من شخصاً جزیره هرمز خودمان را بسیار دوست دارم. از جهات مختلف. هم مردمش را، که تقریباً فراموششان کرده­ایم، هم کوهستان رنگین او را، و هم سواحل بکر و خوش ­منظره­اش را. یکی از دوستانم حدوداً شصت نوع رنگ از کوه­های هرمز، شماره کرده بود. شما در عبور شتابناک از جادۀ ساحلی هرمز، حداقل به هفت نوع رنگ آشکار کوه­های آن برمی­خورید. معدن خاک سرخ هرمز نیز از معادن کم­نظیر جهان است. که متأسفانه مردم جزیره، از آن بی­نصیب­اند. (تا زمان نگارش این نوشته: 1389)

 یک روز در ساحل جنوبی این جزیره مشغول فیلمبرداری بودیم. یکی از دوستانم خرچنگ مرده ای را نشانم داد که طیف گسترده­ای از رنگ­های آبی و بنفش بر پوسته پشت او نقش بسته بود. تماشای این پوسته رنگین، پرسشی در من پدید آورد. به دوستم گفتم: اگر پشت این خرچنگ، این همه رنگ نمی­داشت آیا در من و تو ابهامی برمی­انگیخت؟ که چرا دستگاه آفرینش از رنگ آبی و بنفش این خرچنگ غفلت کرده؟

همین امروز، هم سلولی ام: جناب دکتر عرب مازاریزدی از یک میوه گرمسیری اسم برد. نشانی­اش را که داد و طعم و قیافه آن را که توصیف کرد، دانستم همان درخت «پاپیا» یا خربزه درختی خودمان است. پاپیا در منطقه بلوچستان کشت می­شود. درختش شبیه نارگیل و نخل است. درست در بیخ بالایی درخت، آنجا که تنه باریک و دراز او تمام می­شود و انبوه برگ­های بلند و پهن او شروع می­شود، مجموعه­ای از میوه‌های ریزو به­هم چسبیده­اش می­روید.

این میوه­ها نخست به اندازه گردو هستند و هر کدام به نوبت بزرگ و بزرگ ­تر می­شوند. کامل که می­شوند، از سبزی به زردی می­گرایند. و چیزی شبیه خربزه می­شوند. با طعمی مشابه طالبی.

 به دکتر عرب مازارگفتم اگر خداوند این درخت را نمی­آفرید، آیا با اعتراض بشر روبرو می­شد؟ که خدایا، در جوار طعم طالبی، یک طعم، و در کنار درخت­های نخل و نارگیل و موز، یک چنین درختی را جا انداخته­ای و خلق نکرده­ای!

 البته من خودم به این پرسش کودکانه پاسخ گفتم. این که رنگ آبی و بنفش آن خرچنگ، و درخت پاپیا با میوه خربزه­گونه­اش، نمی­توانسته­اند از گردونه خلقت خدا حذف شوند. چرا؟ چون در شأن آفرینندگی خداوند، خللی پدید می­آمد. جنبیدن هر ذرۀ ناقابل و ناپیدا از جایگاه حتمی­اش، کل هستی را به هم می­ریزد. «احسن الخالقین» بودن خداوند، ایجاب می­کرده است که کوه­های هرمز، به هفت رنگ درآیند و پشت آن خرچنگ، به طیفی از رنگ­های آبی و بنفش مزین باشد و خربزه درختی گرمسیری، با آن شکل و قیافه باورنکردنی­اش، طعمی از طالبی داشته باشد. با هسته­ای بزرگ در میانه.

گستردگی پدیده­ها، آنچنان از تنوع و کثرت برخوردار است که شناخت گونه­های آن برای همه عمر بشر، سرگرمی علمی و معرفتی و معیشتی فراهم آورده است. به نوعی که هیچ­گاه، هیچ انسانی با هر گرایش و تعلقی که دارد، به تکرار پدیده­ها درنیفتد.

این گستردگی و تنوع و کثرت، نشان می­دهد پیش از آن که پرسشی در ذهن بشر شکل بگیرد و تقاضایی در روان و جان او پدید آید، خداوند، به خلق پدیده­های گوناگون دستور فرموده است. با گشودن دریچه سی­وسوم و سی­وچهارم سورۀ ابراهیم، ، به گزیده­ای از این پدیده­ها برمی­خوریم. اما در ابتدای آیه سی­وچهارم، خداوند به کف تقاضای ما انسان­ها اشاره می­کند: «واتیکم من کل ما سألتموه = و از چیزی که از او خواستید، به شما عطا کرد».

در ادامه همین جمله شورانگیز، خداوند به ضعف بشر، در شماره کردن نعمت­های اعطایی تأکید می­ورزد: وان تعدوا نعمت الله لاتحصوها = و اگر نعمت­های خدا را شماره کنید، هرگز آن­ها را شماره نتوانید کرد».

در پایان همین آیه، به یک سوز الهی برمی­خوریم. یک جور گله­مندی و آزرده­خاطری از انسان. که: خدا این همه نعمت به­خاطر گل روی انسان خلق کرده، و بشر، قدردان خدا نیست: ان الانسان لظلوم کفار = انسان، ستمگر و ناسپاس است».