی کشد. مشکلِ این که چرا بیش ازچهارپنج هزارنفردرتهران به نمازجمعه ی آقای جنتی نمی روند، درجای دیگراست و اصلاً به شکوه نمازسنّیان ارتباط ندارد.  

هشت: استعداد بکروطبیعت جذاب کردستان آنگونه است که می تواند بسیاری ازتنگناهای معیشتیِ کردستان را وابگشاید ومشتاقان وگردشگران را ازهرکجا بدینسوی فرابخواند. اگرکه پیش ازطبیعت ناب کردستان، به طبیعت ناب مردمان کردستان اعتنا کنیم.

با احترام وادب

محمد نوری زاد

بیست ودوم آذرماه نود و دو- اهواز