سه نوشته رضای عزیز ما با عنوان : دوئل در گودال به تنوعی از گرایش فکری و خواست جوانان ما راه می برد . همانهایی که دیگران (غربی ها) دارند و ما نداریم . اگر در پاسخ به نوشته های رضای عزیز تعلل شد علتش این بود که طرح مسئله ی مورد نظر رضا برای دوستان مخاطب ما عینی تر شود . پاسخ من به نوشته های این جوان شوریده شاید همانی نباشد که او انتظار آن دارد . اما هرچه که هست به این پرسش رضا پاسخ می دهد که چرا محمدنوری زاد خود را سرباز این نظام می داند ؟

رضای عزیز ، تو در نوشته سه گانه ات ، خود را در آن سوی معرکه این نظام وانهاده ای و از موضع یک جوان سراسیمه و عبوس و پرسشگر، به بانیان این سوی تاخته ای . که من به تو حق می دهم . من دراین سه نوشته ، به جمله ای از تو برنخوردم که نشان دهنده ذره ای از علاقه تو به این نظام باشد . یا حتی نیم خطی که کورسویی از امید تو را به این سوی در خود جا داده باشد . باز به تو حق می دهم .

تفاوت من و تو ، عزیزم ، درهمین دو نگاه است . تو آن شورشی مضطرب به ته خط رسیده ای هستی که برای عبورشتابناک از این معرکه ، حوصله و تامل و تحملش از کف رفته . کسی که برای گذر از این مخمصه ، آرام و قرار ندارد و مرتب پا به پا می شود . کسی که در این توقفگاه اجباری ، سر به افق دور می برد و دست ها را به هم می ساید و به ساعت مچی اش نگاه می کند . که مگر چقدر از عمرش باقی مانده ؟ درحالی که همچنان به تو حق می دهم .

تو چون منتقدی هستی که به درستی یا نادرستی ، هیچ تعلقی به این سوی ندارد . و هر چه در او نمود کرده ، شوریدگی حریصانه به آنسوست . و این حرص و ولع ، برای دست یافتن به هرآنچه که آنان (غربیان) دارند ، البته هیچ عیب که نیست ، حسن نیز هست . کسی که خواهان چیزی نباشد ، بدیهی است که تحرکی نیز نداشته باشد .

شاید این حرص تو به یافته ها و داشته های مردمان غرب – که از آن به ثمرات لیبرالیسم تعبیر کرده ای – ناشی از تلنبار سالها بی توجهی این نظام به خواسته های تو بوده باشد . که امثال من در پاسخ به آنچه می خواسته ای و طلب می کرده ای ، تو را به تماشای یک باغ سرسبز خیالی احاله می داده ایم . و با تو سخن از یک جایگاه ماورایی می رانده ایم که همه خواسته های دنیاوی و آخرتی تو را به عالی ترین وجه ممکن در خود پرورانده ، اما نه خودمان از موقف و کیفیت آن خبرداشتیم و نه نشانی دروازه اش را می دانستیم . یک هپروتی از مدینه فاضله اسلامی برای خود برآورده بودیم و خشماگین تو را به غواصی در آن فرو می بردیم .

ما خود نصیب خود از این مدینه خیالی می ربودیم ( چون برسرکاربودیم ) اما نصیب تو ، عزیزم ، جز حسرت و تنگنا و خسارت نبود . و شاید راز شور هماورد طلبی تو در آن گودال خیالی ، همین دست های خالی تو باشد . که : با نگاه به دست های پرو پیمان دیگران ، به خودت می گویی : من چه ام از آنان کمتراست ؟ منی که هم هوش و استعدادم بیشتر است و هم پشتم به تاریخی کهن و آموزه های معرفتی ریشه دار سرزمینم گرم است ؟ چرا باید من ، با همه داشته های بالقوه ای که دارم ، محتاج یک گرم آزادی و عقل و کرامت باشم ؟ و آنان ، درفراسوی مرزهای سرزمین من ، صرفا به خاطر این که همچون من ، گرفتار یک جبر جغرافیایی نیستند ، با بها دادن به عقل خود ، و با قدردانی از داشته ها و نسل خود ، در جایگاهی قرار بگیرند که من جوان ایرانی حسرتش را بخورم و با افسوس برای همه چیزهایی که در یک قدمی من است ، له له بزنم و شاهد این باشم که دارم ذره ذره آب می شوم ؟

رضای عزیز ، بحث کردن با همچو تویی که هیچ بارقه امیدی برباورهای او نمی بارد و هرچه در اوست نفرت است و حسرت و افسوس ، بسیار دشوار است . شاید راز تاخیر من در نگارش این نوشته ، به همین شوریدگی غلیظ تو برگردد . که در تو رشحه ای از امید برای عاقبت این نظام نمی بینم . به قول خودمان از نامه ات می شود فهمید که با امثال من می گویی : مرا به خیر تو امید نیست ، شر مرسان !

من با این جوان سراسیمه چه بگویم ؟ بگویم : من با تو ، که به ریسمان ارتباط خودت با این نظام ، تیغ کشیده ای سخن مشترکی ندارم ؟ بگویم : برو و به همان مدینه فاضله لیبرالی خودت بند شو و نایافته های خودت را از آنان وام بگیر؟

اما خوب که دقت می کنم می بینم نه ، من هنوز با این جوان مضطرب و پرسشگر ایرانی ، فصل مشترک های بسیار دارم . کمترینش همین نگارش دوسویه است . آنان که قید همه چیز را زده باشند ، حرفی برای هم ندارند ؟ درنهج البلاغه ، چند نامه از حضرت امیر آمده که روی سخن به معاویه دارد . این نشانده این است که حضرت در او هنوز کورسویی از امید می دیده . یا می خواسته برای عقلای تاریخ ، حجت آشکاری به یادگار گذارد . که : ای مردمان تاریخ ، آگاه باشید که من این مرد را به زیبا ترین وجه ادبی حکمت بار ، به راه دعوت کردم اما نپذیرفت .

پس می فهمیم آنانی که برای هم نامه می نویسند ، هنوز در هم سراغی از مشترکات می جویند . چرا که نگارش یک مطلب ، به عقل راه می برد ، وهرآنچه از عقل بویی برده باشد ، به امید وابسته است . حتی دشمنانی که هیچ فصل مشترکی باهم ندارند ، آنجا که به نگارش دست می برند ، تاریخ را به داوری باورهای هم فرا می خوانند . واین ، یعنی همان امید . تو نیز با نگارش این سه نوشته ، خواستی بگویی ای مردمان ایران و جهان ، این سخن من ، که نکته به نکته از کاستی های این نظام از یک طرف ُ و از ساحت های پربار لیبرالیسم از طرف دیگر می گویم . حالا بشنوید سخن محمد نوری زاد را که مرتب در نوشته هایش خود را سرباز نظامی می داند که به زعم من ، سالها پیش تقش در آمده و هیچ رطوبتی از آن مدینه رویایی اش به این سوی نشت نکرده و نخواهد کرد .

و اما : پاسخ من :

رضای عزیز ، بگذار درهمین ابتدای سخن ، حساب بمب های اتمی آمریکا را که برسرهیروشیما وناکازاکی فرو ریختند ، از لیبرالیسم جدا کنیم . به همین روند ، حساب اطوارو رفتار و خسارتهای کوچک و بزرگ مسئولین جمهوری اسلامی ایران را از دین اسلام . نه سالها برده داری و کشتار و کشیدن مردمان آفریقا به غرب به لیبرالیسم مربوط است و نه ظهور اعجوبه هایی چون طالبان ، به اسلام . نه فلان رییس جمهور زورگوی بی منطق خود خواه دروغگوی اروپایی از لیبرالیسم بویی برده ، و نه دوست خود ما آقای احمدی نژاد ، آنگاه که همه فرصت های رشد را از این جامعه ملتهب باز می ستاند ، از اسلام .

پس در این معرکه ، اعمال آدمیان و حکومت هاست که به چالش کشیده می شوند و مورد ارزیابی قرار می گیرد . به نظر تو ، مردم ما ، سی سال پیش ، باید شاه را بیرون می کردند یا نه ؟ یعنی رژیم پهلوی را با همه فراز و فرودش ، سرنگون می کردند یا نه ؟ غرضم از این سئوال این است که اساسا انقلاب علیه رژیم پهلوی را قبول داری یا این که آن را اشتباه همین پیر و پاتال های امروزی و مردم آن روزگار می دانی ؟ اگر بگویی نه قبول ندارم ، لابد به همان روند حاکم بر کشور در آن روزگار ، راضی هستی . در این صورت باید بدانی که : همین آمریکایی ها ، طبق اسنادی که خودت قبول داری و خود آمریکایی ها منتشرش کرده اند ، علیه دولت دکتر مصدق کودتا کردند و شاه را مجددا برتخت شاهی نشاندند . سابقا اگر انگلیس و روس دست به گلوی دستگاه قجری داشتند ، در زمان شاه ، آمریکایی ها همین دست را به گلوی شاه ما بردند . و حتما در این میان ، آسیب اساسی متوجه مردم بوده است .

مگر این که بگویی من اگر بودم به همان وابستگی به آمریکا راضی بودم . تنها به این شرط که عوض هرآن چیزی که از ما می برند ، چیزی به اسم زندگی جلوی من بگذارند . اما عزیزم ، شورش همگانی مردم علیه شاه ، نشاندهنده عمق نفرت یکپارچه مردم بود از هرآنچه که به اسم رژیم سلطنتی در اینجا حاکم بوده است . پس ناگزیری که با انقلاب مردم در سی سال پیش همراه شوی . و اگر موافقی که مردم ما در براندازی رژیم پهلوی محق بوده اند ، باید این را نیز قبول کنی که همان مردم ، متفقا – حالا به هر دلیل – رژیم جمهوری اسلامی را برگزیدند . که البته ، در این رژیم ، همه خواسته های فرو خورده خود را از آزادی و رشد و رفاه و هرچه که نداشته اند ، انتظار می داشته اند . که لابد می گویی اگر مردم یک چنین روزهایی را در افق انقلاب می دیدند ، به هفت پشت شان می خندیدند دست به انقلاب بزنند . به دست و پای شاه می افتادند که بیا و یک اصلاحاتی صورت بده و برسرکار باش . تو باش و وابستگی و هرچه که هست ، ما باشیم و کشوری مثل کره و سنگاپور و مالزی .

صورت فرضی مسئله همین است . اما راز واقعیت دراین است که من و تو محکوم به امروز خویشیم . در عین حال که ترسیم مختصات فردا از همین امروزما حال می گیرد . من تو را از همین فهمی که امروز با توست ، می برم به سی سال پیش ، و تو را بجای امام خمینی برسر کار می گمارم . درخیال ، چه ها که نمی کند این آدمی !

ظاهرا به این رژیم تازه پای جمهوری اسلامی باید فرصتی داده می شد که خود را بیابد . رژیمی را که : هیچ تمرینی در وزیری و وکیلی و اداره جز و کل کشور نداشت و بلد نبود با چه ابزاری جامعه ملتهب آن روزگار را به راه ببرد . کشوری که همه چیزش وابسته بود و با ظهور انقلاب ، کشورهای مرتبط با رژیم شاه ، کارها را زمین گذاردند و کوچیدند . من نمی دانم اگر مشکلی سرراه انقلابیون آن روزگار نبود و بعدها جنگی هم صورت نمی پذیرفت ، آیا باز آنان دچار افراط و تفریط های ویرانگری می شدند که وضعیت فعلی را پیش پای ما بگذارند یا نه ؟ نمی دانم ، اما این انقلاب از همان ابتدا ، فرصت سربرآوردن پیدا نکرد .

حرکت های ایذایی و هولناک ، یک به یک ، از دل اجتماع نا آرام آن روزگار بیرون زد . حرکت هایی چون : خلق کرد ، خلق بلوچ ، خلق ترک ، خلق عرب ، چریک های فدایی ، مجاهدین ، توده ای ها ، سلطنت طلب ها ، و حادثه هایی چون کودتای نوژه و خیزش های براندازی پی در پی ظهور کردند و گاه دست به اسلحه نیز بردند و رفته رفته پا را از سهم خواهی آشکار خود بدر بردند و رسما با جمهوری اسلامی به مخاصمه پرداختند .

صدام حسین هم از اوضاع درهم و بلبشوی داخلی سود برد و با چراغ سبز غرب و شرق آن روزگار ، به ترسیم رویاهای محبوس خود دست برد و بنا به ذات ماجراجویانه اش ، و به تحریک خیلی ها که هم من می دانم و هم تو ، دست به گلوی انقلاب تازه پا برد که : جای من در این توزیع سهم ، کجاست ؟

و حالا تو که بر مسند هدایت این قوم آرمیده ای ، باید هم به داخل برسی و آن اختلافات جانکاه را وارسی کنی و هم از جهات مختلف با دشمنان این انقلاب شاخ به شاخ شوی .

یک راه حل این بود که : مملکت و انقلاب و شهید و آرمان و هرچه را که بود ، وامی نهادیم و به گروه های معترض و صدام می گفتیم : آقایان ، بفرمایید این شما و این مملکت ، بردارید و یک چیزی هم برای ما باقی بگذارید . یا نه ، با کیاست و سیاست و وعده های سرخرمن ، گروه های معارض داخلی را علیه دشمن خارجی بسیج می کردیم . همان کاری که مثلا شاه اسماعیل صفوی کرد در مقابله با عثمانیان . و یا نه ، دست به دامن خود شاه می شدیم و آمریکا ، که برگردید و ما را از این مخمصه ی چه کنم بدر آورید . و لابد : ما به گور پدرمان خندیدیم که انقلاب کردیم .

اما یک راه میان بر نیز وجود داشت . و آن : ایستادگی با بضاعت انسانی آن روزگار در برابر مهاجمین .

و سرآخر بزرگان انقلاب که احتمال می دهم خود تو نیز در میان آنان باشی ، بر گزینش این راه میان بر دست بردند . جوانانی که ذخیره این انقلاب بودند و خوب بودند و پاک بودند و ناب بودند و عصاره فضائل این ملک و مردم بشمار می رفتند ، رفتند و دشمنان داخلی و خارجی را به آنسوی مرزهای کشور فرستادند . با چه قیمتی ؟ به قیمت لت و پار شدن خودشان .

ما ، رضای عزیز ، ناب ترین فرزندان خود را که می توانستند در اوج و فرود این انقلاب یاریگر ما باشند از دست دادیم و بجایش شوخی دلخوشکنکی را به اسم : دشمن در چه فکریه ایران پراز بهشتی یه ، شعار دادیم .

من چه می خواهم بگویم ؟ می خواهم بگویم : اگر آن فرزندان ناب ما به مقابله با آن همه دشمن متنوع داخلی و خارجی نمی شتافتند ، اکنون صورت مسئله ای به اسم جمهوری اسلامی ایران نبود که من و تو در یک گودال خیالی بخواهیم باهم دوئل کنیم .

شاید بگویی : مگر آلمانی ها و ژاپنی ها در جنگشان به نقطه صفر نرسیدند و ناب ترین فرزندان خود را از دست ندادند ؟ که می گویم : بله دوست من ، آنجا آلمان است و ژاپن ، و اینجا : ایران . هم آلمان هم ژاپن ، درست پیش از فروپاشی ، هرکدام قدرت بلامنازع عصر خود بودند . یعنی پتانسیل مبنایی را برای بازپروری مجدد خود داشته اند . ما چه ؟ ما باید بپذیریم که : مردمی تنبل بوده و هستیم . و این تنبلی ست که امروز به مدد مدیران کودن ما آمده و ما را مصرف زده ترین مردمان دنیا کرده . این استعداد تنبلی در ما هست و ریشه در تاریخ ما دارد . یکی از همشهری های ما نشسته بود و دعا می کرد که ای خدا ، مرا به راه راست هدایت فرما وگرنه راه راست را به سمت من کج کن !

اما مثال تو را در باره کره جنوبی قبول دارم . کره جنوبی مثال خوبی است برای این محاجه . که هم مثل ما گرفتار جنگ و آشفتگی بود و هم پس از جنگ به خاک سیاه افتاده بود . این که : چه شد کره جنوبی آن روز شد کره جنوبی امروز، که ما دربدر تکنولوژی اوهستیم ، داستان و پرسش من نیز هست .

رضای عزیز ، من در غوغای شخصی خودم محاکاتی دارم . مثلا می نشینم و به فتح مکه توسط رسول گرامی اسلام می اندیشم . در روز فتح مکه ، بعد از آنهمه آسیب و شقاوتی که مکیان به مسلمین روا داشتند ، پیامبر اسلام در پیشگاه تاریخ و همه سلاطین و فرمانروایان محق بود اگر معارضین مکی خود را از دم تیغ می گذراند و انتقام سالها جفا و دربدری را از ابوسفیان و بزرگان مشرک مکه می ستاند . شاید به همین دلیل بود که با ورود سپاه با شکوه مسلمین به مکه ، یکی از بسییجی های کله داغ پیامبر عربده کشید : امروز روز انتقام است . که پیامبر بلافاصله دستور فرمود ساکتش کنند . و خود فریاد برآورد : امروز روز رحمت و بخشایش است . و اتفاقا بیش از همه ، ابوسفیان قاتل اغتشاشگر ضدانقلاب کافر و رسما : دشمن را ، تحویل گرفت و فریاد زد : هر که نسبت به ما خطایی کرده و اکنون از سپاه مسلمین می ترسد ، اگر به خانه ابوسفیان برود در امان است .

این یعنی چه ؟ تاریخ سلاطین به اینجا که می رسد ، به قول شما جوانها کف می کند . من معتقدم : با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران ، جای احیای یک چنین بخشایش بزرگی خالی بود . یعنی تاریخ اخیر دنیا ، که تشنه معنویت ناب بود ، اگر این رویه را از جمهوری اسلامی ایران می دید ، در برابر بزرگی اش سرتعظیم فرود می آورد . مثلا بزرگان دینی ما اعلام عمومی می کردند که : ای مردم ستمدیده ایران ، بیاییم هرکدام ما که از دستگاه شاه آسیب دیده ایم ، ظالمین را به خاطر خدا و آینده ای که در پیش روی ما وفرزندانمان است ببخشاییم . نمی دانم عاقبت کار به کجا می انجامید ، اما فکر می کنم نتیجه ، هرچه که بود ، از این که هست مطلوب تر می بود .

هم دنیا بلافاصله بعد از پیروزی ، چهره خشن جمهوری اسلامی را نمی دید ، وهم ما در تبعیت از رسول رحمت ، رفتار خبیرانه او را تجربه می کردیم و محبوب می شدیم و خدای متعال به قدم های بعدی ما برکت می باراند . بگذریم .

این حسرت ، جامه عمل نپوشید و کشتارهای پی درپی شروع شد . ما از آنها کشتیم و آنها از ما . از ترورهای کوچه و خیابان و بقال محل و کارمند فلان اداره گرفته تا انفجار مقر حزب جمهوری و ترور باهنر ورجایی و امام جمعه ها . خلاصه غوغای خون بود که حریف می طلبید . بچه های ما در کنار همین ترورها و انفجارها و جنگ هشت ساله بدنیا می آمدند و پیران ما درهمین فضا از دنیا می رفتند . یک خشونت آمیخته به عصبیتی که بعدها اساسا جزیی از هویت شخصیتی ما شد . همین حالا نگاه کن به طرز صحبت کردن فلان رییس و فلان نماینده مجلس و فلان فرمانده . ببین چگونه رجز می خوانند ؟ و سخنانشان گاه از صبوری و تحمل و اعتماد و عقل تهی است .

رضای عزیز ، من سالها نوشته ام و در این نوشتن ها همه کاستی هایی را که تو به بخشی از آنها اشاره کرده ای ، فریاد کشیده ام . آنقدر در این نگرش پای فشرده ام که گاه از جانب دوستان همفکرم ، که با هم ، چشمی به گذشته و چشمی به آینده داشته ایم ، غیرقابل تحمل می نموده ام . دوستانی که امروز هرکدام منصبی دارند و شکر خدا رفت و آمدی . و من امروز به قدری که با تو فصل مشترک دارم ، متاسفانه با آنان ندارم .

یک بار دیگر به این سه نوشته خودت مراجعه کن . مرتب ، هم به من و هم به آقای جواد زاده گفته ای : حکومت شما ، نظام شما ، و از اینجور تعابیر . این یعنی تو حکومت و نظام فعلی را هرگز از خود نمی دانی . برای همچو تویی که تعلقی با این نظام ندارد ، چه فردایی پیش روست ؟

من فردای تو را در سه وجه ترسیم می کنم :

یک : نسبت به این نظام بی تفاوت باشی تا به هر قبرستانی که می خواهد برود و به سمت سرنوشت محتوم خود شتاب کند . این بی تفاوتی می تواند هم در داخل باشد و هم با کوچیدن به جای دیگر فعلیت پیدا کند .

دو: اسلحه برداری و برای براندازی این نظام تلاش کنی . مثل چریکها و خیلی های دیگر . هم از این طرفی ها بکشی و هم خودت کشته شوی تا خودت و فرزندانت و مردمان سرزمینت به آنچه که به زعم تو درست است برسند . یا می توانی برسرهرکاری که هستی با بدکاری و زیراب زنی مقدمات فروپاشی این نظام را فراهم کنی .

سه : با این نظام همراه شوی و درهرفرصتی نقدش کنی تا بهتر و بهتر شود .

دوست من ، تو را گزینه دیگری نیست . کما این که مردم ما را نیز از گزینش یکی از این سه گریزی نیست . من ، شخصا این سومی را برگزیده ام . سرباز این نظامم نه از آن روی که اسلحه بردارم و مخالفینش را درو کنم . نه ، سربازی تعریف دیگری نیز دارد . من اگر سربازم ، سربازی را دراین می بینم که نگذارم تو بله : تو بی تفاوت باشی و اسلحه بدست بگیری . برای این که زمینه را برای آرامش و رشد و خواسته های تو فراهم کنم .

من سرباز این نظامم به این دلیل که فساد و دروغ و تباهی و سکون جامعه ام را شناسایی کنم و برعلیه شان بشورم و همگان را از این شکاف بزرگ باخبرکنم . من سرباز این نظامم بخاطر این که تو ، عزیزم ، نبری و نروی .

برای این که به تو بقبولانم اسلامی که احمدی نژاد مدعی سربازی اش است ، با اسلام محمد مصطفی تفاوت دارد . در اسلام محمد دروغ ، جایی ندارد . و در اسلام علی و اولاد علی ، زیبایی های بالقوه ایست که این نظام ، گوشه ای از آن راهم نشان ما نداده است .

من سرباز این نظامم بخاطر این که از داخل نظام برا ی تو و تنفس تو فضا بگشایم . البته بقدری که برایم مقدور است . من سرباز این نظامم بخاطر این که برای آزادی و خواسته های بحق تو کاری بکنم . من رشته الفتم را بخاطر ظرفیت های پنهان کشورم ، از این نظام ، قطع نمی کنم .

من از برخی ثمرات لیبرالیسم مثل تو به وجد می آیم اما بهنگام بهره مندی از فرآورده های آن ، ضمن سپاس و تقدیر از بانیانش ، فراموش نمی کنم که : ایرانیم . و برای خود فرهنگی دارم و منشی و فردایی . قرار نیست بخاطر درخشندگی های لیبرالیسم ، من به درخشندگی های خودم خط بکشم . من سرباز این نظامم برای این که تو یک روز فریاد بزنی : من ایرانیم . مسلمانم . و به این دو افتخار می کنم . همین .

من به نوشته های تو که نگاه می کنم ، رضای خوب خود را اینگونه تصویر می کنم :

جوانی معترض ، پرشور ، اهل مطالعه ، اهل تشخیص ، که آرزوهایش در اینجا باد هوا شده و چشم به عملی شدن آرزوهایش در فضایی همانند غرب دارد . و البته برای دستیابی به آرزوهایش ، هیچ کاری نمی کند الا این که نق بزند . او دانای در خود تمام است . از خودش شروع می شود و در خودش تمام می شود . و لابد چشم به این دارد که تقی به توقی بخورد و : الله بختکی فضای تنفس او فراهم شود . این ، همه تصور من از توست . با تاثیر محدودی که بطور نسبی روی اطرافیان خود داری .

خوب دوست من ، تو جوانی هستی که نه عرضه ی اسلحه دست گرفتن داری تا بزنی همه مقصرین و عاملین بدبختی های جامعه ات را دراز کنی و فضا را آنگونه که خود می خواهی آذین ببندی ، و نه می خواهی با این نظام همراه شوی تا نکند لک و پیسی از آلودگی اش به چینی نازک اندیشه ات بنشیند . پس راه سوم را برگزیده ای . راه نشستن و خود را به آینده سپردن و معترض صرف بودن را . کسی که خوب اعتراض می کند اما در همین مرحله متوقف است .

این سه گزینه ، پیش روی من هم هست . من هم می توانم در همان گودال خیالی بخزم طرف تو و با غرور به تو بگویم : چه دوئلی ؟ من و تو عین همیم . و با این همسویی ، خودم را از حمل کوهی از شماتت های امثال تو برهانم . می توانستم قید ماندن در داخل را بزنم و راهی خارج شوم و از آنجا یا بی تفاوتی هایم را جلا بدهم یا فریاد اعتراض به سبک انتلکتوئل های دوره قجر سردهم .

اما می بینی که مانده ام تا برای تو و امثال تو راه بگشایم . به تو بگویم در اسلام هم لبخند وجود دارد . در اسلام هم فدا شدن برای عملی شدن آرمانهای امثال تو وجود دارد . به تو بگویم در ملیت ما ظرفیت هایی هست که ما از مراجعه به آنها غفلت ورزیده ایم . به تو بگویم اسلام از این که تو شاد باشی و از جوانی ات لذت ببری شاد می شود . به تو بگویم این علمی که در دانشگاههای ما دست به دست می شود ربطی به آن چیزی که ما می خواهیم ندارد . به تو بگویم ما در آداب دینی خود زیباترین مراتب ادب ورزی و کرامت انسانی راداریم و نیازی نداریم لیبرالها برایمان بیندیشند و تقدیممان کنند .

درعین حال که همین اسلامیت و ایرانیت ما می گوید هرگز از تجربه دیگران سرمتاب و بهترین هایش را گلچین کن . این سخن خدا را با هم مرور کنیم : ای پیامبر ، به بندگان من بشارت بده ، آنانی که سخن همه صاحب سخنان و مکاتب گوناگون را می شنوند و بهترین ها را بر می گزینند .

رضای من ، این نوری که در این سخن وجود دارد ، در این نظام ندرخشید و به اطراف خرد تو نتابید . من سرباز این نظامم نه برای براندازی اش . برای این که او را وادارم این نورها را برتو بتابد . شاید بگویی من اگر این نورها را نخواهم چه کسی را ببینم ؟ پاسخم تکراری است : یا بی تفاوت باش ، یا اسلحه دست بگیر ، یا زندگی کن و برای بهبود این زندگی زحمت بکش .

اینجا ایران است . با مردمی و حکومتی و جبری جغرافیایی .

حتما شنیده ای که اسبی به مدیر یک سیرک زنگ می زند و می گوید : شما برای سیرکتان اسب استخدام نمی کنید ؟ مدیر سیرک می پرسد : ابا تو می توانی روی یک پا بدوی ؟ اسب می گوید : نه . می پرسد : می توانی از میان حلقه آتشین بجهی ؟ اسب پاسخ می دهد : نه . مدیر می گوید : متاسفانه سیرک ما برای اسبی که یک چنین قابلیت هایی نداشته باشد ، جایی ندارد . اسب می گوید : بی انصاف ، من دارم با تو صحبت می کنم . همین که اسبی بتواند صحبت کند نشانه قابلیت او نیست ؟

عزیزم ، من همان اسبم و تو همان مدیر . مهم این است که ما قابلیت های هم را ببینیم . همین .